Morgunblaðið - 06.04.1995, Blaðsíða 4

r
r
4 E FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 1995
KOSNIIMGAR 8. APRÍL
30. mars 1995
Um stríð og frið - líf og dauða
EIN af fyrstu endur-
minningum mínum er
frá því, að ég kom út
vordag einn í maí 1940
og sá hvar móleit lest
farartækja og smávax-
inna manna hlykkjað-
ist upp Sundlaugar-
veginn. Minningin
greiptist í vitund mína
og einnig viðbrögð föð-
ur míns sem hafði ver-
ið sofandi. Ég vakti
hann og sagðist sjá
hermenn koma upp
hæðina. Hann reis upp
við dogg og kíkti út
og sagði svo: „Nú það
eru Bretar", síðan
lagðist hann niður og hélt áfram
að sofa. Viðbrögð hans sögðu mér
að af tvennu illu hefðum við hlotið
skárri kostinn.
Síðan ólst ég upp í nálægð breta-
• vinnu og aukinnar kaupgetu. En
um leið vaxandi spillingu sem var
fólgin í vinnusvikum og hermangi.
Síðan lauk stríðinu og við vænt-
um þess að Kaninn hyrfí á braut.
Að vísu gerði hann það um sinn,
en kom strax aftur undir merki
NATO, og þá jókst andsgyrnan
gegn hernáminu til muna. Ég var
aldrei félagi í félagsskap herstöðv-
arandstæðinga og það kom til af
þeirri áráttu minni að efast ætíð
um ágæti hinna stóru og voldugu,
hvort sem þeir voru í vestri eða
austri, blind aðdáun á hvorum aðil-
anum sem var átti ekki við meðal-
Guðrún
Halldórsdóttir
konuna mig. Átökin við
Alþingishúsið eru mér
einnig í fersku minni;
þar áttust við að mínu
mati vinstri og hægri
menn fremur en þjóð-
ernissinnar og með-
hlauparar stórvelda,
því að báða aðila er að
finna í flestum flokk-
um.
Þegar nýlenduveldi
Breta og Frakka moln-
uðu skildu þeir eftir tvö
stór vandamál, örlög
Kúrda og Palestínu-
manna. Dapurlegt hlut-
skipti Kúrda sem murk-
aðir eru niður til skiptis
af Tyrkjum, írökum og írönum er
dæmigerð afleiðing yfírgangs og
forræðishyggju nýlenduherranna.
En Kúrdar eru svo óheppnir að búa
á ríkum olíusvæðum.
Árið 1948 var Ísraelsríki stofn-
að, gyðingar voru komnir til síns
heima eftir að vera ofsóttir og
hijáðir í aldanna rás. Þá glöddust
margir víða um heim, töldu réttlæt-
inu fullnægt. Því er ömurlegt að
sjá hvernig framkoma þeirra hefur
verið við Palestínumenn. Palestínu-
menn halda einmitt í dag, 30. mars,
hátíð vegna takmarkaðs sjálfræðis
sem þeir hafa loks fengið, og gleðj-
ast því meira sem hættan á að glata
því vex.
Sú von sem vaknaði í hjörtum
allra sem unna frelsi og jafnrétti,
árið 1968, þegar vorið í Prag átti
Hvernig ætlum við að
vernda lífríkið, náttúr-
una og okkur öll, spyr
Guðrún J. Halldórs-
dóttir, gegn þeirri tor-
tímingu, sem við sjálf
erum að búa okkur.
sitt stutta 7 mánaða skeið frá jan-
úar til ágúst, var fljót að fölna.
Aldrei höfðum við Vesturlandabúar
betra tækifæri til að sjá hversu
langt er í frá að stórveldin, hvaða
flaggi sem þau berjast undir, beri
hag okkar smárra þjóða fyrir
brjósti. Þetta voru daprir dagar
brigða og brostinna vona.
Og á vellinum blómgaðist kana-
vinnan, spilling og hermang. Fleiri
og fleiri áttu afkomu sína undir
störfum á Vellinum, hlutfall þeirra
á Suðurnesjum sem unnu við fram-
leiðslustörf og sjómennsku varð
lægra og lægra miðað við Vallar-
starfsmenn. Þarna var mikil vá
fyrir dyrum, og við flutum að
feigðarósi. Því var það svo að þeg-
ár við stofnuðum Kvennalistann og
vorum auðvitað spurðar hinum
brennandi spurningum: „Hvort
eruð þið hægri eða vinstri? Hvort
viljið þið að herinn fari eða veri?“,
þá gáfum við svör sem síðan hefur
komið í ljós að höfðu mikil sann-
indi í sér fólgin.
