Morgunblaðið - 19.02.2000, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2000 55
LÚÐVÍK
KRISTJÁNSSON
+ Lúðvík Krist-
jánsson rithöf-
undur fæddist í
Stykkishólmi 2. sept-
ember 1911. Hann
lést 1. febrúar síðast-
liðinn og fór útför
hans fram frá Foss-
vogskirkju 11. febr-
úar.
Nestor íslenskra
sagnfræðinga, dr. Lúð-
vík Kristjánsson, er
látinn á 89. aldursári.
Með honum er genginn
einn afkastamesti og
merkasti fræðimaður íslenskur á 20.
öld, maður sem markaði djúp spor í
rannsóknir á íslenskri sögu og þjóð-
fræði, og var þekktur jafnt utan
lands sem innan.
Starfsævi Lúðvíks á fræðaakrin-
um spannaði óvenju langan tíma, eða
nær sjö áratugi. Fyrstu ritsmíðar
hans birtust í Lesbók Morgunblaðs-
ins á árunum 1933-1934 og hin síð-
asta, löng ritgerð um frænda hans,
Sigurð Kristófer Pétursson, var gef-
in út sérprentuð í bókarformi
skömmu eftir 1990. Þar á milli samdi
hann hátt á annan tug bóka, fjölda
ritgerða og greina, sem birtust í
blöðum og tímaritum, og ritstýrði
Ægi, tímariti Fiskifélags íslands, í
full sextán ár, frá 1938 til 1954. Þar
skrifaði hann fjölmargar greinar
undir nafni, og þó enn fleiri nafnlaus-
ar. Mun flestum, sem til þekkja, bera
saman um, að á ritstjómarárum
Lúðvíks hafi Ægir verið afbragðs
heimildarit um íslenskan sjávarút-
veg í fortíð og samtíð, og enn er ritið
frá þessum árum nánast skyldulesn-
ing fyrir alla þá, sem hyggjast kynna
sér og fjalla um íslenska sjávarút-
vegssögu.
Stórvirkið íslenskir
sjávarhættir, sem út
kom í fimm stórum
bindum á árunum 1980
til 1986, er tvímæla-
laust mesta og þekkt-
asta verk Lúðvíks, og í
raun æviverk. Að eigin
sögn hóf hann fyrst að
heyja sér efni í Sjávar-
hættina á árunum
1932-1936, og verkinu
lauk ekki fyrr en með
útkomu fimmta bindis
réttri hálfri öld síðar.
Framan af vann Lúðvík
að efnis- og heimilda-
söfnun Sjávarháttanna í frístundum
og oft með miklum frátöfum, en frá
1963 var vinna að þessu verki aðal-
starf hans. Og þó fór því fjarri að
hann væri einn að verki. Eiginkona
hans, Helga Proppé, vann árum
saman að verkinu með honum, safn-
aði efni úr rituðum og prentuðum
heimildum og handskrifaði allt hand-
ritið svo fagurlega að engin ástæða
þótti til að vélrita það.
Samstarf þeirra Lúðvíks og Helgu
að undirbúningi og samningu Sjáv-
arháttanna var einstakt, og eftir-
minnilegt þeim sem með fylgdust. A
8. áratugnum, er þau unnu að frá-
gangi bindanna fimm, komu þau tíð-
um í Safnahúsið við Hverfisgötu og
var þá hver dagurinn öðrum líkur.
Þau komu árla dags með strætis-
vagni sunnan úr Hafnarfirði og voru
oftast mætt er safnverðir luku upp
dyrum lestrarsala. Síðan unnu þau
sleitulaust fram undir lokun við að
fletta upp og gáta heimildir, lesa
saman við handrit o.sv.frv. Matar- og
kaffihlé voru styttri en hjá flestum
öðrum, sem þó þóttust halda vel
áfram.
íslenskir sjávarhættir eru þrek-
ANNA MARGRET
PÉTURSDÓTTIR
+ Anna Margrét
Pétursdóttir
fæddist í Reykjavík
9. september 1958.
Hún lést 1. febrúar
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Hafnarfjarðar-
kirkju 9. febrúar.
