Morgunblaðið - 19.02.2000, Qupperneq 6

6 LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Háskólaþing í fyrsta sinn í dag
i Grunnur að
framsækinni
umræðu um há-
skólamenntun
BJÖRN Bjarnason menntamála-
ráðherra væntir þess að á Há-
skólaþingi, sem haldið er í fyrsta
sinn í dag, takist að leggja grunn
að framsækinni umræðu um
menntun á háskólastiginu. Á þing-
inu muni sjálfsagt vakna fjöldi
spurninga, og ýmis sjónarmið
koma upp, og þeim verði ekki öll-
um svarað þar heldur leggi grann
að frekari vinnu sem miðar að því
að efla háskóiastigið.
Háskólaþing fer fram í Há-
skólabíói í dag og stendur frá kl.
10 til kl. 16.30. Það er haldið að
framkvæði menntamálaráðuneyt-
isins en að sögn Björns er þetta í
fyrsta sinn sem slíkt þing er hald-
ið. ,
„Tilgangurinn með þinginu er
sá að kalla þá saman sem hafa
áhuga á málefnum háskólastigs-
ins,“ segir Björn og bætir við:
„Mörg ný og spennandi sjónarmið
hafa komið fram á síðustu áram
varðandi háskólastigið enda er nú
stai-fað eftir nýjum lögum, auk
þess sem nýir háskólar hafa litið
dagsins ljós, bæði að framkvæði
einkaaðila og ríkisins. Þessi sjón-
armið hyggjumst við reyna að
laða fram á þinginu."
í þessu skyni verða á þinginu
flutt ávörp og efnt til pallborðs-
umræðna, auk þess sem ýmsar
háskóla-, rannsókna- og vísinda-
stofnanir verða með kynningar á
starfsemi sinni í anddyri Háskóla-
bíós. Segir Björn að þannig eigi að
geta fengist gott yiirlit yfir há-
skólastarfsemi í landinu.
Jafnframt segii' Bjöm að frá
sínum bæjardyram séð sé Há-
skólaþing ekki síst nauðsynlegt
nú þar sem huga þurfi að skipu-
lagi á háskólastiginu - í kjölfar
þess að nýjar námskrár vora sett-
ar fyrir fyrstu þrjú skólastigin,
leikskólann, grannskólann og
framhaldsskólann - í því augna-
miði að tengja háskólastigið sem
best við hin skólastigin, um leið og
leitað er leiða til að dýpka og auka
háskólamenntun í landinu.
Var frestað vegna veðurs
um síðustu helgi
Upphaflega átti Háskólaþing að
vera um síðustu helgi en vegna
veðurs reyndist nauðsynlegt að
fresta þvf þá. Dagskrá þingsins er
annars með þeim hætti að eftir
setningu þess mun menntamála-
ráðherra flytja inngangserindi og
í kjölfarið fjalla þeir Jón Torfi
Jónasson, prófessor við Háskóla
íslands, og Kristján Kristjánsson,
prófessor við Háskólann á Akiu--
eyri, um framtíð háskóla á íslandi
og hugmyndina að háskóla.
Eftir hádegishlé flytja Guð-
finna S. Bjamadóttir, rektor Há-
skólans í Reykjavík, Runólfur
Ágústsson, rekstor Samvinnuhá-
skólans á Bifröst, Guðmundur
Hálfdanarson, dósent við HÍ, og
Magnús Bernharðsson, prófessor
við Hofstra University, fyrirlestra
undir yfirskriftinni: Era háskólar
ítaktviðtímann?
Eftir umræður flytja síðan
Hjálmar H. Ragnarsson, rektor
Listaháskóla íslands, Jón Atli
Benediktsson, prófessor við HÍ,
Baldur Hjaltason, framkvæmda-
stjóri Lýsis hf., og Sigríður Dúna
Kristmundsdóttir, dósent við HÍ,
fyrirlestur undir yfirskriftinni:
Hver er þýðing háskóla fyrir sam-
félagið og fyrir hverja era þeir?
Að loknum umræðum og kaffl-
hléi fara síðan fram pallborðsum-
ræður um það hvort þörf sé á op-
inberri háskólastefnu. I henni
munu taka þátt Bjöm Bjamason
menntamálaráðherra, Bjarni Ár-
mannsson, forstjóri Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins, Guðfinna
S. Bjamadóttir rektor, Jón Sig-
urðsson, forstjóri Össurar hf.,
Auður Hauksdóttir, lektor í heim-
speki við HÍ, og Berglind Grétars-
dóttir, nemandi við Kennarahá-
skóla íslands.
