Morgunblaðið - 23.02.1996, Blaðsíða 2

2 D FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
L
Tími
sumar-
húsanna
nálgast
SALA á sumarhúsum er ekki bund-
in við vorin eða sumrin, heldur fer
hún oft fram á vetuma. Eðli máls-
ins samkvæmt er þó mest eftir-
spum eftir sumarhúsum síðla vetr-
ar og frameftir vori, en þá er tími
sumarhúsanna framundan.
Kröfumar era mjög mismun-
andi, enda leitar fólk eftir sumar-
húsum á mjög mismunandi for-
sendum. Sumir líta á þau sem fjár-
festingu og sækjast þá jafnvel eft-
ir heilum bújörðum. Aðrir era fyrst
og fremst að leita sér að reit upp
í sveit, þar sem þeir geta slappað
af með fjölskyldunni og gera þá
kannski ekki miklar kröfur kröfur
til .híbýlanna.
Rafmagn og heitt vatn era tví-
mælalaust mikill kostur, en það
era samt ekki allir, sem sækjast
eftir slíku og era þá ekki tilbúnir
til þess að greiða háar fjárhæðir
fyrir.
Hjá fasteignasölunni Húsakaup-
um er nú til sölu sumarhús í landi
Galtarholts í Borgarfirði. Bú-
staðurinn stendur á 1,1 hektara
lóð, en húsið sjálft er 50 fermetrár
að stærð.
SUMARHÚSIÐ stendur í landi Galtarholts í Borgarfirði. Það er
til sölu hjá Húsakaupum og ásett verð er 5,7 millj. kr.
Að sögn Sigrúnar Þorgrímsdótt-
ur hjá Húsakaupum er þetta heils-
árshús, í senn vandað og glæsi-
legt. Manngengt svefnloft er í því,
sern er 28 fermetrar að stærð.
„í sumarhúsinu era þrjú svefn-
herbergi, öll með innbyggðum
rúmum, baðherbergi með sturtu-
klefa og innréttingú og vandað
eldhús,“ sagði Sigrún. „Sérlega
vandaður panell er á veggum húss-
ins að innan og utan og spónapar-
ket á öllum gólfum.
Við húsið er tuttugu ferm. ver-
önd, sem má stækka. Kalt vatn er
í sumarhúsinu og rafmagn og land-
ið sem það stendur á er vaxið villt-
um birkigróðri. Að mínu mati er
þetta sérstaklega fallegt sumarhús
og það stendur í fögra umhverfi.
Ásett verð er 5,7 millj. kr og skipti
era hugsanleg á íbúð á höfuðborg-
arsvæðinu."
Sigrún var spurð að því, hvemig
sala á sumarbústöðum væri nú?
„Eftirspum eftir sumarhúsum
er rétt að byija núna,“ sagði hún.
„Það er augljóslega draumur
margra að eignast sumarhús og
mest er spurt eftir bústöðum á
hinum hefðbundnu sumarhúsa-
svæðum svo sem í Þrastaskógi,
Laugarvatni og Borgarfirði. Verð
er frá þremur millj. kr. og upp í
sex millj. kr:“
Ibúð fyrir aldraða
við Aflagranda
AFLAGRANDI 40. íbúð í þessu húsi er
til sölu hjá Ásbyrgi og kostar hún 8 miHj.
kr. Áhvílandi er lán hjá Byggingarsjóði
ríksins um 3,5 millj. kr.
TIL sölu er hjá fasteignasöl-
unni Ásbyrgi þjónustuíbúð
fyrir aldraða að Aflagranda
40. Þetta er tveggja her-
bergja íbúð á 2. hæð í þjón-
ustublokk þar sem þjón-
ustumiðstöð er. Stærð íbúð-
arinnar ásamt sameign er
92,3 fermetrar. Að sögn
Lárusar Haukssonar hjá
Ásbyrgi er hús þetta reist
árið 1988.
„Þetta er mjög vandað
og gott hús og því fylgir
bílastæði í skýli,“ sagði Lár-
us. „Nettóstærð íbúðarinnar
er 69,2 fermetrar. Hún
skiptist í hol, geymslu, eld-
hús með vandaðri innrétt-
ingu, rúmgóða stofu með
útgangi út á stórar suðvest-
ur svalir og svefnherbergi
með stórum skápum. Á bað-
herbergi er sturta og hægt
er að hafa þar þvottavél.
Gólfefni er parket, nema
það er dúkur á baði. Lárus
var spurður að því, hvernig
gengi að selja að selja þjónustuíbúð-
ir og svaraði hann þá: „Það hefur
lengst af gengið þokkalega. Aldraðir
hafa sótzt eftir þessum íbúðum, þótt
þeim finnist verðið nokkuð hátt.
Aldraðir eru að sækjast þarna eftir
ákveðnu öryggi. í sumum þessum
íbúðum er t.d. öryggishnappur svo
hægt sé að kalla aðstoð á vettvang
sé eitthvað alvarlegt að.