Elsku Anna Mar-
grét. Okkur þótti svo
vænt um þig. Þú veist
að við söknum þín
mikið. Ég veit að þú
hefur það gott. Þú ert
umvafin kærleika,
gleði og fegurð. Elsku Anna Mar-
grét, við sjáumst aftur eins og Guð
hefur lofað okkur í orði sínu og
Kristur sjalfur segir með þessum
orðum: „í húsi föður míns eru
mörg híbýli; væri ekki svo, mundi
ég þá hafa sagt yður að ég færi
burt að búa yður stað? Og þegar
ég er farinn burt og
hefí búið yður stað,
kem ég aftur og mun
taka yður til mín, til
þess að þér séuð þar
sem ég er.“
Það er autt og tóm-
legt án þín. Þökk fyrir
tímann sem við feng-
um að hafa þig hjá
okkur, návist þín var
okkur svo mikils virði
og yndisleg. Þökk fyr-
ir allt sem við munum
aldrei gleyma. Guð
varðveiti þig.
Nú fellur lítið tár á legstað þinn,
sem liljublóm frá sundurkrömdu hjarta.
Ég veit þú skynjar heitan huga minn,
en himinsólin ljómar um þig bjarta.
(H.V.)
Þín frænka,
Hildur.
SVAVA
EINARSDÓTTIR
+ Svava Einarsdóttir fæddist á
Kleifarstekk í Breiðdal 13.
ágúst 1921. Hún lést á heimili sfnu
á Stöðvarfirði 1. febrúar síðastlið-
inn og fór útför hennar fram frá
Stöðvaríjarðarkirkju 12. febrúar.
Jarðsett var í Eydalakirkjugarði í
Breiðdal.
Hún Svava kom á heimili mitt ung
að árum og var þar í nokkum tíma.
Alltaf var gott okkar samband og
áhyggjulaus fór ég af mínu heimili, er
hún tók að sér að gæta bús og bama
sem henni tókst svo vel með sínu létta
lundarfari.
Dæm svo mildan dauða
Drottinnþínubami,
eins og léttu laufi
lyftirblæríráþjami.
Eins og lítill lækur
Ijúkisínuþjali,
þarsemlágtíleyni
liggur marinn svali.
(Matt Joc.)
Ég og fjölskylda mín þökkum
Svövu vináttu og hlýju sem hún sýndi
okkur alla tíð. Við blessum minningu
hennar og vottum manni hennar og
fjölskyldur innilega samúð.
Hlíf Petra Magnúsdóttir,
Breiðdalsvík og fjölskyldur.
virki og eiga vafalaust eftir að halda
nafni Lúðvíks Kristjánssonar lengur
á lofti en önnur verk hans, sem þó
em litlu minni að vöxtum og í engu
ómerkari. Á 5. og 6. áratug aldarinn-
ar tók hann „hliðarspor" og hóf að
rannsaka sögu íslendinga - og þó
einkum Vestlendinga og Vestfirð-
inga - á 19. öld. Afrakstur þess starfs
varð sjö bækur, allar stórmerk
fræðirit og mynda ákveðna rann-
sóknarheild, þótt ekki verði þær með
réttu taldar ritröð. Fyrst kom
þriggja binda verkið Vestlendingar á
áranum 1953 til 1960, þá bókin Á
slóðum Jóns Sigurðssonar, 1961, og
á áranum 1962-1963 kom út tveggja
binda ævisaga Þorláks Ó. Johnson
kaupmanns, Úr heimsborg í Grjóta-
þorp. Þá varð nokkurt hlé á rann-
sóknum á þessu sviði en er Lúðvík
hafði lokið útgáfu íslenskra sjávar-
hátta, tók hann aftur til við að sinna
19. aldar sögu og árið 1991 kom út
síðasta rit hans um það efni, Jón Sig-
urðsson og Geirangar. Þá stóð höf-
undur á áttræðu.
ÖU bera rit Lúðvíks merki ótrú-
legri vandvirkni og eljusemi. Hann
þrautkannaði heimildir sínar, lét
aldrei óvelt steini þar sem von var til
að matarhola leyndist undir, og allar
helstu ritsmíðar sínar, hvort sem
vora bækur eða ritgerðir í fræðirit-
um, byggði hann á rannsókn fram-
heimilda.
Lét hann sig þá ekki muna um að
kanna hliðarheimildir, þótt ekki
snertu þær beinlínis það efni, sem
hann var að fjalla um. Gott dæmi um
það er, að þegar hann vann að ævi-
sögu Knud Zimsen borgarstjóra
kannaði hann allar gjörðabækur
Reykjavíkurborgar frá aldamótum
og fram til þess er Zimsen lét af
störfum.
