Morgunblaðið - 04.03.1995, Blaðsíða 2

2 D LAUGARDAGUR 4. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ATRIÐI úr fyrsta þætti verks Paile Granhoj, HHH. Dansararnir Soren
Sundby, Peter Groes og Malene Hertz í hlutverkum sínum.
DANINN Palle Granhoj og
dansflokkur hans sýna tvö
verk í Þjóðleikhúsinu 7. og 8.
mars en sýningin er hluti norrænu
menningarhátíðarinnar Sólstafa.
Það eru verkin HHH og Sallinen
sem eru hluti stærra dansverks
sem nefnist Bodyfluids. Granhoj
hefur á síðustu árum skapað sér
nafn í danska dansheiminum með
ferskum og athyglisverðum sýn-
ingum. Hann hefur verið atvinnu-
dansari í verkum ýmissa
framsækinna danshöfunda
frá 1986 en árið 1990 stofn-
aði hann sitt eigið leikhús;
Palle Granhoj Danseteater.
Með Granhoj í för verða nokkrir
dansarar og hljóðfæraleikarar þess.
HHH er byggt á Ljóðaljóðum
Salómons og skilgreint sem dans-
mynd. Þema verksins er nekt, for-
vitni og íhlutun og verkið er erót-
ískt ,;pas de trois“ í þremur þátt-
um. I fyrsta þætti standa nakinn
karl og kona á sviðinu en svart-
klæddur maður reynir að vekja
með þeim kenndir gagnvart hvort
öðru. Ekkert gerist hins vegar
fyrr þau hafa klæðst fötum og
samspil kynjanna hefst. Tónlistina
samdi Ko de Regt, sem leikur á
Obukona, kenýska bassalýru með
silkistrengjum.
Erfitík og
hreyfilist
Sallinen er hreyfilistaverk fyrir
fjóra strengjaleikara og einn dans-
ara. Þriðji strengjakvartett
fínnska tónskáldsins Aulis Sallin-
en er útsettur og leikinn af íjórum
konum, sem sitja í beinni röð þvert
yfir sviðið og snúa nöktu baki í
áhorfendur. Eini dansarinn í verk-
inu er karl, Palle Granhoj, sem
staðsettur er á bak við hljóðfæra-
leikarana. Hugmyndin á bak við
þetta form er byggð á andstæðu
orkuflæði - tónlistarmennirnir
andspænis dansaranum.
í dómi í Sydsvenskan segir m.a.
um verkið Sallinen: „Hann (Palle
Granhoj) hreyfir sig ekki úr stað
en handleggimir og líkamsstaðan
segja þeim mun meira. Hver er
hann? Dauðinn? Syrgjandi fíðlung-
ur? Maður í ósýnilegu búri? Hann
virðist innilokaður en með hreyf-
ingum sínum leitar hann út á við.
Að lokum nær hann því stigi að
handleggirnir hreyfast hratt T
stóra hringi. Frelsið er einn mögu-
leikinn."
Granhoj er fæddur árið 1959.
Hann hefur starfað með nítján
danshöfundum, m.a. Nancy
Spanier, Eske Holm, Gillian
Clarke og Christina Caprioli.
Ko de Regt er frá Hol-
landi en býr í Danmörku.
Hann hóf að leika á bassalýruna
fyrir tólf árum og hefur samið
fjölda verka fyrir leikhús og dans-
leikhús.
Þrír dansarar koma fram auk
Granhejs. Malene Hertz lagði
stund á dansnám við New Dance
Development í Amsterdam. Hún
hefur dansað víða, m.a. í Holland
og Kanada. Peter Groes hlaut
menntun sína í Kaupmannahöfn
og New York. Soren Sundby er
dansari og danskennari. Hann
hlaut menntun sína hjá 1’Ac.ademie
intemationale de la danse í París.
Hann hefur dansað við Norsku
óperuna og víðar.
