Morgunblaðið - 06.04.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 6. APRÍL1995 E 11
KOSNINGAR 8. APRÍL
Kosningaþankar að vestan
ENN geisar vetur hér vestra,
Gilsfjörður ófær. í mars var fjörð-
urinn algjörlega lokaður í meira
en 20 daga. Við íbúar norðan
fjarðar sjáum þó ljós í myrkrinu,
því ákveðið hefur verið að hefjast
handa við að þvera fjörðinn strax
í ár. Og þótt árferðið, enn sem
komið er, lofi ekki
góðu, í þessu einu
helsta sauðfjárhéraði
landsins, þá má segja
að annar stór draumur
íbúanna sé að rætast
þessa daga, því nú er
nær alveg lokið við
byggingu hjúkrunar-
og dvalarheimilis aldr-
aðra, Barmahlíð, á
Reykhólum.
Hvort tveggja hefur
verið baráttumál síð-
ustu áratugina, hjúkr-
unarheimilið frá 1979
og brúargerðin' frá
1982.
Eins og að líkum
lætur hafa margir unnið að fram-
gangi þessara mála, og skal þeim
öllum þakkaður stuðningurinn.
Merkin lofa
verkin
Á þeim tíma sem slagurinn fyr-
ir þessum málum hefur staðið
hafa fulltrúar allra þeirra flokka
sem bjóða fram á landsvísu og
þjóðin er nú að velja til forystu
setið á Alþingi og allir nema full-
trúar Kvennalista setið í ríkis-
stjórn.
Ekki verður séð að það hafi
skipt miklu fyrir framgang Gils-
fjarðarbrúar að þingmaður Vest-
fírðinga, Steingrímur Hermanns-
son var lengst af forsætisráðherra.
Né heldur verður séð að það hafi
skipt sköpum fyrir framgang
málsins að Steingrímur Sigfússon
var ráðherra samgöngumála.
Ekki verður heldur séð að sú
afstaða Svavars Gestssonar, sem
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra, að neita Barmahlíð um
starfsleyfi þegar eftir því var leitað
í upphafi, hafi auðveldað að sá
draumur yrði að veruleika. Það
skiptir máli hveijir veljast til for-
ystu og það væru svik
við lýðræðið ef við hér
fyrir vestan létum
sem þessi stóru mál
okkar væru hafín yfir
argaþras stjórnmála
líðandi stundar.
Það varð okkur
íbúum í Dölum og
Reykhólahreppi mik-
ið áfall þegar yfir-
verkfræðingur Vega-
gerðarinnar lagði til
við samgöngunefnd
Alþingis að ekki yrði
hafist handa i ár við
þverun Gilsfjarðar.
Þá skipti sköpum að
Davíð Oddsson, þing-
maður Reykvíkinga, beitti sér í
málinu. Forsætisráðherra hefur
reyndar tjáð mér að einarðleg af-
staða Einars Kristins Guðfinns-
sonar hafi ráðið þar miklu um.
Það eru merkin sem lofa verkin.
Skýrar línur
og þjóðarhagur
Ólíkt hafast þeir að Sighvatur
og Svavar. Sighvatur lét það verða
eitt sitt fyrsta verk í heilbrigðis-
ráðuneytinu að marka stefnu í
byggingarmáli Barmahlíðar. Gerð
var fjögurra ára áætlun og hefur
hún gengið eftir. Ekki var það
síður að Guðmundur Ámi, þing-
maður Reyknesinga, varð ráð-
herra heilbrigðismála, hann vann
fljótt og vel í hverju því máli sem
snerti Barmahlíð. Guðmundur
reyndist Barmahlíð vel og skal það
sérstaklega þakkað. Ekki skal
horfið frá málefni Barmahlíðar án
þess að geta þess að Jóhanna Sig-
urðardóttir sem félagsmálaráð-
herra vann mjög að því að leysa
vanda Barmahlíðar og tók þar
ákvarðanir sem sýna að hún er
alvöru-stjórnmálamaður. Þykir
mér mjög miður að hún skuli hafa
tekið þá afstöðu að útiloka sam-
Eitt brýnasta hags-
mimamál hinna dreifðu
byggða, segir Bjarni
P. Magnússon,
er að landið verði
eitt kjördæmi.
starf við Sjálfstæðisflokkinn að
loknum kosningum. Þótt ég virði
það sjónarmið að gefa kjósendum
skýrt val í kosningum þá efast ég
stórlega um að það sé þjóðarhag
fyrir bestu að Jóhanna máli sig
þannig út í horn.