Ö Suðure;
Gemlufallsheiði
Jarðgöngin um Breiða-
dais- og Botnsheiðar
Fyrirhuguð jarðgöng
milli Dýrafjarðar og
Arnarfjarðar, 5,1 km
Uppbyggður vegur
um Dynjandisheiði
ilknafjöri
Hrafnseyrarheiði
Fyrir-
huguð
jarðgöng
á Vest-
fjörðum
JARÐGÖNG í stað fjallvegar um
Hrafnseyrarheiði hafa verið nokk-
uð lengi til skoðunar en í langtíma-
áætlun Vegagerðarinnar kemur
fram að heiðin sé lokuð um 120
daga á ári að meðaltali. Nokkrar
jarðgangaleiðir hafa verið kannað-
ar í gegnum árin en einna mest hafa
menn horft til ganga úr 70 m y.s. í
Arnarfirði í 70 m y.s. í Dýrafirði, en
þau yrðu um 5,1 km að lengd eins
og fram kom í blaðinu í gær. Á kort-
inu má sjá hvar fyrirhuguð göng
myndu liggja milli Dýrafjarðar og
Arnarfjarðar en miðað er við að þau
verði fullgerð að tíu árum liðnum.
Islenskt kennslutæki
fjöldaframleitt í Kína
Ljósmynd/Viggó Benediktsson
Viðar Ágústsson framkvæmdastjóri Hugfangs ásamt Wang Ronghua,
sendiherra Kína, Ma Xiaoming og Wang Xuwei verslunarfulltrúum.
VIÐAR Ágústsson, eðlisfræðingur
og framkvæmdastjóri Hugfangs
ehf., afhenti í gær sendiherra Kína á
Islandi, Wang Ronghua, viðurkenn-
ingarskjöld fyrir veitta aðstoð við að
koma á og viðhalda sambandi við
kínversku verksmiðjuna CASIL
(China AreoSpace International
Limited) en verksmiðjan hefur tekið
að sér að fjöldaframleiða kennslu-
tækið Ritþjálfann eftir íslenskri for-
skrift. Ritþjálfinn er á stærð við
lyklaborð, með litlum tölvuskjá og er
m.a. ætlað að þjálfa nemendur í
grannatriðum tölvunotkunar.
Fyrstu 300 tækin komu til lands-
ins í fyrradag og hafa öli verið seld
fyrirfram til íslenski’a skóla, aðal-
lega grannskóla. Viðar segir að sam-
tals verði 3.000 tæki framleidd í ár og
er búist við næstu sendingu til lands-
ins, alls 400 tækjum, í mars. „Þetta
hefur verið stór dagur og viðburða-
ríkur,“ sagði Viðar við Morgunblaðið
og bætti við að það væri stórt stökk
fyrir fyrirtækið að fá til landsins
firamleiðslu frá Kína sem hefði verið
unnin undir stjórn tæknistjóra Hug-
fangs, Sighvats K. Pálssonar.
Hugmyndina að Ritþjálfanum á
Viggó Benediktsson rafeindavirki,
en hann fékk styrk frá Reykjavíkur-
borg 1995 til að smíða og prófa 60
tæki til vélritunarkennslu. Sighvatur
K. Pálsson rafmagnsverkfræðingur
hannaði tækin og endurbætti þau
síðan 1996 í ljósi niðurstaðna á próf-
uninni og á síðustu fjóram áram hafa
1.300 Ritþjálfar verið framleiddir á
íslandi. Flestir era þeir í notkun í
um 100 grannskólum í Reykjavík,
Hafnarfirði og á Akureyri að sögn
Sighvats en einnig era tæki í notkun
í Noregi og Póllandi.
Tækin sem nú er verið að fram-
leiða hafa verið þróuð enn frekar frá
fyrri tækjum og hafa m.a. að geyma
hugbúnað sem nýta má til æfinga í
dönsku-, þýsku- og enskunámi. Þá
má geta þess að tækin hafa nýst
lesblindum afar vel, að sögn Viðars,
sem og þeim sem á einhvem hátt eru
skrifhamlaðir.
Að sögn forsvarsmanna Hugfangs
er á næstunni stefnt að markaðs-
setningu kennslutækisins erlendis
en það á sér, svo vitað sé, ekki hlið-
stæðu í heiminum.
Skiptar skoðanir hafa verið meðal sauðfjárbænda um
drög að nýjum búvörusamningi
Óttast að ung^ir menn
selji ríkinu kvótann
„ÉG hef áhyggjur og held að þessi
samningur muni ekki bjarga sauð-
fjárræktinni,“ segir Eyjólfur Gunn-
arsson, sauðfjárbóndi á Bálkastöð-
um í Hrútafirði, um samninga milli
forystu bænda og ríkisins um sauð-
fjárframleiðslu næstu sjö árin. Telur
Eyjólfur nauðsynlegt að heimila
frjálst framsal kvóta milli bænda en
ekki er gert ráð fyrir því í þeim
drögum að samningi sem nú liggja
fyrir og reyna með öllum ráðum að
auka aftur sölu á kindakjöti.
í sauðfjársamningnum er gert ráð
fyrir því að ríkið muni veija samtals
600 til 900 milljónum kr. á næstu
þremur áram til kaupa á greiðslu-
marki til að fækka sauðfjárbændum.
Markmiðið er að minnka framleiðsl-
una um 10%. Reiknað er með að
greiddar verði 15 til 18 þúsund krón-
ur fyrir hvert ærgildi bóndans sem
vill hætta.