Okkur finnst hafa dregið úr eftir-
spum eftir svona íbúðum, enda búið
að selja mjög mikið af af þeim. Það
er spuriiing hvort markaðurinn sé
ekki að verða mettaður. Mikil sam-
eign fylgir þessum_ íbúðum og það
gerir þær dýrari. í húsinu á Afla-
granda er t.d. föndurherbergi og
samkomusalur á efstu hæð.“
I
&
>
1
1
I
I
t
I
LÍKLEGT er að margir viti ekki mikið um
hvemig húsnæðismálum er háttað hér á
landi, og hvaða möguleikar eru í boði. Umræð-
um um húsnæðismál fylgja oft langar orðræð-
ur með fráhrindandi skýringum um oft á tíðum
framandi hluti. Það er því eðlilegt, að þeir sem
eru ekki að hugsa um húsnæðismálin dags
daglega, setji sig ekki allt of mikið inn í þau.
Til að mynda er það næsta víst, að margir
þeirra, sem hafa ekki fengið lánafyrirgreiðslu
í húsbréfakerfinu, viti ekki hvernig það lána-
kerfi gengur fyrir sig. Það er ekki við því að
búast, að allir viti hvemig ávöxtunarkrafa á
fjármagnsmarkaði ræður því hvert verðgildi
húsbréfa er á hveijum tíma, og hvernig sá
þáttur hefur áhrif á áhuga fólks á að kaupa
eða selja íbúðarhúsnæði.
Eða ætli margir viti um þá mismunandi
möguleika sem í boði eru í félagslega kerfínu,
og hvaða munur er á hinum ýmsu valkostum
þar, s.s. félagslegum eignaríbúðum, kaup-
leiguíbúðum með hlutareign o.s.frv.? Það er
ekkert skrítið við það að fólk, sem þarf ekki
á því að halda að vita um þessa hluti, sé ekki
með þá á hreinu. Húsnæðismál eru flókinn
málaflokkur, sem getur verið erfítt að setja
sig inn í. Því er nauðsynlegt, að þeir sem fjalla
um húsnæðismál á hinum ýmsu sviðum, séu
í það minnsta með réttar forsendur og upplýs-
ingar, þurfí þeir að draga einhveijar ályktanr
eða vilji þejr segja frá skoðunum sínum. Það
versta við þetta allt er, að vegna þess hve
flókin húsnæðismálin eru, þá er auðvelt að
koma ýmsum ranghugmyndum af stað, sem
erfítt getur verið að leiðrétta.
Dæmi um ranghugmyndir í húsnæðismál-
um, sem erfíðlega hefur gengið að leiðrétta,
eru fullyrðingar þess efnis, að greiðslumatið
í húsbréfakerfinu hafi hvatt fólk til þess að
festa kaup á íbúðarhúsnæði, sem það hafði
e.t.v. ekki efni á.
Ráðgjöf um hámarksverð
Sumir hafa viljað leita skýringa á ástæðum
greiðsluerfíðleika íbúðaeigenda á undanfömum
árum að hluta til í greiðslumatinu í húsbréfa-
kerfínu. Þeir hafa þá sérstaklega visað til þess,
að þegar húsbréfakerfið fór af stað var gert
ráð fyrir því í reglugerð, að heimilt væri að
meta greiðslubyrði umsækjenda um húsbréfa-
lán allt að 30% af heildarlaunum. Heyrst hef-
ur, að vegna þessa hafí margir ráðist í dýrari
íbúðakaup en efni stóðu til. Jafnvel hafa í
tengslum við þetta heyrst hugmyndir þess efn-
is að hið opinbera gæti verið skaðabótaskylt
vegna þess að greiðslumatið gaf til kynna of
hátt íbúðaverð fyrir einhveija. Þetta er auðvit-
að misskilningur, því greiðslumatið í húsbréfa-
kerfínu er fyrst og fremst ráðgjöf um hámarks-
verð en ekki tiltekið kaupverð.
Greiðslumatið í húsbréfakerfínu segir til um
áætlað hámarksverð íbúðar, sem umsækjandi
er talinn hafa getu til að festa kaup á. Það
segir alls ekki hvað kaupandinn á að festa
kaup á dýrri íbúð, heldur það, að íbúðaverðið
verði að vera innan þess hámarks sem talið
Að vera
upplýstur
Greiðslumat verður alltaf að miðast við forsendur, seg-
ir Grétar J. Guðmundsson, rekstrarstjóri Húsnæðis-
stofnunar ríkisins. Breytist forsendur verða íbúðaeigend-
ur sjálfír að taka á því.
er mögulegt samkvæmt matinu. Að öðrum
kosti er umsókn um húsbréfalán ekki sam-
þykkt. Auk þess hefur greiðslumatið ekki
miðast við 30% af heildarlaunum eins og heim-
ilt var og fullyrt er af sumum. Strax frá byrj-
un húsbréfakerfisins miðaði Húsnæðisstofnun-
in greiðslubyrði við 20% af heildarlaunum,
ekki 30%. Þennan misskilning hefur því miður
gengið erfiðlega að leiðrétta.
Heftir matið möguleika?
