Morgunblaðið - 05.07.1998, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 5. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Rykmökkurinn á
þjóðveginum segir
til um að Mánár-
bakki áTjörnesi
sé ekki jafn af-
skekktur bær
Morgunblaöið/Bjöm Gíslason
MÁNI Snær og Sunna Mjöll með Gælu við Þórshamar. Húsið var byggt af Baldvini Friðfinnssyni á Húsavík árið 1930.
r
og Islandskortið gefur til kynna. Hver
bílinn á fætur öðrum þýtur framhjá og
sumir hægja jafnvel á sér og renna í
hlað. Anna G. Ólafsdóttir og Björn
Gíslason Ijósmyndari komust að því
að erindið er oftast fólgið í því að
skoða minjasafn hjónanna
á Mánárbakka. Samhent hafa hjónin ekki aðeins byggt upp
minjasafnið því að á Mánárbakka fara fram veðurathuganir
og athuganir Japana á norðurljósunum.
AÐALGEIR virðir fyrir sér veggspjöld með sígarettuauglýsingum frá því um og eftir stríð.
hönd í hönd á
Mánárbakka.
tHLAÐINU á Mánárbakka
á Tjörnesi er iðandi líf þeg-
ar við rennum í hlað. Ferða-
langar hafa lagt tveimur
fólksbflum með aftanívögn-
um fyrir framan eldri bæj-
arhúsin og spyrja húsfreyj-
una, Elísabetu Önnu
Bjarnadóttur, spjörunum úr um
hvar helst sé að finna lunda í björg-
unum í kring. Elísabetu verður ekki
skotaskuld úr því að greiða úr
spumingum ferðalanganna og fyrr
en varir verður rykstrókurinn á af-
leggjaranum einu ummerkin um
heimsóknina.
Við stöndum eftir á hlaðinu og
látum ekki segja okkur tvisvar að
kíkja inn í eldhús. Með aðra hönd-
ina í fatla eftir að hafa lamast
vinstra megin í líkamanum við blóð-
tappa tekur Elísabet ekki í mál að
gestimir hjálpi til við að bera á borð
kaffi og meðlæti. Elísabet segir til
skýringar að þótt verkin gangi hæg-
ir japana a nordurljosunum.
í>nin fara því fortíð og nútíð
id á
ar en áður hafíst þau að lokum með
góðri hjálp. Barnabörnin Máni
Snær, níu ára, og Sunna Mjöll,
fímm ára, vita við hverja er átt og
eru ekki lengi að hlaupa eftir afa,
Aðalgeiri Egilssyni, út á tún. Aðal-
geir er á sífelldu stjái því fyrir utan
hefðbundinn búskap em bæði veð-
urathugunarstöð og minjasafn á
Mánárbakka. Minjasafnið stendur
hjarta hjónanna næst enda hafa þau
með samstilltu átaki komið því á fót
nánast upp á eigin spýtur.
Meðfædd söfnunarárátta
Spurnarsvipur blaðamanns ýtir
viðtalinu úr vör. „Ég held bara að
við séum fædd með söfnunar-
áráttu," segir Aðalgeir og sýpur á
kaffínu og Elísabet skýtur inn í að
þar fari Aðalgeir örugglega með
rétt mál. „Við byrjuðum eins og
aðrir á því að viða að okkur frí-
merkjum og eldspýtnastokkum.
Munurinn á okkur og hinum fólst í
því að við gátum ekki hætt að safna
alls kyns dóti. Smám saman varð til
vísir að safni og því komum við fyrir
hérna í kjallaranum. Með tímanum
varð safnið svo stórt að hlutirnir
hættu að geta notið sín vegna
þrengsla. Eina leiðin til að hægt
yrði að halda áfram fólst í því að
hafa uppi á húsi til að flytja hingað.
Þórshamar á Húsavík virtist kjörið
enda stóð til að rífa húsið. Við sett-
um Þórshamar niður hér við bæjar-
húsin árið 1994. Eftir smá viðgerðir
er húsið hið reisulegasta og á ef-
laust eftir að duga okkur lengi enn,“
segir Aðalgeir.
Aðalgeir stendur upp og sækir
fornfálegan myndakíki, merktan 11.
júní 1901, til að sýna ljósmyndaran-
um. Með aðstoð myndakíkisins öðl-
ast þrívíddar póstkort sjálfstætt líf.
