Morgunblaðið - 05.07.1998, Blaðsíða 6
6 B SUNNUDAGUR 5. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Á ferð um Sýrland
- lokagrein
ÞEGAR keyrt er í austur frá
Aleppo líður ekki á löngu uns
við nálgumst Assad-stífluna
sem gerð var að megninu til
fyrir sovéska fjármuni og með meiri
eða minni aðstoð frá Sovétmönnum.
Vinna við lónið hófst 1963 og tók tíu
ár uns það var fullgert. Þegar ákveð-
ið var að ráðast í verkið var það ekki
síst af því að þegar Efrat - sem á
upptök sín í Tyrklandi - rennur inn í
Sýrland er það orðið gríðarlega mik-
ið fljót og mönnum fannst einsýnt að
gerð uppistöðulónsins mundi full-
nægja raforkuþörf og einnig til
áveitu á bómullarakrana sem þarna
eru. Nokkur síðustu ár hafa Tyrkir
hins vegar einnig gert gríðarlega
stíflu ekki ýkja fjarri, svo þessi
draumur Sýrlendinga hefur ekki
ræst nema að hluta til.
Lónið og stíflan eru óneitanlega
stórbrotin mannvirki en þorpið er
fullt af sovéskum blokkum sem þarf
sérstakt skyn til að telja til prýði.
Þegar lengra er haldið er gróður-
inn á aðra hönd og eyðimörkin á
hina. Þar eru hirðingjar fjölmennir
og eru alls staðar á röltinu með
hjarðir sínar. Hirðingjarnir eru aðal-
lega á þessu svæði og suður af Pal-
myra. Þeh- eru mikilvægir efnahags-
lega séð, því kjötið af fénu þeirra er
efth-sótt í hinum auðugu Flóaríkjum.
A þessu svæði í austurhlutanum
eru einnig verulegar olíulindir og
fjölmörg sýrlensk fyrirtæki bora þar
eftir olíu, iðulega í samvinnu við er-
lend fyi-irtæki. Umferðin bar þess
merki og þegar dimmir má sjá bjar-
mann frá eldum olíulindanna við
sjóndeildarhringinn.
Rústaborgir á hverju strái
Þegar nær dró landamærunum við
Irak gat að líta hvem rústastaðinn af
öðrum. Efrat er að baki og landið víð-
ast hvar gróðursnautt og hér í auðn-
inni er Rasafah, enn austar Doura
Europos sem var byggð af Makedón-
íumönnum og nefnd eftir þorpinu
sem Alexander mikli var fæddur í.
Þar var hópur sýrlenskra við upp-
gröft í brennandi sólarhitanum undh-
stjórn þýsks fomleifafræðings. Og
loks er að geta Mari sem var mikils-
háttar borg í Mesópótamíu og var
byggð fyrir fimm þúsund árum.
Þegar til Mari er komið eram við
ekki nema örfáa kílómetra frá landa-
mærunum við Irak. Þessi landamæri
voru lokuð í mörg ár en hafa nú verið
opnuð. Á leiðinni til og frá Mari
mættum við mörgum íröskum bílum,
því Irakar gera sér tíðförult til þorp-
anna í grenndinni til að útvega sér
matvæli og nauðsynjar.
Við komum til Deir Ezzour, nota-
legs vinjabæjar, undir kvöld. Hann
stendur við Efrat og göngubrú mikil
hefur verið gerð milli bakkanna. Þar
og á árbökkunum vom fjölskyldur á
gangi og ungir sem aldnir sátu á
kaffíhúsunum við ána með kaffí og
karlarnir með sínar ómissandi vatns-
pípur.
Yfír eyðimörkina og til Palmyra
Þótt hér sé talað um eyðimörk er
hún ekki sandauðn og það rignir
nægjanlega til að kinda- og geita-
hjarðir hirðingjanna þrífast ágæt-
lega. Enda eru hirðingjar gætnir og
ganga aldrei of nærri landinu. Þegar
þeim finnst beitarland sitt vera farið
að láta á sjá taka þeir sig upp og
flytja sig um set. Hver fjölskylda á
sér sín svæði og inn á það fara ekki
aðrir hirðingjar. Áður hélt ég að hirð-
ingjar væra á tilviljanakenndu flakki
um eyðimörkina en þetta lýtur allt
ákveðnum lögmálum. Á nokkurra ára
íresti færir hver fjölskylda sig og veit
upp á hár hvenær er óhætt að halda
á næsta svæði. Það má kannski kalla
hirðingja fyrstu umhverfissinnana.
Þessi eyðimörk teygir sig inn í
Jórdaníu og írak og vinjabæir hafa
risið hér og hvar. Einn slíkra bæja
er Palmyra, sem var mjög miðsvæðis
á leiðinni milli Miðjarðarhafsins og
Mesópótamíu.
Palmyra er án efa sá staður í Sýr-
landi sem hefur hvað mest aðdrátt-
arafl fyrir ferðamenn. Þar er einn
stærsti rústastaður í heimi. Og sum-
ir hafa á orði að ætli maður að sjá að-
eins einn stað í Sýrlandi eigi það að
vera Palmyra.
Um það leyti sem við renndum inn
í þorpið var ég að hugleiða með
sjálfrí mér að ég hlyti að vera búin
KASTALINN fyrir ofan Palmyra. PALMYRA nær yfír fírnamikið flæmi.
FRÁ Palmyra.
Ljósmyndir/Jóhanna Kristjónsdóttir
Galdraborgin Palmyra
og dagar í Damaskus
ÚTSÝNI er mikið frá kastalanum.
Þótt manni fínnist maður hafa séð rústa-
borgir fyrir lífstíð ætti enginn gestur í Sýr-
landi að missa af því að sækja Palmyra
heim, skrifar Jóhanna Kristjónsdóttir. Það
er einhver galdur í loftinu og rústirnar
skipta litum eftir birtunni.
OMYYAD-MOSKAN í Damaskus. Þar er sagt að varðveitt
sé höfuð Jóhannesar skirara.