Morgunblaðið - 04.02.1996, Blaðsíða 2

2 E SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Ráðgjafastofa um fjármál heimilanna tekur til starfa á næstu vikum
Ókeypis ráðgjöf og
aðstoð við fólk í miklum
greiðsluerfiðleikum
ÁÐGJAFASTOFA um fjármál
heimilanna þar sem fólki sem
er í verulegum greiðsluerfiðleikum
og komið í þrot með fjármál sín,
verður veitt endurgjaldslaus ráð-
gjöf verður opnuð á næstu vikum.
Ráðgjafastofan mun starfa á
ábyrgð og undir forystu félags-
málaráðuneytisins en til hennar er
stofnað í samstarfi ráðuneytisins
og fjórtán annarra aðila. Að sögn
Elínar Sigrúnar Jónsdóttur, lög-
fræðings í félagsmálaráðuneytinu,
sem verður forstöðumaður ráð-
gjafastofunnar, er ráðgjafastofan
hugsuð sem úrræði fyrir fólk sem
ekki getur fengið úrlausn sinna
mála annars staðar og er fyrst og
fremst ætlað að aðstoða fólk við
að fá heildarsýn yfir fjármál sín
og velja tiltæk úrræði.
Þeir aðilar sem að ráðgjafastof-
unni standa eru félagsmálaráðu-
neytið, Húsnæðisstofnun ríkisins,
viðskiptabankarnir og Samband
íslenskra sparisjóða, Samband ís-
lenskra sveitarfélaga, Reykja-
víkurborg, Bændasamtök íslands,
Neytendasamtökin, Þjóðkirkjan,
samtök lífeyrissjóðanna, stofnl-
ánadeild landbúnaðarins, auk ASI
og BSRB.
Frjáls skuldaaðlögun
Elín S. Jónsdóttir sagði að vinnu-
og verklagsreglur Ráðgjafarstof-
unnar væru ekki fullmótaðar en
unnið væri að undirbúningi starf-
seminnar. Tii greina kæmi að ráð-
gjafastofan gerði tillögur til fijálsr-
ar skuldaaðlögunar eða nauða-
samninga, sem fælu það í sér að
lánardrottnar féllust á ákveðna eft-
irgjöf skuldar gegn því að fá ákveð-
inn hluta greiddan.
„Þeir aðilar sem eru verst stadd-
ir hafa ekki ráð á að kaupa sér
þjónustu lögmanns, viðskiptafræð-
ings eða annars aðila til að aðstoða
sig við að gera sér grein fyrir í
hveiju vandinn er fólginn og til að
leita lausna. Það er í mörgum til-
fellum erfitt fyrir skuldsetta ein-
staklinga að ieita til lánardrottna
og biðja um skuldbreytingu eða
niðurfellingu skulda. Þá vantar í
mörgum tilvikum aðstoð við að
draga upp mynd af eignum og
skuldum. Við munum leitast við
að aðstoða fólk sem er í þessum
vanda,“ sagði Elín.
Tilraunaverkefni
Elín sagði að Ráðgjafarstofan
kæmi ekki til með að veita lán eða
aðra fyrirgreiðslu. Reksturinn
verður tilraunaverkefni til 2 ára
og Elín, sem hefur unnið að undir-
búningi málsins, sagði að verkefnin
yrðu þríþætt.
í fyrsta Iagi endurgjaldslaus
ráðgjöf til skuldsettra einstaklinga
eins og fyrr var lýst, í öðru lagi
forvarnarstarf með alhliða ráðgjöf
um fjármál heimilanna og í þriðja
lagi væri ætlunin að stofan yrði
leiðandi á sviði fjármálaráðgjafar.
Hluti af verkefnum Ráðgjafar-
stofu um fjármál heimilanna felst
í öflun upplýsinga til að byggja á
markviSsar tillögur um betri úrræði
í framtíðinni til að fyrirbyggja fjár-
hagsörðugleika fólks. Elín sagði
mikilvægt að skoða rækilega heild-
stætt hvaða úrræði væru í boði og
hvort þörf væri gagngerra breyt-
inga eða hvort einstakar breytingar
væru nægjanlegar. „Samstarf allra
þessara aðila gefur okkur miklar
vonir um áframhaldandi starf og
að við megum fínna betri úrræði
sem henta einstaklingum í greiðslu-
erfiðleikum og fyrirbyggjandi úr-
ræði,“ sagði Elín.