Við sögðum: Hægri og vinstri
eru úrelt hugtök. Nú gildir þetta
eitt: Hvernig ætlum við að vernda
lífríkið, náttúruna og okkur öll
g’egn þeirri tortímingu sem við sjálf
erum að búa okkur og stefna að?
Um hina spuminguna varð mikið
ljaðrafok, þegar ég svaraði því til
í fyrsta fjölmiðlaviðtali Kvennalist-
ans eftir stofnun hans, að við værum
á móti öllu hemaðarbrölti og þar
með veru erlends hers á Miðnes-
heiði, en ég sagði líka að við gerðum
okkur ljóst, að áður en herinn væri
rekinn burt yrðum við að sjá til
þess að vinna skapaðist handa öllum
þeim alltof mörgu sem höfðu lífsvið-
urværi sitt af að þjónusta herinn.
Þetta þóttu aumleg viðhorf og
lítilmannleg, en voru auðvitað þau
stóru sannindi, sem komu í ljós
þegar Herinn ætlaði að draga sam-
an seglin og Natómenn jafnvel
gáfu í skyn að þeir ætluðu að
hverfa alveg af landi brott, þá áleit
utanríkisráðherra okkar sig þurfa
að leggjast svo lágt að fara bónar-
veg að gestum okkar og fá þá til
að fresta eða draga úr þessum
áætlunum. Sjaldan hefur vegur
okkar íslenska lýðveldis verið aum-
ari. Og enn er herinn í heiðinni og
ætlar sér sennilega ekki burt í bráð.
Nú hafa þeir sívaxandi afsökun og
ástæðu til þess, því að upp er að
vaxa einvöld herstjórn í Rússlandi
eða svo segir Landsbergis frá
Litháen og ég trúi honum.
Við fall Berlínarmúrsins og
breytta stjórnarhætti og viðskipta-
hætti í Áusturblokkinni kviknaði
von hjá sumum um að nú væri að
hefjast vor í Rússlandi og fylgiríkj-
um þess. Aðrir bára ugg í bijósti
og óttuðust það sem koma myndi.
Ekki varð sá ótti að ástæðulausu.
MORGUNBLAÐIÐ
Það er óhugnanlegt að sjá hve
Vesturveldin virðast viljalaus og
máttvana í að stilla til friðar í fyrr-
um löndum Júgóslavíu. Og kveður
þar við annan tón en í Persaflóa-
stríðinu. En þar voru líka olíuhags-
munir stórvelda og auðvalds í húfi.
Og það er ógeðfellt að sjá hvernig
ásjóna rússneska bjarnarins breyt-
ist í grettu óargadýrs í viðureign-
inni við Tjetsjena. Það er heldur
ekki gæfulegt að hugsa til þess ef
Landsbergis hefur rétt fyrir sér að
Rússar munu ráðast inn í Eystra-
saltslöndin og innlima þau án þess
að Vesturveldin lyfti litla fingri.
Aftur og enn á ný, mun þá réttur
hins máttuga og stóra til að troða
á hinum smáa og máttarminni birt-
ast í allri sinni viðbjóðslegu nekt.
Jafnhliða þessari hernaðarvá er
önnur vá sem sífellt verður sýni-
legri og það er sú hætta s_em staf-
ar af umhverfisspjöllum. Á meðan
mennirnir beijast um völdin spilla
þeir svo náttúrunni að e.t.v. verður
ekkert eftir til að beijast um, um
miðja næstu öld, annað en sviðin
jörð og eitruð höf. Gjáin milli ríkra
og fátækra þjóða verður sífellt
breiðari og það eru iðnríkin sem
spilla mestu.
Það er trú mín og annarra
kvennalistakvenna að á komandi
áratugum muni baráttan breytast
og snúast fyrst og fremst um það
að lifa af, bæta fyrir þá gegndar-
lausu sóun á auðlindum jarðar sem
nú viðgengst, og endurlífga útdauð
landsvæði. Þar getum við íslend-
ingar lagt mikið af mörkum. Og
eitt er víst, að ef þjóðirnar beina
ekki öllum kröftum sínum að þessu
verður tæpast neitt til að beijast
um - og enginn til að beijast.
Höfundur erþingmaður
Kvennalistans.
Fyllsta óhlutdrægni í gerð
kosningadagskrár?
í ÞRIÐJU grein út-
varpslaga segir: „Ríkis-
útvarpið skal halda í
heiðri lýðræðislegar
grandvallarreglur og
mannréttindi og frelsi
til orðs og skoðana. Það
skal gæta fyllstu óhlut-
drægni í frásögn, túlk-
un og dagskrárgerð.