Landið eitt
kjördæmi
Eitt brýnasta hagsmunamál
hinna svokölluðu dreifðu byggða
er að mínu mati að landið verði
gert að einu kjördæmi. Oftlega
kom ég að máli við samgönguráð-
herra vegna Gilsfjarðarbrúar og
jafn oft sagði hann mér að erfið-
leikarnir við að fara í þá fram-
kvæmd fælust ekki í því að vafi
léki á gildi verksins heldur því að
Vestfírðir væru sem kjördæmi
búnir að eyða meiru af vegafé en
því kjördæmi væri ætlað sam-
kvæmt skiptingu milli kjördæma.
Þarna eru menn hættir að sjá
skóginn fyrir tijám. Ég efa ekki
að væri landið eitt kjördæmi væri
nú þegar komin brú á Gilsfjörð.
Kjördæmafyrirkomulagið hamlar
framförum.
Það er ekki kosið um
Evrópumál í þessum
kosningum
Aðild okkar að Evrópusam-
bandinu er rökrétt framhald þeirr-
ar utanríkisstefnu sem gilt hefur
á íslandi. Sjálfstæðisflokkur og
Aiþýðuflokkur eru sammála um
að því aðeins komi aðild til greina
að Evrópusambandið viðurkenni
yfirráðarétt okkar yfir auðlind
sjávar.
Vel má vera að eins fari fyrir
Sjálfstæðisflokknum í Evrópusam-
starfsmálum og norska Jafnaðar-
mannaflokknum þegar sá síðar-
nefndi stóð frammi fyrir því að
kúvenda á einni nóttu í afstöðu
sinni þegar Noregur ákvað að
ganga í NATÓ. Samlíkingin er hér
tekin vegna þess að ég tel að á
meðan að formaður stærsta flokks
þjóðarinnar segir að málið sé ekki
á dagskrá þá er það rétt að því
leyti sem sá formaður nýtur
trausts þjóðarinnar sem ótvíræður
forystumaður hennar. Ég tel ekki
nokkrum vafa undirorpið að Davíð
Oddsson nýtur þess trausts og
vona ég að svo verði áfram. Því
er það svo að á meðan Davíð er
þeirrar skoðunar að málið sé ekki
á dagskrá þá skiptir litlu hvað
mér og Jóni Baldvin fínnst um
það, þótt það meini okkur ekki á
nokkurn hátt að reyna að breyta
þeirri skoðun hans. Það er því rétt
hjá Davíð Oddssyni að það er ekki
kosið um Evrópumál í þessum
kosningum.
Vandi landbúnaðarins
Vandi dreifbýlisins fellst fyrst
og síðast í einhæfum atvinnuveg-
um. framfarir og fjárfestingar í
landbúnaði og sjávarútvegi hafa í
æ ríkari mæli fækkað störfum í
þeim greinum. Sá reginmunur er
á vanda þessara atvinnuvega að
þorskurinn í sjónum er ekki til í
þeim mæli sem við vildum en það
má framleiða meira í íslenskum
landbúnaði. Það er að mínu mati
auðvelt að laga vanda sauðíjár-
bænda. Allt sem þarf er að Sjálf-
stæðisflokkurinn verði trúr stefnu
sinni og sjái til þess að koma á
frelsi í greininni.
Við hér fyrir vestan, í Djúpi, á
Ströndum og í Reykhólahreppi
munum njóta þess, þegar frelsið
er fengið, að hér eru framleiðslu-
þættirnir bestir og því víst að sam-
keppnin mun sjá til þess að hér
þrífast sjálfstæðir sauðfjárbænd-
ur, óháðir ölmusu.
Bændur eru almennt þeim kost-
um búnir að vera hagsýnir og
kunna vel með sitt að fara, það
er því svo, að engri stétt ætti að
vera betur treystandi til þess að
sanna réttmæti fijáls markaðar
sem bændum og illt til þess að
vita að hendur þeirra skuli bundn-
ar á klafa kvótakerfisins og öll
þjóðin geldur. Það á að greiða
þeim sem nú eru sauðfjárbændur
beingreiðslur næstu árin, afnema
strax kvóta og láta bændur í friði.