PALLE GRAIMHOJ DAIMSETEATER
SYNIR í ÞJÓÐLEIKHÚSIIMU
Píanðtdnleikar og
doktorsverkefni
Píanóleikarínn Nína Margrét Grímsdóttir
heldur tónleika í Gerðubergi sunnudaginn
5. mars í boði Evrópusambands píanóleik-
ara, EPTA, formaður þess er Halldór Hall-
dórsson. Guðrún Guðlaugsdóttirræddi við
Nínu Margréti um tónleikana og doktors-
verkefni hennar um íslenska píanóleikara.
NÍNA Margrét
Grímsdóttir
sagði um tónleikana í
Gerðubergi að þar léki
hún verk eftir fjögur
tónskáld. Fyrst nefndi
hún til Variasjónir eft-
ir Mozart. „Það verk-
efni tileinka ég Mál-
fríði Konráðsdóttur,
hún var fyrsti píanó-
kennarinn minn, ég
lærði 'þetta verk hjá
henni í Tónmennta-
skólanum í Reykjavík
fyrir margt löngu,“
sagði Nína Margrét.
Næsta verk á efnis-
skrá Nínu er Sónata
eftir Beethoven Op.
90, ein af síðari sónötum eftir
hann. „Þetta er óvenjulegt verk
og minnir um margt á Schubert,“
sagði Nína Margrét. „Þar næst
leik ég sex píanóverk eftir Schön-
berg frá árinu 1911. Þetta er Al-
tónalverk, þar sem hann er að
byrja að þróa sinn stíl, eiginlega
sex smáverk.
Variasjónir Serieses eftir Mend-
elssohn er ijórða verkefnið sem
ég leik í Gerðubergi. Þær eru eitt
af aðal píanósónötum hans og eitt
af helstu píanósónötum róman-
tíska tímabilsins. Þar notar hann
m.a. kontrapunkt og er undir
áhrifum frá klassíska og róman-
tíska tímabilsins í tónlistinni."
Nína Margrét Grímsdóttir er að
semja doktorsritgerð um íslenska
píanóleikara sem hún vonast til
að verði að bók á endanum. „Þetta
er hluti af doktorsverkefni sem er
mikil þörf á, því ekki
er til neitt heildstætt
verk um íslenska
píanóleikara, aðeins
ævisögur eða frásagn-
ir af einstökum þeirra.
Það er því brýn þörf
á að skrifa um þetta
fólk sem vann mikils-
vert brautryðjenda-
starf, sem ég og fleiri
byggjum nú á,“ sagði
Nína Margrét enn-
fremur.
„Ég vil líka láta
þess getið að ég er
mjög fegin að styrkir
skuli vera veittir til
verkefna í tónlist sem
gefa ekki endilega af
sér fjárhagslegan ágóða heldur
fela í sér önnur verðmæti,“ sagði
Nína Margrét. „Margrét Hjalt-
ested víóluleikari og ég fengum
T.d. nýlega styrk frá American
Scandinavian Society í New York.
Slíkir styrkir gera tónlistarmönn-
um mögulegt að koma verkefnum,
svo sem tónleikum og rannsókn-
um, í framkvæmd sem ella væri
varla mögulegt."
Loks gat Nína Margrét þess að
hún væri með fiðlu-píanó dúó,
Nomas dúóið, með fíðleikaranum
Nicolas Milton. „Við höfum haft
aðsetur við Bloomingdale-tónlist-
arskólann, þar höfum við flutt
fiðlu-píanósónötur frá Vínarklass-
íska tímabilinu, þ. á m. allar sónöt-
ur Beethovens. Ég er þakklát fyr-
ir að fá senn að koma fram á
vegum EPTA á íslandi,“ sagði hún
að lokum.
NÍNA Margrét
Grímsdóttir
píanóleikari.
Þra eftir öðru
tilverustigi
LÍKLEGA eiga flestir
danshöfundar erfitt
með að koma orðum að verkum sín-
um. Per Jonson er einn þeirra, dæs-
ir þegar hann er beðinn um að lýsa
verkinu Til Láru, sem hann samdi
sérstaklega fyrir dansarann Láru
Stefánsdóttur. Það verður sýnt í
Þjóðleikhúsinu 7. og 8. mars. í sum-
ar fer Lára svo erlendis til að sýna
það, til Barcelona í júní og Þýska-
lands í júlí.