Þessu verklagi hélt hann alla tíð
og við undirbúning íslenskra sjávar-
hátta raddi hann brautina í öflun
munnlegra heimilda. Þá ræddi hann
við mikinn íjölda heimildamanna um
aUt land. Þeir urðu alls 374 þegar
upp var staðið, nánast allir fæddir á
19. öld, hinir elstu um miðbik aldar-
innar. Gefur augaleið, að með þess-
um viðtölum, sem mörg vora tíma-
frek og kostuðu mikil ferðalög,
bjargaði Lúðvík miklum fróðleik írá
glötun. Og ekki taldi hann eftir sér
sporin þegar kanna þurfti fomar
verstöðvar og útgerðarstaði.
Hann vildi helst koma á sem flesta
af þeim stöðum, sem um var fjallað í
Sjávarháttunum, og mun enginn
maður hafa komið í fleiri verstöðvar
á Islandi.
Fundum okkar Lúðvíks Kristjáns-
sonar mun fyrst hafa borið saman á
samkomu á vegum Sögufélagsins
fyrir liðlega þrem áratugum. Næstu
árin sáumst við alloft en ekki man ég
hvort við töluðum saman á fundum,
það hefur þá verið bæði lítið og stutt.
Lúðvík var þá löngu þjóðkunnur og
mikilsvirtur fræðimaður, einn þeirra
sem stúdentum og yngri mönnum
bar að umgangast með virðingu.
Reyndar held ég að við höfum, a.m.k.
sumir hverjir, borið nánast ótta-
blandna lotningu fyrir honum.
En óttinn hvarf jafn skjótt ég
kynntist manninum. Þegar ég var
tekinn að fást við sögu sjávarútvegs
og sögu Vestfjarða hittumst við oft,
ekki síst í Safnahúsinu. Þá hafði
Lúðvík framkvæði að samskiptum,
sýndi viðfangsefnum mínum áhuga,
spurði margs, og tók óbeðinn að leið-
beina mér í ýmsum úriausnarmálum,
ekki síst þeim er snertu heimildaleit.
í því efni var hann óhemjufróður,
vissi gjörla skil á hvers kyns skjölum
og gögnum og hvar þau væri að
finna. Fyrir kom að hann kunni villur
í skráningu og gekk beint að gögn-
um, sem starfsmenn safna fundu
ekki! Á þessum áram tókst með okk-
ur Lúðvík góður kunningsskapur,
sem síðan þróaðist í trausta vináttu.
Þar var ég ávallt þiggjandi, þáði góð
ráð og hvatningu í hvert sinn er við
hittumst. Hin síðari ár átti ég þess
nokkram sinnum kost að heimsækja
Lúðvík, fyrst á Álfaskeiðið, og síðan
á Hrafnistu. Þær heimsóknir vora
ávallt eftirminnilegar og lifa í minn-
ELÍNBJÖRG ÓLÖF
> *
ingunni fremur sem eins konar
helgistundir en venjulegir vinafund-
ir. Lúðvík var orðinn ekkjumaður, er
hér var komið sögu, vel kunni hann
að taka á móti gestum. Hann vaP’"-
jafnan mjög viðræðufús, spurði
margs um viðfangsefni mín og ann-
arra sameiginlegra vina og kunn-
ingja, hvernig verkum miðaði hjá
mönnum, hvenær von væri á útgáf-
um o.sv.frv. Allt til hinstu stundar
var áhuginn jafn lifandi en fyrr og
hugurinn sívakandi þótt engum
dyldist að líkaminn gerðist nokkuð
ellimóður.
Ég hitti hann síðast fimmtudags-
kvöldið 20. janúar er við fóram sam-
an á fyrirlestur í Sjóminjasafninu í
Hafnarfirði. Þá var hann hinn hress-.
asti, glaður í bragði en kvaddi mig
innilegar og með meiri alvöra í
svipnum en nokkra sinni fyrr. Að
mér hvarflaði ekki að þetta yrði okk-
ar síðasti fundur, en aðeins þremur
dögum síðar varð hann fyrir áfalli,
sem dró hann til dauða.
