Morgunblaðið - 08.12.1998, Qupperneq 14

Innsýn í útgáfu Vöku-Helgafells
O
Stór og mikil tilvitnanabók:
Á arniað
|>úsuitá perlur
úr slcál dlverlcum
NóLelsskáldsius
Þegar Halldór Laxness lést,
snemma á þessu ári, lá eftir hann
stórbrotið höfundarverk og gríðar-
lega mikið að vöxtum. Allir Islend-
ingar sem komnir eru til vits og ára p
hafa lesið einhverjar skáldsagna
hans og margir hafa lesið flestar
þeirra -
jafnvel aftur
og aftur.
Perlur í
skáldskap
Laxness er
ný bók sem
hefur að
geyma á
annað þús-
und tilvitn-
anir í verk
Nóbels-
skáldsins, skipt niður í um eitt
hundrað efnisflokka. í bókinni má
finna snjallyrði Halldórs Laxness
um ást og ótta, konur og karla,
glæp og refsingu, frelsi og sjálf-
stæði, skáld og skáldskap, svo fátt
eitt sé nefnt. Tilvitnanirnar spanna
vítt svið og sýna vel hversu ólík
viðhorf rúmast í verkum skáldsins.
Handhægt uppsláttarrit
Margir vilja geta vitnað til orða
Nóbelsskáldsins á góðri stund eða
fýsir að vita hvað Halldór eða
sögupersónur hans hafa sagt um
tiltekið efni. Perlur í skáldskap
Laxness er kjörið uppsláttarrit fyrir
alla sem vilja kynnast ritsnilld Hall-
dórs Laxness enn betur. Tilvitnan-
irnar í safninu eru fullar af speki og
stráksskap, fyndni og harmi - ýmist
kitla þær hláturtaugarnar, nísta inn
að hjartarótum eða afhjúpa hulinn
sannleika - sannar perlur úr penna
stórskáldsins.
Þeir sem
vilja fá
tilvítnanir
víðar að en
úr skáld-
verkum
Halldórs
Laxness
þurfa ekki
að leita
langt. í
Stóru
tilvitnana-
bókinni er að finna um 6000
tilvitnanir og spakmæli hvaðanæva
úr veröldinni frá umliðnum 3000
árum. Símon Jón Jóhannsson og
Axel Ammendrup tóku bókina
saman.
„Bók
Ingólfs
er mjög
skemmtileg
aflestrar og
fyndin. Það
sem er best
við hana ef
hvernig
hann nær
þessu ein-
staka tíma-
leysi sem er svo einkennandi fyrir
Hrísey. Ég held að það verði eng-
inn svikinn af þessari bók.“
- Árni Tryggvason,
leikari og trillukarl
Arni Tryggvason
Blikktromman eftir Gúnter
Grass er loksins komin út á
íslensku, fyrsti hluti af þrem
ur. Petta er tvímælalaust ein
þekktasta skáldsaga
aldarinnar í Evrópu.
Bókin vakti mikla
athygli er hún kom
fyrst út í Þýska-
landi, árið 1959. í
henni var tekið
djarflega á ýms-
um málum sem
lágu í þagnar-
gildi á þeim
tíma.
Myndrænar lýsingar
Bjarni Jónsson leikhúsfræð-
ingur þýðir Blikktrommuna
en hann var búsettur í Þýska-
landi um árabil. Hann segir
texta Gunters Grass ögrandi
viðfangsefni fyrir þýðanda.
Stflbrigðin eru mörg og höf-
undurinn mjög frjór í sam-
setningu orða. í slíkum tilvik
um þarf oft að leita annarra
lausna í íslensku, eðli tungu-
málanna er ólíkt. Texti Grass
gerir kröfu um mikla ná-
kvæmni en um leið verður að
gæta þess að sá mikli sagna-
þulur, Oskar, fái
að leika laus-
um hala.