Afskiptastefna (helstefna) síðustu
áratuga hefur sannað það eitt að
velferð sauðfjárbænda er í öfugu
hlutfalli við afskipti hins opinbera,
innleiðum samkeppni í faginu, þá
munu sauðfjárafurðir sanna gildi
sitt og markaðshlutdeild þeirra
aukast á ný.
Áframhald
stjórnarsamstarfsins
Þótt árangur þeirrar ríkisstjórn-
ar sem nú er að fara frá sé eins
og annarra umdeilanlegur og
mætti ugglaust vera betri þá er
það jafnvíst að í málefnum okkar
hér vestra hefur hún reynst betur
en þær sem á undan voru. Það
ætti að nægja okkur til ákvörðun-
ar í kosningunum.
Höfundur er sveitarstjóri
Reykhólahrepps.
Bjarni P.
Magnússon
Magnús L. Sveinsson - leyni-
vopn sjálfstæðra kvenna?
Þórunn Ragnhildur Anna Kristín
Sveinbjarnardóttir Vigfúsdóttir Ólafsdóttir
KVENNAHREYFINGUNNI
barst liðsauki á haustdögum þegar
svokallaðar sjálfstæðar konur
blésu í lúðra og boðuðu „nýjar
áherslur" í kvennabaráttu. Við
kvennalistakonur fögnum því að
konur í Sjálfstæðisflokknum séu
orðnar sýnilegri. Hinsvegar er
miður að öll orka hinna sjálfstæðu
kvenna fari í að ráðast gegn kyn-
systrum sínum. Þær vanþakka allt
sem áunnist hefur og hamra á því
að íslensk kvennabarátta hafi mis-
tekist. Orð þeirra mætti skilja svo
að verr hafi verið af stað farið en
heima setið. Gagnrýnin væri e.t.v.
skiljanleg, ef sjálfstæðar konur
hefðu nýjar og róttækar tillögur á
takteinum. Svo er þó ekki.
Úreltar tillögur
Lausnir hópsins eru gamaldags
og minna einna helst á boðskap
Betty Friedan frá 1963. Líkt og
sjálfstæðar konur þijátíu árum
síðar boðaði hún viðhorfsbreyt-
ingu. Ólíkt Betty, sem lagði allt
að veði, sitja þær sjálfstæðu hins
vegar í kastala sínum og treysta
á hugdjarfa riddara að reka erindi
þeirra á þingi. Af hveiju styðja
þessar konur ekki aðrar konur í
þeirri stjórnmálabaráttu sem nú
fer fram í stað þess að gerast er-
indrekar Egils á Seljavöllum, Hall-
dórs Blöndals eða Davíðs Oddsson-
ar, sem eiga það sameiginlegt að
hafa unnið sér flest annað til
frægðar en stuðning við baráttu
kvenna?
Alþjóð er kunnugt um hver
Launamisrétti
kynjanna, segjaþær
Þónmn Sveinbjarnar-
dóttir, Ragnhildur
Vigfúsdóttir og Anna
Kristín Olafsdóttir, er
í brennidepli í þessari
kosningabaráttu.
frami kvenna hefur verið innan
Sjálfstæðisflokksins, stærsta
stjórnmálaflokks á íslandi. Það var
ekki fyrr en sjálfstæðismönnum
varð ljóst að þeir voru að tapa
fylgi meðal ungra kvenna að upp
risu sjálfstæðar konur og launa-
misréttið „uppgötvaðist" á þeim
bæ.
Loksins, loksins!
Launamisrétti kynjanna er í
brennidepli í þessari kosningabar-
áttu. Kjósendur krefjast svara —
raunhæfra tillagna til leiðréttingar
á því mannréttindabroti sem
launamisréttið er. Gömlu flokk-
arnir hafa eytt dijúgum fúlgum í
að auglýsa yfirborðskenndar
lausnir sínar. Lausn Sjálfstæðis-
flokksins er viðhorfsbreyting. En
hverra? Samkvæmt málflutningi
sjálfstæðra kvenna er það enn sem
fyrr á ábyrgð kvenna sjálfra að
breyta stöðunni. Konur eiga að
herða sig, teyma karlana að vösk-
unum, fara á sjálfstyrkingarná-
mskeið og heimta hærra kaup.