Vegna löngu fyrirfram ákveðinnar
utanlandsferðar átti ég þess því mið-
ur ekki kost að fylgja vini mínum til
grafar og af sömu sökum eru þessi
kveðjuorð svo síðbúin. Að leiðarlok-
um er ekki annað eftir en að þakka
fyrir áralanga vináttu, hjálpsemi og
velgjörðir. Börnum hans, barna-
börnum og öðram ættingjum sendi
ég innilegar samúðarkveðjur.
Jón Þ. Þór.
GARÐHEIMAR
BLÓMABÚÐ • STIZKKJARBAKKA <
^ SÍMl 540 3320
3lómat?ú3U\>'\ v
ÖaE'ðskom
v/ Fossvogski^kjuga^
Sími: 554 0500
GUÐJONSDOTTIR
+ Elínbjörg Ólöf
Guðjónsdóttir
fæddist í Svínaskógi,
Fellsströnd í Dala-
sýslu, 13. júlí 1924.
Hún lést 12. febrúar
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Selfosskirkju 18.
febrúar.
Elsku amma.
Nú ertu horfin á
braut. Þú skilur eftir
þig skarð sem þó er
fullt af góðum minning-
um. Þú tókst alltaf vel á
móti okkur þegar við komum á Selja-
veginn og við munum hvað það var
hlýtt að koma til þín í eldhúsið þar
sem þú vildir aldrei hlusta á þá vit-
leysu að við væram ekki svangir.
Allavega voram við aldrei svangii-
þegar við fóram frá þér.
Elsku amma, þú hefur alltaf stutt
við bakið á okkur og verið til staðar
fyrir okkur og við vitum að þú átt eft-
ir að halda áfram að fylgjast með
okkur þaðan sem þú hvílir nú.
Svo viðkvæmt er lífið sem vordagsins blóm
er verður að hlíta þeim lögum,
að beygja sig undir þann allsheijardóm
sem ævina telur í dögum.
Við áttum hér saman svo indæla stund
sem aldrei mér hverfur úr minni.
Og nú ertu gengin á guðanna fund,
það geislar af minningu þinni.
(Friðrik Steingrímsson.)
Hvíl í friði, elsku amma.
Kristján Jens og Óskar Atli.
Mig langar í nokkrum orðum að
minnast vinkonu minnar, hellar Ellu
eða ömmu á Seljó eins og hún var
kölluð. Ég kynntist Ellu í gegnum
vinkonur mínar þær Elinbjörgu
Hjalteyju, Svölu og Hafrúnu. Fór ég
að venja komur mínar þangað til að
hitta Ellu og stelpurnar
og þiggja kaffisopa og
spjall. Eg leitaði til þín
með ráðleggingar og
sagði þér flestöll mín
leyndarmál. Þú varst
svo mikið gull af manni
og alltaf tilbúin að
hlusta og ráðleggja. Þó
að aldursmunurinn
væri þónokkur leit ég
aldrei á þig sem gamla
konu, því við voram
vinkonur.
Þegar ég eignaðist
mitt annað barn komst
þú í heimsókn þrátt
fyrir veikindi þín og samgladdist mér
við fæðingu dótturinnar. Stuttu eftir
að ég eignaðist mitt þriðja barn hitti
ég þig þar sem þú varst nýkomin af
Reykjalundi og mér fannst þú líta
svo vel út. Þú afsakaðir þig með að
hafa ekki komið í heimsókn og sagð-
ist vera á leiðinni, en núna ertu farin.
Elsku Ella, ég vona að þar sem þú
ert núna séu engir kvillar að hrjá þig
og ég þakka fyrir þann tíma sem ég
fékk með þér. Ég er ríkari eftir að
hafa kynnst þér. Takk fyrir allt.
Kæru Hjalti, böm, barnabörn og
barnabarnabörn, ykkur sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Ykkar
Anna Dóra Ágústsdóttir.
Persónuleg,
alhliða útfararþjónusta.
Áralöng reynsla.
Sverrir Olsen, Sverrir Einarsson,
útfararstjóri útfararstjóri
Útfararstofa íslands
Suðurhlíð 35 ♦ Sími 581 3300
Allan sólarhringinn. www.utfararstofa.ehf.is/
GLÆSILEG KAFFIHLAÐBORÐ
FALLEGIR SALIR
OG MJÖG GÓÐ ÞJÓNUSTA
Upplýsingar í símum
562 7575 & 5050 925
9
3
I HOTEL LOFTLEIÐIR
O ICILANDAIR H O T ■ > »