Verkið er tíu mínútur að lengd.
Hljómlistina við það samdi Hjálmar
H. Ragnarsson tónskáld fyrir tvo
slagverksleikara. Búning Láru gerði
Hjördís Sigurbjörnsdóttir og lýsingu
hannaði Páll Ragnarsson. Eimskip,
Teater og dans og Norræni menn-
ingarsjóðurinn styrktu sýninguna.
Per Jonsson er í hópi framsækn-
ustu danshöfunda Svía af yngri kyn-
slóðinni. Hann er fæddur árið 1956
og hóf dansnám 19 ára. Vakti hann
þegar mikla athygli sem dansari en
þó fyrst og fremst sem dansahöfund-
ur. Hann hefur m.a. samið fyrir
Konunglega sænska balleítinn og
hafa verk hans verið flutt víðs vegar
um lönd. Héðan heldur hann t.d. til
London þar sem hann mun starfa
með Belle Rambert, dansflokki Chri-
stophers Bruce.
Per hefur áður starfað með íslenska
dansflokknum. Það var árið 1990 en
þá var flutt verkið Göng eftir hann.
Við sama tækifæri samdi hann verkið
„Vindar frá Merkúr" sérstaklega fyrir
íslenska dansflokkinn.
„í verkum mínum er engin ytri
Morgunblaðið/Júlíus
„VIÐ höfum verið sálufélagar í tvær vikur, unnið stíft og
hlegið mikið," segir Per Jonsson dansahöfundur um sam-
starf sltt við Láru Stefánsdóttur.
atburðarás. Þetta er óhlutlægt verk,
ég legg áherslu á kraftinn og túlkun
tilfínninga. Allt í kringum mig, til-
finningar mínar, hugsanir og draum-
ar eru uppspretta hugmynda að
dönsum," segir Per.
„Þegar ég samdi Til Láru, sá ég
fyrir mér ferð í tíma og rúmi. Leit
að nýjum leiðum inn í nýja heima.
Dansinn er tjáningarfullur og bygg-
ist á hrynjandi og þránni eftir öðru
tilverustigi."
Rafmögnuð útgelslun
íslenski dansflokkurinn kom að
máli við Per á síðasta ári um að
hann semdi verk fyrir sólódansara.
Hann valdi Láru, sem hann hafði
unnið með við sýninguna á Vindum
frá Merkúr. „Það er ákaflega mikil-
vægt að vinna með og semja fyrir
ákveðna dansara. Lára hefur geysi-
lega útgeislun á sviði; nánast raf-
magnaða. Samstarf okkar hefur ver-
ið einstaklega ánægjulegt, við höfum
verið sálufélagar í tvær vikur, unnið
stíft og hlegið mikið,“ segir Per.
Er beiðnin um verkið barst frá
dansflokknum kom Per að máli við
Hjálmar H. Ragnarsson um að hann
semdi verk fyrir dansinn en þeir
þekktu nokkuð til verka hvors ann-
ars. Hjálmar hafði samið fyrir Hlíf
Siguijónsdóttur og þótti Per sú tón-
list heillandi. Er Hjálmar hafði lagt
lokahönd á verkið, tók Per við. Það
var í upphafi árs og síðustu tvær
vikur hefur Per æft verkið með Láru.
Hann segir það vissulega taka
nokkrum breytingum í túlkun á æf-
ingatímanum en ekki sé um spuna
að ræða og sjálf sporin haldist.
Erfitt verkefni
Lára Stefánsdóttir segir mikinn
heiður að dansa í verki sem samið
sé sérstaklega fyrir hana. „Þetta er
erfiðasta verkefni sem ég hef tekist
á við. Það krefst gífurlegrar einbeit-
ingar, hún má ekki hverfa eitt andar-
tak. Það er ögrun að takast á við
verk Pers, þau spanna allan tilfinn-
ingaskalann og gera miklar kröfur
til þess sem túlkar."
"1