Eftir að hafa skoðað nokkur póst-
kort vill blaðamaður fá að vita hvort
hjónin eigi sér eftirlætis muni á
safninu. Aðalgeiri vefst tunga um
tönn og kveður loks uppúr um að
sörvisperlan hljóti að eiga vinning-
inn. Nafnið á perlunni er talið dreg-
ið af því að glerperlan hafi verið
sorfin til. „Ég kom sjálfur niður á
perluna þegar ég var að grafa fyrir
stækkun hússins. Eftir ítarlega
rannsókn telja fræðimenn að gler-
perlan hafí verið gerð í Vestur-Túr-
kestan um 840. Hingað er talið að
perlan hafí borist á landnámsöld.
Landnámsmaðurinn hér hét Máni,
eins og nöfn bæjanna segja til um.
Ofan við veginn er fæðingarbær
minn, Máná, og nýbýlið nefndum
við Elísabet Mánárbakka. Enn er
ekki allt upp talið því að sonarsonur
okkar Máni heitir eftir landnáms-
manninum. Annars var Máni ekki
lengi búsettur hér. Landnámsmað-
urinn Böðólfur flæmdi Mána í burtu
og reisti sér bæ að Böðólfsstöðum í
Ytri-Tungu. Máni ku hafa sest að í
Aðaldal," segir Aðalgeir.
Hann brosir í kampinn þegar ýj-
að er að því hvort að stærri söfn
hafí ásælst dýrgripinn. „Þjóðminja-
safnið bað svona lauslega um
perluna. Ég svaraði því til að við
ættum aðeins eina en þeir margar.
Þar með var málið útrætt. Við feng-
um svo aðra sörvisperlu senda í
pósti frá Sauðárkróki. Perlan hafði
fundist í kartöflugarði og sams kon-
ar perlur fundust í hellinum Víð-
gemli fyrir nokkrum árum.“
Eins og áður segir er Aðalgeir úr
sveitinni. Egill Sigurðsson, faðir
hans, var frá Máná og Dýrfinna
Gunnarsdóttir, móðir hans, aðflutt
frá Keflavík í Hegranesi. Elísabet
er fædd að Syðri-Tungu í sveitinni
en alin upp af Sigurbjörgu Jóns-
dóttur, vinkonu móður sinnar, á
Húsavík. Elísabet á, eins og Aðal-
geir, erfitt með að nefna einn hlut
umfram annan úr safninu en lætur
að lokum undan og segist hafa sér-
stakt dálæti á öllum súkkulaðikönn-
unum. „Við erum alltaf að fá fleiri
og fleiri súkkulaðikönnur og nú er
svo komið að hillan allan hringinn
efst á eldhúsveggnum í Þórshamri
dugar ekld lengur og sumar eru
komnar hérna inn,“ segir hún og
bendir upp á eldhússkáp og mikið
rétt, þarna standa nokkrar virðu-
legar postulínssúkkulaðikönnur
hátt uppi á eldhússkáp og gjóa aug-
um niður á gestina.
Elísabet segir að könnurnar séu
ekki eina dæmið um að ekki komist
allir hlutir lengur fyrir úti í Þórs-
hamri. Safnið eigi talsvert af hlutum
með sama tilgangi en af mismun-
andi gerð. Ef ekki sé pláss í sjálfu
safninu séu hlutirnir geymdir á há-
loftinu þar til tími sé talinn kominn
til að dusta af þeim rykið og skipta
um hluti í safninu.
Enginn „bisness"
Hjónin hafa fengið sáralitla að-
stoð við uppbyggingu safnsins. „Við
fáum í skiptum ánægjuna af því að
safna og njóta munanna með öðr-
um, enda er ekkert gaman af því að
njóta einn. Hingað kemur talsverð-
ur fjölda gesta, oft um 1.500 til
1.600, á hverju ári. Gestirnir eru af-
ar áhugasamir og vilja eyða tals-
verðum tíma í að skoða og rabba um
hlutina á safninu í hverri heimsókn.
Flestir vilja leiðsögn og stundum
þurfum við að vera bæði í húsinu í
einu. Annars erum við með unga
stúlku til að hjálpa okkur yfír há-
annatímann í júlí og ágúst. Hérna
er oft margt um manninn og við
höfum kynnst fullt af góðu fólki í
€

f:
l
(
í
f
L
!
I
i
L
L
i
+