Morgunblaðið - 22.06.1995, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1995
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
SUBWAY er á góðri leið með
að verða stærsta skyndibi-
takeðja heims. Á undanförn-
um átta árum hefur Subway-veit-
ingastöðum fjölgað úr 1.000 í
11.000, eða um rúmlega eitt þúsund
staði á ári. Aðeins McDonalds er
stærri, með tæplega 15.000 veit-
ingastaði. Þetta verður að teljast
mjög góður árangur ef miðað er
við að aðeins eru liðin þijátíu ár frá
því að stofnandi keðjunnar, Fred
DeLuca, opnaði fyrsta veitingastað
sinn.
Bandaríski draumurinn
Saga DeLuca minnir óneitanlega
mjög á bandaríska drauminn. Hann
er sjálfskapaður auðkýfíngur, að-
eins 47 ára að aldri, kominn af efna-
litlum foreldrum sem eiga uppruna
sinn að rekja til íf&lskrar innflytj-
enda í Brooklyn.
Þegar hann var aðeins sautján
ára gamall og í vandræðum með
að greiða skólagjöld sín í háskóla
leitaði hann ráða hjá fjölskylduvini
sem benti honum á að opna skyndi-
bitastað sem sérhæfði sig í kafbáta-
samlokum. Þessi maður var Peter
Buck og lagði hann jafnframt til
fé til þess að fjármagna fyrsta veit-
ingastaðinn. DeLuca fór frá honum
með 1.000 dollara ávísun upp á
vasann og fáeinar ráðleggingar um
hvemig hann ætti að bera sig að.
„Við gerðum áætlun um reksturinn
og settum okkur jafnframt það
markmið að opna 32 veitingastaði
innan 10 ára. Fyrsti staðurinn var
mjög lítill, aðeins um þriðjungur af
stærð staðarins hér á íslandi og
hafði engin sæti. Við opnuðum í
ágúst 1965 og var fyrsti dagurinn
frábær. Við seldum 312 samlokur
og vorum sannfærðir um að staður-
inn myndi ganga mjög vel, en það
fór þó ekki alveg svo í byijun. Fyrsti
staðurinn gekk ekki nógu vel og
eftir sex mánuði var salan orðin
það lítil að við vorum jafnvel að
velta því fyrir okkur að loka staðn-
um.“
Það lá þó ekki fyrir DeLuca að
gefast upp og í stað þess að loka
fyrsta staðnum var tekin ákvörðun
um að opna fleiri. „Við opnuðum
annan stað og viðskiptin fóru að
ganga betur. Fyrsti staðurinn gekk
betur og annar staðurinn mjög vel
og innan tveggja vikna ákváðum
við að opna þann þriðja."
Róleg byrjun
í fyrstu var salan aðallega bund-
in við sumarmánuðina en ver gekk
á vetuma. Veitingastöðunum fór
þó fjölgandi hægt og rólega og árið
1973 vom þeir orðnir 16, en það
var þó enn langt frá upphaflega
markmiðinu um 32 veitingastaði á
10 árum.
DeLuca var þó ekki af baki dott-
in og næsta skref var að fara út í
að selja leyfi til reksturs skyndibita-
staða undir nafni Subway. „Við
höfðum aldrei litið á okkur sem
fyrirtæki sem gæti farið út í leyfis-
veitingar en ákváðum engu að síður
að láta á það reyna. Niðurstaðan
var mjög góð, því fjölmargir aðilar
í nágrenni við okkur sóttu um leyfi
til að reka Subway-stað og árið
1978 vom veitingastaðirnir orðnir
100 og 200 fjórum ámm síðar.“
Nú em allir Subway-veitingastaðir
FRUMKVÖÐULLINN Deluca(t.v.) ásamt Sigríði Kolbeinsdóttur og Skúla G. Sigfússyni á Jökulsáríóni.
DRAUMURAÐ
VERULEIKA
í eigu leyfishafa, en höfuð-
stöðvamar sjá meðal annars
um innkaup og eftirlit með
rekstri staðanna.
Fyrirtækið á flug
Þessi árangur nægði þó
ekki DeLuca og hann taldi
nauðsynlegt að setja fyrir-
tækinu nýtt markmið. „Ég
kynnti mér allar skyndibita-
keðjur í Bandaríkjunum. Ég
skoðaði dreifingarferli þeirra
og vöxt og hvemig okkur
gekk þar sem við vomm í
samkeppni við þær og komst
að þeirri niðurstöðu að við
gætum náð að opna 5.000
veitingastaði fyrir árið 1994.
Starfsmenn fyrirtækisins
töldu þetta markmið eilítið _______
geggjað þar sem við höfðum
aðeins 200 veitingastaði á þeim
tíma. En ég taldi að við hefðum
næga þekkingu og væmm að gera
réttu hlutina og þyrftum aðeins að
geri meira af því sama.“
DeLuca reyndist hafa rétt fyrir
Viðtal
Subway er orðin önnur stærsta
skyndibitakeðja í heiminum og hef-
ur vöxtur fyrirtækisins verið ævin-
týralegur á undanfömum árum.
Þorsteinn Víglundsson slóst í
för með Fred Deluca, stofnanda
fyrirtækisins, um víðáttur Vatna-
jökuls, þegar DeLuca var hér á
landi til að kynna sér starfsemi
Subway á íslandi.
sér, því árið 1987 voru Subway-
staðimir orðnir 1.000 talsins. Það
ár varð sprenging í vexti fyrirtækis-
ins og hefur Subway-skyndibita-
stöðum ijölgað árlega um rúmlega
1.000 síðan og em nú um 10.600
talsins í 23 löndum.