Krafist fijáls framsals
Eyjólfur Gunnarsson telur að
þessi uppkaup nái ekki tilgangi sín-
um. „Ég óttast að ungir menn muni
helst hætta, menn sem geta farið í
aðra vinnu. En að þeir muni sitja
eftir sem frekar hefðu átt að hætta,
bændur sem geta ekki búið en eiga
ekki kost á öðram störfum,“ segir
Eyjólfur. Ef opnað yrði fyrir frjálst
framsal myndi það hins vegar ger-
ast, að mati Eyjólfs, að ungir dug-
legir menn myndu kaupa búskuss-
ana út og framleiðslan færðist í
auknum mæli til þeirra landsvæða
sem betur era fallin til sauðfjár-
ræktar.
Aðalsteinn Jónsson í Klausturseli,
formaður Landssamtaka sauðfjár-
bænda, segir að skiptar skoðanir
hafi verið meðal bænda um það
hvort leyfa ætti frjálst framsal eða
ekki. Ágreiningurinn kom meðal
annars fram á síðasta aðalfundi
Landssamtaka sauðfjárbænda þar
sem samþykkt var sú stefna að
heimila ætti frjálst framsal eftir
2004 en um þriðjungur fundar-
manna greiddi atkvæði gegn því.
Aðalsteinn segir að við skoðun á
málinu í yfirstandandi samningavið-
ræðum við ríkið hafi hann sannfærst
um að ekki væri nein arðsemi í því
fyrir bændur að eiga kost á að kaupa
hlutdeild í beinum greiðslum, það
gæti ekki borgað sig á fyrirhuguðu
sjö ára samningstímabili. Menn sem
hygðust fjárfesta í framleiðsluréttin-
um þyrftu því að líta mun lengra
fram í tímann og treysa því að samið
yrði áfram á svipuðum grandvelli.
„Við þurfum að semja um að koma
stuðningnum til þeirra bænda sem
stunda framleiðsluna en ég tel að
grein sem er jafn illa stödd og raun
ber vitni þurfi að nýta fjármunina á
skynsamlegri hátt en að menn greiði
peninga fyrir aðgang að opinberam
stuðningi."
Aðalsteinn segir að í samningnum
sé ákvæði um að markmið hans
verði endurskoðuð árið 2003 og þá
unnið að nýrri stefnumörkun. Segir
hann að þetta ákvæði hafi verið sett
inn til að koma til móts við sam-
þykkt aðalfundar sauðfjárbænda.
Telur Aðalsteinn að ef þessi útttekt
sýni að markmið samningsins hafí
ekki náðst með uppkaupum ríkisins
komi fyllilega til greina að heimila
frjálst framsal.
Samninganefnd bænda hefur farið
fram á aukinn stuðning ríkisvaldsins
við sauðfjárframleiðsluna. Eyjólfur
Gunnarsson segist ekki hafa haft
tækifæri til að kynna sér nægilega
drög að nýjum sauðfjársamningi til
þess að leggja endanlegt mat á
hann. Hann segir þó að tekjur sauð-
fjárbænda hafi minnkað svo mikið á
undanförnum áram að ekkert annað
en stóraukinn stuðningur ríkisins
dugi til að þeir þrauki áfram. Það sé
hin napurlega staðreynd.
Stefnt er að því að tólf manna
samninganefnd ríkisins og bænda
komi saman næstkomandi þriðju-
dag. Aðalsteinn Jónsson vonar að þá
liggi fyrir hvort ríkið er tilbúið að
leggja fram meiri fjármuni en áður
hefur verið talað um.
Aðalsteinn í Klausturseli segir að
jöfnunargi-eiðsla, sem er hluti
beingreiðslnanna, miðist við fram-
leiðslu síðustu þriggja ára og að hún
muni færa stuðninginn nær þeim
sem hann stunda í dag. Einnig eru í
samningsdrögunum ákvæði um að
vottað framleiðsluferli sé forsenda
hluta styrkjanna. Aðalsteinn segir
að ekki sé búið að leysa öll mál í
sambandi við gæðastýringuna og
nefnir sérstaklega landnýtingar-
þáttinn. Segir hann að eftir sé að
takast á um þau mál. „En við kom-
umst ekki hjá því að taka þennan
slag. Ég tel að það sé betra að vera
leiðandi í umræðunum en að láta
reka sig út í þetta," segir Aðalsteinn
Jónsson.
Eyjólfur á Bálkastöðum óttast að
verið sé að koma upp einhverju nýju
bákni með vottunarkerfinu. íslend-
ingar reyni alltaf að nýta sér smug-
ur í kerfmu og það þurfi að koma á
lögregluríki til að hafa eftirlit með
þessu nýja bákni.
„Samdráttur í sölu kindakjöts er
þó aðalmálið fyrir sauðfjárbændur,"
segir Eyjólfur, „og á þeim málum er
ekkert tekið í búvörasamningnum.
Það er endalaust undanhald og ekki
séð fyrir endann á því. Við höfum í
raun ekkert við nýjan sauðfjársamn-
ing að gera ef við náum ekki að selja
vöruna.“