Gúnter Grass
býr yfir ein-
stakri frásagnar-
gáfu, lýsingar
hans eru afar
myndrænar enda
er Grass einnig
myndlistarmaður.
Það er glannalegur
húmor og léttleiki í
frásögninni sem
verður þó aldrei léttvæg,
undirtónninn er sterkur.
Veröld Óskars
í bókinni endurspeglast sam-
tvinnuð saga Þýskalands og
Póllands á okkar öld, séð /
með augum hins dvergvaxna
Oskars sem tilheyrir smá-
borgaralegri fjölskyldu en er
um leið utangarðs. Oskar er
sá öxull sem Blikktromman
snýst um, hann lýsir fólki frá
mörgum sjónarhornum og
byggir upp stóran, litríkan
heim í sínu þrönga umhverfi
þar sem þræðir heimssögunn-
ar fléttast saman við.
URÐOMUM
„Sagan er minnisstæð og
eldist vel ... Hann
[Grass] skemmtir lesand-
anum óspart um leið og
hann reynir að láta hann
glöggva sig á umhverf-
inu, jafnvel sjálfri mann-
kynssögunni... Þýðing
sögunnar er lipur og laus
við þá áráttu sem stund-
um er á þýðingum
þýskra bókmennta, að
reyna að herma eftir sér-
staka setningaskipun
þýskrar tungu. Er það
vel.“
- Jóhann Hjálmarsson,
Morgunblaðinu
Teikning Giinters Grass
af Óskari, aðalpersónu
Blikktrommunnar.
Ingólfur Margeirsson rithöf-
undur er einn þeirra sem
gert hafa Hrísey á Eyjafirði
að sumaraðsetri sínu. Hann
hefur nú fest á bók upplifun
sína af lífinu í eynni í texta
og pennateikningum. í bók-
inni, sem nefnist Par sem
tíminn hverfur, er að finna
sagnaþætti og mannlífsmynd-
ir úr nútíð og þátíð. Þetta er
persónuleg bók og auðséð að
höfundur hefur notið þess að
skrifa hana. Hér er m.a. sagt
frá Hákarla-Jörundi, há-
karlaveiðum, uppfinninga-
mönnum og hvunndagshetj-
um og síðast en ekki síst
þeim einstaka klerki Kára
Valssyni.
Grúskið breyttist í ástríðu
„Ég hef notið aðstoðar
áhugasamra og glöggra eyja-
manna en einnig þeirra sem
búa utan eyjarinnar en tengj-
Hrísey í isiálí og mynáum:
Ingólfur fjarrí
iieímsfns glaumí
ast henni með einum eða
öðrum hætti,“ segir Ingólfur.
„Þetta grúsk mitt, sem smám
saman hefur breyst í ástríðu,
hefur sannað grunsemdir
mínar um hina miklu og fjöl-
breyttu en jafnframt óskráðu
sögu Hríseyjar og í raun gert
mig vanmáttugan gagnvart
henni. Slík eru litbrigðin og
umfangið.“
Endurspeglar allt mannlíf
Ingólfur segir að þótt bók sín
fjalli um mannlíf gegnum
aldirnar á lítilli eyju, ætti hún
að höfða til fleiri en Hrís'ey-
inga. Bókin endurspegli allt
mannlíf, „eins og daggar-
dropi endurspeglar alheim-
inn. Hún segir frá mannleg-
um athöfnum, reisn og sjálf-
stæðisvitund, áræði og af-
komu mannfólks. Textinn er
tiltölulega áreynslulaus en
ljóðrænn og lýsir fólki sem er
sjálfu sér nægt, óháð tíma og
rúmi.“
JR DÓMUM
„I átta þáttum bregður
hann ljósi yfir þessajlitlu
byggð. Snilldarvel eru
þeir gerðir, hlýir, næstum
ástúðlegir á stundum,
vafðir glitrandi ljóðrænu
og skáldlegu innsæi....
Þökk fyrir ánægjulega
stund.“
- Sigurjón Björnsson,
Morgunblaðinu