Það sem kemur kannski
einna mest á óvart í fari
Freds DeLuca er hversu lítil
áhrif öll velgengnin hefur
haft á hann. Hann flýgur
enn á almennu farrými þeg-
ar hann ferðast, ekur um á
fjögurra ára gömlum Linc-
oln og býr enn ásamt konu
sinni, Liz, í sama húsi og
þau eignuðust fyrir 16
áram. Þegar maður með
eignir upp á rúma 3 millj-
arða á í hlut kemur þessi
lýsing á óvart.
Sjálfur segir DeLuca:
„Kannski er þetta skrýtið,
en konan mín er alveg eins
og ég hvað þetta varðar, við
______ emm mjög nægjusöm og
líklega er það vegna upp-
mna okkar og uppeldis."
Island spennandi markaður
Að meðaltali eru um 25 nýir
Subway-skyndibitastaðir opnaðir í
viku hverri. Það gefur því augaleið
■
SKÚLI ásamt starfsfólki sínu í Subway.
að DeLuca hefur ekki tækifæri til
þess að skoða hvern og einn þeirra,
en af hveiju varð ísiand fyrir val-
inu? „Ég vil gjarnan líta á ný mark-
aðssvæði og því vildi ég koma hing-
að. Það em alltaf erfiðustu við-
fangsefnin að bijótast inn á nýja
markaði. Að koma til íslands nú
er næstum því eins og fyrir 15 ámm
í Bandaríkjunum, þegar við opnuð-
um fyrsta skyndibitastaðinn í Kali-
forníu — vara sem fólk þekkti ekki,
nafn sem fólk þekkti ekki — og við
urðum að byggja upp nýjan markað
með fyrsta staðnum."
Ánægður með starfsemina
hér á landi
Aðspurður sagðist DeLuca vera
mjög ánægður með starfsemi Sub-
way á íslandi. Vömúrvalið væri
mjög svipað því sem gerðist í
Bandaríkjunum og reksturinn gengi
mjög vel. „Veitingastaðirnir em
reknir mjög vel og starfsmennirnir
virðast standa sig frábærlega. Skúli
G. Sigfússon (leyfishafi Subway á
íslandi) er mjög meðvitaður um
reksturinn og vill vera viss um að
hlutirnir séu unnir rétt, sem er
mjög gott.“
Deluca telur að framtíðarhorfur
fyrirtækisins séu góðar hér á landi.
„Veitingastaðurinn sem opnaður
var fyrir tveimur vikum gengur jafn
vel og sá sem opnaður var síðastlið-
ið haust og mig grunar að við eigum
eftir að opna þó nokkra staði til
viðbótar hér á Islandi. Á markaðs-
svæði af þessari stærð í Bandaríkj-
unum myndum við opna 10-15 veit-
ingastaði. Auðvitað er það mjög
mikið á íslenskan mælikvarða. Þeg-
ar við fömm inn á nýjan markað
er það hins vegar alltaf markmið
okkar að vera með fleiri útibú en
aðrar skyndibitakeðjur þannig að
við miðum okkur gjaman við keppi-
nauta á hveiju markaðssvæði fyrir
sig.“
Að mati Deluca em góðar horfur
á því að Subway opni veitingastaði
úti á landsbyggðinni. Hann telur
smæð byggðarlaga hér á landi enga
fyrirstöðu að því leyti. „Veitingahús
okkar eru ekki með mikinn stofn-
kostnað. í raun em þau öll hönnuð
þannig að ef salan er tiltölulega lít-
il er hægt að reka þau með aðeins
einum starfsmanni.“
Góð samskipti lykilatriði
Deluca leggur mikla áherslu á
góð samskipti innan fyrirtækisins
og við leyfishafa víðsvegar um
heiminn. Frá upphafí hafa höfuð-
stöðvarnar boðið upp á ókeypis
símaþjónustu fyrir leyfishafa í
Bandaríkjunum og nýlega var kom-
ið upp svokölluðu „call-back“ kerfi,
þar sem leyfishafar utan Bandaríkj-
anna geta hringt í ákveðið síma-
númer, slegið inn eigið númer og
innan 15 sekúndna er hringt í þá
frá höfuðstöðvunum, þeim að kostn-
aðarlausu. Jafnframt vinnur stór
hluti starfsmanna höfuðstöðvanna
við þessi samskipti.
Einnig hafa höfuðstöðvar
Subway komið upp radd-pósti, sem
líkist mjög símsvara, nema hver
notandi á sitt hólf í móðurtölvu
fyrirtækisins þar sem hann getur
lagt inn skilaboð og tekið á móti
eigin skilaboðum. Þá er hægt að
dreifa skilaboðum til mismunandi
notendahópa og miðla þannig hratt
og ömgglega þeirri þekkingu sem
safnast saman innan fyrirtækisins.
Vegna mikils kostnaðar við símtöl
fjárfesti Subway nýlega í símafyrir-
tæki og náði með þeim hætti að
skera þennan kostnað niður um
helming.
Margt á döfinni
Með heimamarkaðinn því sem
næst mettaðan er stefnan nú sett
á markaði utan Bandaríkjanna og
þá sér í lagi í Suður-Ameríku, Evr-
ópu og Kína. „Við emm að vinna
að því með yfírvöldum járnbrauta
í Kína áð setja upp Subway-skyndi-
bitastaði á kínverskum járnbrautar-
stöðvum, sem er mjög áhugavert,
því þar er að finna um 5.000 járn-
brautarstöðvar. Margar þeirra em
mjög smáar, en við gætum þó náð
að opna allt að 1.000 skyndibita-
staði þar ef vel gengur."