Ríkisútvarpið skal ...
vera vettvangur fyrir
mismunandi skoðanir á
þeim málum sem efst
eru á baugi hveiju sinni
eða almenning varða.“
Þrátt fýrir orðanna
hljóðan virðist í fljótu
bragði sem í reynd eigi
hlutleysisreglur ríkisljölmiðlanna að-
eins við þau sjónarmið sem eiga full-
trúa í útvarpsráði eða víst er að eign-
ast þar fulltrúa. Jafnvel dagblaðið
Tíminn gerir öllum flokkum jafn
hátt undir höfði þegar frambjóðend-
ur era beðnir að viðra sérstöðu sína,
— og vissulega DV og Morgunblað-
ið. Þó skyldi maður ætla að ekki
væri síður takmarkað rúm í dagblöð-
unum en ríkisQölmiðlunum.
Nýr stjórnmálaflokkur
kynntur
Nýr stjómmálaflokkur sem ber
fram algerlega nýjar lausnir sem
ekki hafa sést á borðum stjómmál-
anna er ekki sérframboð, hvert sem
fylgi slíks flokks er í upphafí.
Miðvikudaginn 15. mars sl. hélt
nýr stjómmálaflokkur, Náttúru-
lagaflokkur íslands, blaðamanna-
fund og kynnti í fyrsta skipti stefnu-
skrá sína og framboðslista.
Stefnuskráin er studd miklum
fjölda vísindarannsókna sem marg-
ar hafa birst í þekktum og viður-
kenndum vísindatímaritum og eru
unnar af ólíkum og ótengdum aðil-
um við háskóla og rannsóknastofn-
anir um allan heim. Hver þessara
rannsókna er í raun stórfrétt.
— Ein tilraunin sem vísað var til,
fertugasta og önnur
rannsókn á „samstill-
ingar-hópum“, var unn-
in af nefnd fulltrúa 15
háskóla með þátttöku
um 5.000 manna. Til-
raunin fór fram í Was-
hington D.C. sumarið
1993. Eins og við aðrar
tilraunir var sagt fyrir
við hveiju mætti búast.
Framangreind nefnd
tók saman niðurstöður
og lýstu nefndarmenn
þeim sem sláandi.
Alls vísar Náttúrala-
gaflokkurinn til yfir
600 tilgreindra rann-
sókna máli sínu til
stuðnings og fleiri hundraða ótil-
greindra rannsókna á sama sviði
náttúralegra lausna.
Stórfrétt eða stórblekking
Þó ekki sé nema fyrir þessar
rannsóknir er hér augljóslega á ferð-
inni annaðhvort stórkostleg frétt
eða stórkostleg blekking, sem þó
er líka frétt. Með lítilli fyrirhöfn
hefðu fréttamenn getað gengið úr
skugga um að allt era þetta fullgild-
ar rannsóknir og tilraunir sem
margar hafa hlotið staðfestingu og
viðurkenningu virtra vísindarita.
Frá þessum blaðamannafundi,
stofnun flokksins, rannsóknunum
og lista flokksins í Reykjavík var
sagt á einni mínútu í ellefufréttum
Sjónvarps eftir allar innlendar frétt-
ir, eftir erlendar fréttir, eftir upprifj-
un úr áttafréttum, með íþróttafrétt-
um. Listar hinna flokkanna hver úr
sínu kjördæmi nutu meiri virðingar
hjá fréttastofunni en þessi frétt öll
— með listanum.
Þá er Náttúraiagaflokkurinn úti-
lokaður frá öllu kosningasjónvarpi,
þar á meðal kynningarþáttum, mál-
efnaþáttum, viðtalsþáttum við for-
menn og lokaumræðum í sjónvarps-
sal að undaskildum 3-4 mínútum í
kjördæmaþáttum á sunnudögum.
Hlutleysi ríkisfjölmiðla
þarf, að mati Helga
Jóhanns Haukssonar,
að ná út fyrir útvarps-
ráðsflokkinn.
Reyndar kemst hann ekkert að í
ríkisfjölmiðlunum síðustu daga
kosningabaráttunnar þó útvarps-
ráðsflokkarnir verði þar í þáttum á
hveijum degi.
Kjósendur fá ekki tækifæri til
að kynnast nýjum flokkum!
Kjósendum gefst ekki tækifæri
til þess að kynnast nýrri heildar-
stefnu þessa nýja stjómmálafiokks
I eitt einasta sinn eða honum að
kynna stefnu sína öðruvísi en í arga-
þrasi kjördæmafundanna um hver.
gerði hvað, hvenær og hvemig. Þar
er svo orðið tekið af okkar fólki ef
það vill ekki falla í sama farið, sbr.
ráðhúsfundinn.