Sjálfstæðar konur klifa á því að
skýringa sé að leita í skorti á sjálf-
strausti og sjálfstæði kvenna.
Þessi röksemdafærsla gerir ráð
fyrir að launamisrétti kynjanna sé
helber tilviljun, eða tilkomið vegna
aumingjaskapar kvenna. Allir vita
að málið er flóknara en svo.
Launamisréttið á sér djúpar
rætur í íslensku samfélagi og því
er aðgerða þörf á mörgum sviðum.
Viðhorfsbreyting er ein þeirra.
Ekki bara viðhorfsbreyting ein-
stakra karla og kvenna, heldur
einnig atvinnurekenda og stjórn-
valda. Raunveruleg viðhorfsbreyt-
ing til kvenna og þeirra starfa sem
þær inna af hendi í þjóðfélaginu
kemur ekki af sjálfri sér. Ef konur
eiga að fá aukið sjálfstraust og
sjálfsvirðingu verður að meta þær
að verðleikum og á vinnumarkaði
til launa. Þess vegna verða stjórn-
völd að gera launajafnrétti að for-
gángsmáli.
Leynivopnið Magnús
Þegar tíunda sætið á lista Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík losnaði
skyndilega bjuggust margir við að
hugmyndir sjálfstæðu kvennanna
fengju brautargengi og sjálfsagt
þætti að setja eina þeirra í það
sæti. Þess í stað var rykið dustað
af karlmanni á miðjum aldri,
Magnúsi L. Sveinssyni, sem allir
héldu að væri hættur í pólitík —
og enginn saknaði. Var þessi
„verkalýðsforkóIfur“ talinn best til
þess fallinn að leiðrétta launamun
kynjanna vegna góðrar frammi-
stöðu í eigin félagi? Er hann leyni-
vopn sjálfstæðra kvenna — eða
fengu þær engu um ráðið? Það er
dapurlegt til þess að hugsa ef hið
síðara reynist rétt. Hvað segir það
okkur um vægi ungra, sjálfstæðra
og jafnréttissinnaðra kvenna inn-
an flokksins? Það er raunar fjarska
erfitt að skilja hæversku þeirra
og flokkshollustu. Enn og aftur
eru konur dregnar upp á dekk í
kosningabaráttu til að flikka upp
á ímynd flokksins. Enn og aftur
beitir forystan konum fyrir sig
tímabundið til að öðlast yfírbragð
jafnréttis og framsækni. En þær
eru fáar konurnar í öruggu sætun-
um, og líklega engar á ráðherra-
listanum sem þeir Davíð og Frið-
rik hafa í handraðanum. Viðhorfs-
breytingin er nefnilega lítið annað
en innantómt slagorð.
Samtakamáttur
margbreytilegra kvenna
Meðal sjálfstæðra kvenna er
samtakamáttur bannorð. Þær tala
um hóphyggju og vinstrivillu, og
leggja áherslu á að hver einstak-
lingur beijist fyrir hugsjónum sín-
um og réttindum einn og sér.
Engu að síður hefur varla birst
eftir þær stafur á prenti nema í
nafni hópsins. E.t.v. eru þær smám
saman að uppgötva að með sterkri
samstöðu geta konur haft veruleg
áhrif á lífsskilyrði sín og kynsystra
sinna. Kvennalistinn hefur náð
miklum árangri með því að virkja
samtakamátt kvenna. Enn á ný
eru baráttumál hans aðalkosn-
ingamálin. Aðspurð á fundi um
launamisréttið sagði Katrín
Fjeldsted að hún treysti Davíð og
Friðrik til að leiðrétta það undir
öruggri handleiðslu — og meinti
þá sinni. Við erum sannfærðar um
að meira þurfi til. Reynslan kenn-
ir okkur að án öruggrar hand-
leiðslu Kvennalistans í ríkisstjórn
mun þetta mál fymast strax eftir
kosningar. Atkvæði greitt
Kvennalistanum er atkvæði gegn
launamisréttinu.
Höfundar eru kvennalistakonur.