Það undarlega við þetta allt saman er það,
að jafnvel sömu aðilar og sagt hafa að
greiðslumatið í húsbréfakerfínu beri ábyrgð á
greiðsluerfiðleikum íbúðaeigenda, hafa sagt,
að 18% viðmiðun í greiðslumatinu nú sé svo
þröng, að hún hefti möguleika margra á íbúða-
kaupum. Þetta tvennt fer auðvitað ekki sam-
an. Húsnæðisstofnunin lækkaði viðmiðun á
greiðslubyrði í greiðslumatinu í húsbréfakerf-
inu úr 20% af heildarlaunum í 18% í árslok
1994. Það var m.a. gert vegna þess, að marg-
ir höfðu orðið fyrir því að forsendur íbúða-
kaupa þeirra höfðu breyst, sem gerði það að
verkum að þeir lentu í greiðsluerfíðleikum.
Það er ekki tilraunastarfsemi að lækka
viðmiðunarmörkin á þennan hátt, eins og full-
yrt var í útvarpsviðtali nýlega, heldur er það
að Iæra af reynslunni. Auðvitað er ekki unnt
að segja að ástæða greiðsluerfiðleika sé rangt
greiðslumat, ef forsendur íbúðakaupa breytast
eftir að þau eru ákveðin. Greiðslumat verður
alltaf að miðast við ákveðnar forsendur. Breyt-
ist forsendur verða íbúðaeigendurnir sjálfír
að taka á því. Lækkun á viðmiðunarmörkum
í húsbréfakerfínu miðaði fyrst og fremst að
því að taka inn þann möguleika að forsendur
gætu breyst eftir ákvörðun um kaup.
Of hátt eða of lágt mat
Á fyrstu árum húsbréfakerfisins fannst
sumum þeir fá of hátt greiðslumat. Það átti
aðallega við um fólk sem var með góðar tekj-
ur og átti einhveijar eignir, fólk sem var ekki
vant því að greiða miklar fjárhæðir í afborgan-
ir af lánum. Þeim, sem voru að festa kaup á
sinni fyrstu íbúð eða vora með lág laun og
áttu litlar eignir, fannst þeir hins vegar oft á
tíðum fá allt of lágt greiðslumat. Margir mið-
uðu þá gjarnan við það að greiðslubyrði þeirra
var e.t.v. nokkuð hærri fýrir, hvort sem var
vegna afborgana af lánum eða vegna húsa-
leigu.
Hafa ber í huga, að þegar greiðslumatið
fór af stað, var eins og áður sagði miðað við
að greiðslugeta væri allt að 20% af heildar-
launum. Fólk sem var með 150 þúsund króna
mánaðarlaun var þess vegna talið geta fest
kaup á íbúð, sem miðaðist við að greiðslu-
byrði lána þeirra væri allt að 30 þúsund krón-
ur á mánuði. Margir hafa greitt og greiða
húsaleigu sem er yfir þessum mörkum. Nú
eru þeir sem hafa þessi laun taldir geta fest
kaup á íbúðarhúsnæði, þar sem greiðslubyrði
lána er allt að 27 þúsund krónur á mánuði.
Mörgum finnst þetta allt of lágt, eins og áður
segir með hliðsjón af núverandi greiðslubyrði
eða húsaleigu. En með þessu hefur verið tek-
ið tillit til hugsanlegra breytinga á forsendum
til hins verra eftir kaup.
Mismunandi mat?
Á að gefa þeim lægra greiðslumat, sem
ekki eru vanir því að greiða háar fjárhæðir í
afborganir af lánum? Fólki, sem stundum er
með töluvert há laun? Varla. Það hlýtur að
eiga að vera ákvörðun íbúðakaupenda sjálfra
hvort þeir auka greiðslubyrði sína eða ekki,
og þá innan skynsamlegra marka. Sumir álíta
reyndar að greiðslugeta aukist hlutfallslega
með hækkandi launum. Reyndin er hins vegar
önnur, því áhrif jaðarskatta ýmiss konar eru
það mikil hér á landi. Ekkert mælir með að
greiðslugeta sem hlutfall af launum ætti að
hækka með hækkandi launum.
Réttar upplýsingar
Hér hefur einungis verið nefnd ein þeirra
ranghugmynda, sem haldið hefur verið á lofti
í tengslum við húsnæðismálin. Þær eru fleiri.
Líklegt er, að þeir sem hafa lítið með þessi
mál að gera, séu engu nær. En þar sem gera
má ráð fyrir því að umræða um húsnæðismál
hafi áhrif, þá er nauðsynlegt að leiðrétta það
sem rangt er frá greint, eins og gerst hefur
með greiðslumatið í húsbréfakerfinu. Það er
grundvallaratriði, að þeir sem fjalla um þessi
mál noti réttar forsendur og leiti sér upplýs-
inga áður en farið er af stað með fullyrðing-
ar. Neikvæð umræða, sem byggist á röngum
upplýsingum, skilar engu.
I
t
I
t
1
I
t
1
1
j
t
I
I
í
I
i
\
I