Morgunblaðið - 24.11.1999, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stuðningur Sovétríkjanna við Sósíalistaflokkinn og fyrirtæki á hans vegrnn
Fimm mismunandi að-
ferðir til fjárstuðnings
STUÐNINGUR Kommúnista-
flokks Sovétríkjanna við
Sósíalistaflokkinn og Þjóðviljann
gat tekið á sig flmm mismunandi
form, að því er fram kemur í nýút-
kominni bók Jóns Ólafssonar sem
ber heitið Kæru félagar og fjallar
um íslenska sósíalista og Sovét-
ríkin á árunum 1920-1960.
Ein aðferð var að kosta tiltekna
starfsemi með föstum fjárfram-
lögum sem aflient voru í sovéska
sendiráðinu. Önnur aðferð var að
kosta tiltekin verkefni með því að
senda fjárframlag í gegnum send-
iráðið eða með bankayfirfærslu.
Priðja aðferðin var að beina við-
skiptum til fyrirtækja sem tengd
voru Sósíalistaflokknum og létu
ágóða renna til flokksins að öllu
leyti eða hluta til. Fjórða aðferðin
var lánveitingar til flokkshollra
fyrirtækja eða fyrirtækja sem sós-
íalistar stjórnuðu, en slík lán voru
stundum afskrifuð þegar fram liðu
stundir eða aðeins greidd að hluta
til og í fimmta lagi var um að ræða
beinar peningasendingar til að
bjarga málum þegar neyðarástand
hafði skapast eða til sérverkefna,
að því er fram kemur í bókinni.
Pað voru aðeins MÍR, Menning-
artengsl Islands og ráðstjórnar-
ríkjanna, sem styrkt voru með
föstum fjárframlögum frá Sovét-
ríkjunum. Flokkurinn, Þjóðviljinn
og aðrar stofnanir sósíalista fengu
ekki fé nema sérstaklega væri
beðið um það og eru rakin um það
dæmi í bókinni. Fram kemur að á
sjötta áratugnum hafi Mál og
menning verið það fyrirtæki sós-
íalista sem hafi verið í verstum
kröggum og hafi ýmsum aðferðum
verið beitt til þess að afla fjár frá
Sovétríkjunum. Oftast hafi sú leið
verið farin að gefa út rit sem Sov-
étmenn hafi kostað að einhverju
eða öllu leyti. Pá hafi fáeinar til-
raunir verið gerðar til þess að
taka lán í Sovétríkjunum til þess
að greiða bankaskuldir vegna hús-
byggingar forlagsins í miðbæ
Reykjavíkur. Þá hafi flokkurinn
fengið beina styrki á þessum tíma,
sem kunni að hafa verið notaðir í
þágu forlagsins, en flokkurinn hafi
einnig fengið svona styrki í tví-
gang undir lok sjöunda áratugar-
ins, eins og komið hefur fram í
fjölmiðlum.
Vildu einnar milljónar króna
lán fyrir Mál og menningu
Fram kemur til dæmis að Krist-
inn E. Andrésson og Einar 01-
geirsson fóru fram á að Mál og
menning fengi einnar milljónar
króna lán sumarið 1955. Niður-
staðan varð sú að forlagið fékk 250
þúsund króna lán og var endur-
greiðslu þess frestað í fimm ár. Þá
er þess getið til að 20 þúsund doll-
ara styrkur sem flokkurinn fékk
úthlutað á þessum tíma hafi runn-
ið til Máls og menningar. Að við-
bættu fyrrgreindu láni hafl upp-
hæðin samanlagt numið 580
þúsund krónum, sem jafngildi um
9 milljónum króna á verðlagi í
dag. Láninu var síðan breytt í
styrk fimm árum síðar að beiðni
Einars, en það taldist þá vera
rúmlega 500 þúsund íslenskar
krónur.
Jón segir einnig freistandi að
tengja beiðni um styrk til Máls og
menningar styrk sem Sósíalista-
flokkurinn fékk undir lok áratug-
arins að upphæð 30 þúsund dollar-
ar samkvæmt skrám miðstjórnar
sovéska kommúnistaflokksins, en
upphæðin jafngildir sex milljónum
króna á verðlagi í dag. Til viðbótar
fékk flokkurinn, eins og komið
hefur fram, 25 þúsund dollara
1963 og annað eins 1966. Þá sé
einnig vitað til þess að Mál og
menning hafi fengið beina styrki
1968 og 1970, hvorn að upphæð 20
þúsund dollarar. Varpar Jón fram
þeirri tilgátu að allt þetta fé hafi
runnið til forlagsins eða 140 þús-
und dollarar frá árinu 1956 til
1970, en það jafngildi því að Mál
og menning hafi fengið tæplega 45
milljónir króna í sinn hlut miðað
við gengi í október í ár.
Spenna í vetrarblíðunni
ÍBÚAR höfiiðborgarsvæðisins hafa
eflaust notið veðurblíðunnar í gær
með ýmsu móti. Hægt var að taka
sér margt skemmtilegt fyrir hend-
ur í kyrru vetrarveðrinu, en meðal
þeirra sem ákváðu að blanda smá-
spennu við útivistina voru fjórir of-
urhugar og félagar í fallhlífar-
stökksklúbbi Reykjavíkur.
Langt var síðan þeir höfðu feng-
ið tækifæri til að stökkva úr fall-
hlíf, fannst þeim það nokkur miður
og því fengu þeir þyrlu til að fara
með sig frá Reykjavíkurflugvelli
upp í háloftin. Þeir stukku svo út
hver af öðrum, svifu til jarðar og
sáu yfir alla borgina þar sem bjart-
ur himinninn speglaðist í fölinni
sem lá yfir götum og húsum. Það
var mál þeirra pilta að það geti fátt
verið betra en þetta, að stökkva út
úr kyrrstæðri þyrlu, hrapa niður
með síauknum og loks bijálæðis-
legum hraða þar til fallhlífin opn-
ast og svifið er til jarðar, fijáls eins
og fuglinn fljúgandi.