Jafnvel gengur fréttastofa Sjón-
varpsins svo langt við birtingu skoð-
anakannana að geta að engu á milli
2% og 3% heildarfylgis „annarra"
en þeirra sem víst er að muni skipa
í næsta útvarpsráð. Með þeim hætti
er fólk (trúlega óviljandi) blekkt til
að halda að fylgi „annarra" mælist
ekki. Þrátt fyrir að það sé umtals-
vert og ört vaxandi.
Ósk mín er að útvarpsstjóri eða
útvarpsráð láti nú mál þetta til sín
taka fyrir kosningar, tryggi að hlut-
leysisreglur ríkisfjölmiðlanna nái út
fyrir útvarpsráðsflokkinn. Að nýjum
flokkum sé gefinn kostur á að skýra
sjónarmið sín sem í tilviki Náttúrala-
gaflokksins eru vel granduð og studd
miklum fjölda alvöru rannsókna.
Höfundur er útgáfustjóri ög
skipar 12. sæti á lista
Náttúrulagaflokksins í Reykjavík.
Helgi Jóhann
Hauksson
Að mála ísland
út í hom
NYLEGA hélt Haf-
rannsóknastofnunin
fréttamannafund og
gerði grein fyrir togar-
arallinu svokallaða sem
nú er nýlokið. Sá fundur
bendir ekki til mikillar
bjartsýni þó svo að enn
eigi eftir að vinna betur
úr þeim gögnum sem
aflað var í rallinu. Á
fundinum kom í ljós að
nýliðum eins árs þorsks
er ein sú lélegasta síðan
mælingar hófust. Þess-
ar mælingar segja okk-
ur að ekki er hægt. að
reikna með aukinni
sókn í þorskinn næstu
sex til átta árin.
Landbúnaðurinn á í miklum erf-
iðleikum og bændur sagðir lifa við
hungurmörk. Menn hafa rennt hýru
auga til flutnings á rafmagni í gegn-
Er formaður Sjálfstæð-
isflokksins, spyr Helgi
Guimlaugsson, að
mála ísland út í horn.
um sæstreng. Þó að skrifað yrði
undir í dag þá tekur undirbúningur
verksins einhver ár. Stækkun álvers
tæki líka sinn tíma. Af þessu má
ljóst vera að tækifæri til bættra lífs-
kjara hér á landi eru fá.
Mönnum er tíðrætt um nýsköpun.
Bent hefur verið á fullvinnslu sjávar-
afla. Hvert ætla menn að selja þenn-
an fullunna sjávarafla? Til Asíulanda
eins og Alþýðubandalagið leggur til?
Eru Japanir farnir að boða tilreiddan
mat á vestræna vísu? Nei, þeir borða
susi, hráan fisk. í nýgerðum kjara-
samningi á hinum almenna markaði
eru kjarabætur óverulegar, gera
ekki meira en að halda í horfinu
fyrir þorra launþega.
Það er því ljóst að kaup-
máttaraukning verður
óveraleg hér á landi
næstu árin. Þó að
versta kreppan sé af-
staðin hér á landi er það
trú mín að stígandinn í
atvinnulífinu verði
hægur næstu árin, að
minnsta kosti hafa fyr-
irtækin, sem um þessar
mundir eru að skila
hundruðum milljóna í
hagnað, ekki bætt við
fólki. Þau hafa ekki
hástemmdar yfirlýsing-
ar um að koma til hjálp-
ar. Þau hafa ekki farið
út í neina nýsköpun.
En það eru leiðir til að auka kaup-
máttinn og það verulega, ef vit og
vilji eru fyrir hendi. Hagfræðistofn-
un Háskóla íslands hefur reiknað
út að fyrir hveija fjögurra manna
fjölskyldu eykst kaupmátturinn við
inngöngu í ESB. Skoðanakannanir
sýna að meirihluti þjóðarinnar er
hlynntur aðildarumsókn. 60% fylgis-
manna Sjálfstæðisflokksins eru
hlynnt umsókn. Það er því ljóst að
meirihluti er fyrir aðildarumsókn.
Ég spyr því, hvað hræðist formað-
ur Sjálfstæðisflokksins? Ekki
hræddist þú framboð til formanns
Sjálfstæðisflokksins þó að þú vissir
ekki úrslit fyrirfram. Biblían segir
„knýið dyra og fyrir yður mun upp-
lokið verða“. Og þeir físka sem róa,
um það er engin spurning. Þú segir
að Jón Baldvin sé að mála Alþýðu-
flokkinn út í horn. Ert þú ekki að
mála ísland út í horn? Er þetta ekki
bara „einhver sjúkleg bilun“, að vilja
ekki taka mark á vilja þjóðarinnar,
I það minnsta að efna til þjóðarat-
kvæðagreiðslu og fá úr því skorið
hver vilji þjóðarinnar er?
Höfundur er verkamaður og
áhugnmaður um ESB.
Helgi
Gunnlaugsson
i