Ráðgjafastofan verður til húsa í
Lækjargötu 4 og tekur væntanlega
til starfa 23. febrúar með 7 starfs-
mönnum, þar af fimm sem munu
sinna ráðgjafastörfum. Þeir aðilar
sem standa að rekstrinum munu
skipta með sér kostnaðinum í um-
sömdum hlutföllum.
Elín sagði að rekstur Ráðgjafa-
stofu um fjármál heimilanna tengd-
ist ekki með beinum hætti samn-
ingu frumvarps um skuldaaðlögun
fyrir einstaklinga sem unnið hefur
verið að í félagsmálaráðuneytinu.
Sú vinna væri enn í gangi.
Fjármálaráðuneytið er ekki aðili
að ráðgjafastofunni en Elín sagði
að hugmyndir um heimildir til eft-
irgjöf hluta krafna vegna meðlags-
skulda og opinberra gjalda væru
til skoðunar í tengslum við frum-
varp um skuldaaðlögun.
Fyrir þá sem ekki fá úrlausn
annars staðar
Hún sagðist ekki vilja giska á
hve stór sá hópur væri sem gera
mætti ráð fyrir að mundi nýta sér
þjónustu ráðgjafastofunnar. Tölur
um gjaldþrot sýndu þó að fjöldi
fólks yrði árlega gjaldþrota. Ráð-
gjöfin stæði þó aðeins til boða þeim
sem ekki fengju úrlausn sinna
mála í þeirri ráðgjöf sem þegar er
veitt á vegum Húsnæðisstofnunar,
banka og sparisjóða. Þar væri til
dæmis um að ræða fólk sem væri
með skuldir í það mörgum bönkum
og lánastofnunum að einn aðili
fengi ekki yfirsýn yfir vandann.
„Ætlun okkar er þá að hjálpa
fólki að ná tökum á fjármálum sín-
um til að koma í veg fyrir að þess-
ir aðilar þurfí að fara í gjaldþrot,"
en Elín segir tölur frá Héraðsdómi
sýna að 99% gjaldþrota einstakl-
inga skili engum greiðslum til
kröfuhafa, auk þess sem ríkissjóður
greiði stórar ijárhæðir til að greiða
skiptakostnað í þrotabúum.
Nú er unnið að hönnun aðgengi-
legra umsóknareyðublaða sem ætl-
ast er til að umsækjendur um þjón-
ustu ráðgjafastofunnar útfylli. „Við
munum hjálpa fólki til sjálfhjálpar
og miða við að fólk komi undirbúið
til okkar og vinni sjálft í að draga
upp skuldamyndina, neyslukostnað
og rekstrarkostnað heimilisins,"
sagði Elín.
Umsækjendur gefa starfsfólki
ráðgjafastofunnar, sem verður
bundið þagnarskyldu, yfírlýsingu
um að því sé heimilt sé að afla
upplýsinga um skuldir umsækj-
anda.
Auk ráðgjafastarfa er ráðgjafar-
stofunni ætlað að hvetja til ráð-
deildar og fyrirbyggjandi aðgerða
í fjármálum með miðlun upplýsinga
í fjölmiðlum og með öðrum hætti,
þ.e að veita nokkurs konar neyt-
endafræðslu.
Sjómannaafsláttur
skerðist vegna verkfalls
SJÓMANNAAFSLÁTTUR vegna
framtalsársins 1995 verður
skertur vegna sjómannaverk-
fallsins síðastliðið vor. Þetta ger-
ist þar sem sá tími sem sjómaður
er í verkfalli telst ekki til ráðn-
ingartíma hans. Sem kunnugt er
stóð verkfallið I 3 vikur og því
dregst 21 dagur frá þeim daga-
fjölda sem mögulegt er að nýta
til skattaafsláttar. Samkvæmt
upplýsingum frá Ríkisskatt-
stjóra er hér ekki um neina nýj-
ung að ræða heldur sé þetta í
samræmi við túlkanir dómstóla.
Þar er nefnt sem dæmi mál sem
kennari í barnsburðarleyfi höfð-
aði á síðasta ári til þess að fá
greitt fæðingarorlof fyrir þann
tíma sem verkfall kennara stóð
yfir. Félagsdómur úrskurðaði að
konan ætti ekki rétt á þessum
greiðslum þar sem verkfalls-
tíminn teldist ekki til ráðningar-
tíma hennar. Sömu rök munu
gilda fyrir sjómannaafsláttinn.