Morgunblaðið
Efnisþætt-
ir mikið
lesnir
69,5% aðspui'ðra í fjölmiðla-
könnun sem gerð var í október
lásu Fréttir frá höfuðborgar-
svæðinu, sem var mest lesni
einstaki efnisþáttur Moi’gun-
blaðsins. Lesendur gáfu hon-
um jafnframt hæstu meðalein-
kunnina, 7,3. Efnisþættir
Morgunblaðsins eru sex, þ.e.
Fréttir af höfuðborgarsvæð-
inu, Fréttir af landsbyggðinni,
Matar- og vínumfjöllun,
Heilsuumfjöllun, Menningar-
og listaumfjöllun og Fólk í
fréttum.
67,3% lásu Fréttir af lands-
byggðinni og gáfu þessum efn-
isþætti meðaleinkunnina 6,8 og
65% las Fólk í fréttum sem
fékk meðaleinkunnina 6,7. Aðr-
ir efnisþættir voru minna lesn-
ir. 46,4% lásu Heilsuumfjöllun
sem fékk meðaleinkunnina 7,1
og 43,5% lásu Menningar- og
listaumfjöllun sem fékk meðal-
einkunnina 7. 39,3% lásu Mat-
ar- og vínumfjöllun sem fékk
meðaleinkunnina 6,6.
Flestir lesendur Frétta af
höfuðboi'garsvæðinu voru í
aldurshópnum 20-24 ára, eða
76,1% en flestix- sem lásu
Fréttir af landsbyggðinni vonx
í aldurshópnum 40-49 ára, eða
77,3%. Flestir lesendur Fólks í
fréttum vox-u á aldrinum 20-24
ára, eða 78,6%. Lesendur
Heilsuumíjöllunar voru flestir
á aldrinum 40-49 ára, eða
55,6%, sem er sami aldurshóp-
ur og er fjölmennastur í lestri
Menningar- og listaefnis, eða
52,5%. Lesendm- Matar- og
vínumfjöllunar voru áberandi
flestii’ á aldrinum 35-39 ára,
eða 60,6%, og þeir gáfu þessum
efnisþætti jaftiframt bestu ein-
kunnina, eða 7,2.
Bflvelta í
Giljareitum
BIFREIÐ valt þegar hún fór út af
veginum í Giljareitum á Öxnadals-
heiði um klukkan níu í gærkvöld.
Samkvæmt upplýsingum lög-
reglunnar á Sauðárkróki var hálka
á veginum og rann bifreiðin út af og
tugi metra niður í gilið.
Tveir menn voru í bílnum og slös-
uðust þeir fremur lítið miðað við að-
stæður. Annar komst upp á veg til
að kalla á hjálp og aðstoðuðu veg-
farendur þá þar til sjúkrabfll kom
og flutti þá á Fjórðungssjúki-ahúsið
á Akureyri.
/ETUR
3RÐUR
.rdarinnar
HRff .T.ANfDf BÓKMENNTAVERK
Bjami Bjamason hlaut
Bókmenntaverðlaun Tómasar
Guðmundssonar fyrir bók sína
Borgin bak við orðin árið 1998.
Næturvörður kyrrðarinnar er
sjálfstætt framhald verðlauna-
bókarinnar og segir frá
ævintýralegum persónum
í töfrandi umhverfi.
Tillaga Samfylkingarinnar um málefni Fljótsdalsvirkjunar
Fundir þingnefnda
verði í heyranda hljóði
ÞINGFLOKKUR Samfylkingar-
innar hefur lagt til með tilvísan
til 19. greinar þingskapa, að fund-
ir iðnaðar- og umhverfisnefndar
Alþingis um þingsályktunartil-
lögu iðnaðarráðherra um Fljóts-
dalsvirkjun, verði haldnir í heyr-
anda hljóði.
Þá hefur þingflokkurinn einnig
lagt til að almenningi, hópum og
samtökum verði gefinn kostur á
að koma á fund nefndanna til að
gera grein fyrir sjónarmiðum sín-
um við þinglega meðferð málsins.
„Mér finnst eðlilegt að með slík
mál fari forsætisnefnd. Mér
hugnast hugmyndin mjög vel en
bendi hins vegar á að við höfum
reynt að opna okkur svolítið fyrir
almenningi með því áð hvetja til
þess að fólk hafi samband við
okkur í gegnum heimasíðuna og
það stendur ekki á viðbrögðum
þar, við fáum töluverð viðbrögð
við því.
Hugnast þessi hugmynd segir
formaður iðnaðarnefndar
Mér hugnast sem sagt hug-
myndin um að opna fundi nefndar
en ég tel að hvað það áhrærir eigi
forsætisnefndin að taka prinsíp-
ákvörðun. Það þarf auðvitað að
vera stjórn á störfum þingsins og
til þess er forsætisnefndin, að
gæta samræmingar, og ég myndi
ekki taka það upp að fara fram úr
forsætisnefnd, það er, brjóta
þessi prinsíp sem hafá verið hér
liggur við öldum saman í störfum
þingsins. Ég tek semsagt undir
hugmyndina en vísa því að öðru
leyti til forsætisnefndar," sagði
Hjálmar Árnason, formaður iðn-
aðarnefndar, um tillögu Samfylk-
ingar.
Halldór Blöndal, forseti Al-
þingis, kvaðst í gær ekki hafa séð
tillögu Samfylkingarinnar og vildi
því ekki tjá sig um hana að svo
stöddu.