Almennt gildir um sjómanna-
afslátt að þeir dagar sem skylt
er að Iögskrá menn, auk þeirra
daga sem sjómaður á rétt á veik-
indalaunum samkvæmt kjara-
samningum veita rétt til sjó-
mannaafsláttar. Við framtal skrá-
ir sjómaður því úthaldsdaga sína
auk greiddra veikindadaga og
daga sem hann hefur unnið við
beitingu. Hver dagur sem nýta
má til afsláttar er síðan margfald-
aður með stuðlinum 1,49. Sjómenn
geta þó aldrei fengið sjómaunaaf-
slátt fyrir fleiri daga en þeir eru
ráðnir hjá útgerð til sjómanns-
starfa. Að lokum þarf framtelj-
andi að draga fjölda verkfallsdaga
frá ráðningartíma sínum, líkt og
sýnt er á meðfylgjandi mynd.
■ Skattamál/6 - 9
Kvörtunarnefnd um
viðskipti við Póst og síma?
NEYTENDASAMTÖKIN hafa
óformlega farið þess á leit við
Póst og síma að sett verði á
stofn kvörtunar- eða úrskurðar-
nefnd til að fjalla um og úr-
skurða um ágreining sem upp
kemur milli stofnunarinnar og
neytenda.
„Við höfum hitt forráðamenn
Pósts og síma og komið því á
framfæri að við teljum mikla
þörf á að koma slíkri nefnd á
laggirnar. Þeir hafa þetta til
skoðunar," segir Sigríður
Arnardóttir, lögfræðingur
Neytendasamtakanna.
Sigríður segir nokkuð um að
Neytendasamtökunum berist
kvartanir frá neytendum vegna
viðskipta við Póst og síma.
„Staða neytandans er mjög erf-
ið í þessum málum af því að
hann hefur ekki yfir neinni
FÉLAGAR í Neytendasamtök-
unum eru nú um 19.500 og hef-
ur fækkað úr 23.000 á undan-
förnum misserum. Jóhannes
Gunnarsson, formaður samtak-
anna, segir versnandi fjárhags-
stöðu heimilanna helstu skýr-
inguna á úrsögnum félags-
manna.
„Við spyrjum þá sem segja
sig úr samtökunum um ástæð-
una og í 95% tilvika fáum við
þá skýringu að heimilið sé að
spara,“ segir Jóhannes.
Hann segir að á þeim tímum
3.500 félaga
fækkun í
Neytenda-
samtökunum
sem mest herði að heimilum í
landinu hafi Neytendasamtökin
einmitt mestu hlutverki að
gegna og þörfin fyrir starf
þeirra aukist. Hins vegar sé
ekki við öðru að búast en að
tækniþekkingu að ráða og er
háður því að fá mann hjá Pósti
og síma til að tegja hvort kerf-
ið sé í lagi eða ekki,“ segir hún.
Sigríður segir að nú standi
yfir endurskoðun á reglugerð
um símatorgsþjónustu og í
tengslum við þá endurskoðun
hafi m.a. verið rætt um að í
reglugerðinni verði að finna
heimild til að koma á sérstakri
úrskurðarnefnd.
Urskurðarnefnd um rétt
neytenda í viðskiptum við póst
og símafyrirtæki er m.a. að
finna í Noregi og Svíþjóð. Sig-
ríður segir Neytendasamtökin
leggja höfuðáherslu á að nefnd
af þessu tagi skipi jafnmargir
fulltrúar neytenda og Pósts og
síma, auk sérstaklega tilnefnds
oddamanns.
fólk skeri fyrst niður þau út-
gjöld sem ekki eru nauðsynleg
til að tryggja framfærslu heim-
ilismanna og því sé fólk fljótt
að segja sig úr félögum og segja
upp hlutum á borð við tímaritsá-
skriftir þegar að kreppi.
Þar sem opinber framlög til
neytendamála hér á landi séu
langtum minni en á nágranna-
löndunum komi fækkun félags-
manna sér illa fyrir samtökin á
sama tíma og verkefnum fjölgi.
■ Neytendamál/4,18 - 20
C
i
i
i
i
I
i
>
>
I
[
I
B
I
í
!

I
i
f
f
i
I
i
I
l