Morgunblaðið - 19.03.2000, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 19. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
San Quentin fangelsi rétt norðan San Francisco. Þar fara allar aftökur í Kaliforníu fram.
liSSss®
Fanginn er reyrður niður á bekk í aftökuklefanum og gefið eitur í æð.
AFTAKA
Eitrið streymir í æðar mannsins, sem er reyrður niður
á bekk. Hann liggur hreyfíngarlaus með lokuð augu og
bíður þess óumflýjanlega. Fyrir utan aftökuklefann
sitja og standa fímmtíu vitni. Sum líta aldrei beint á
fangann, önnur taka ekki augun af honum. Ragnhildur
Sverrisdóttir var í hópi þessara vitna í San Quentin
fangelsinu í Kaliforníu, horfði á bringu morðingians
rísa og hníga og hætta loks að bifast. Þrettán mínútur
yfir miðnætti var Darrell Keith Rich, Ungi Elgur, úr-
skurðaður látinn. Ættingjar fórnarlamba hans sögðust
loks hafa fengið langþráðan frið.
stein í höfuð hennar. Sex dögum síðar ók hann
næsta fórnarlambi sínu, Lindu Slavik, 27 ára, á
þann stað þar sem hann hafði skilið lík Pam
Moore eftir. Hann neyddi Lindu til að horfa á
líkið, nauðgaði henni og skaut hana í höfuðið.
Síðasta fómarlamb hans var Annette Selix,
11 ára. Hún var á gangi heim úr matvöruversl-
un 13. ágúst, daginn fyrir aftnælisdagmorðingj-
ans og réttum tveimur mánuðum eftir íyrstu ár-
ásina, þegar hann bauð henni far, ók með hana
heim til sín, nauðgaði henni og pyntaði, ók svo
að brú þar nærri og varpaði henni fram af. Hún
lifði drjúga stund, en var látin þegar hún fannst.
Tíu dögum eftir morðið á Annette Selix var
Darrell Keith Rich handtekinn. Skömmu síðar
játaði hann allar sakir.
„Sendið hann til helvítis"
Afbrotin voru svo hræðileg, að saksóknarar
hlutu að krefjast lífláts í samræmi við lög ríkis-
ins. Dauðadómurinn var kveðinn upp í lok jan-
úar árið 1981 og morðinginn fluttur á dauða-
deild San Quentin. Þar var hann
fyrirmyndarfangi og lýsti því yfir að hann iðrað-
ist gjörða sinna. Hann leitaði sér huggunar í
trú, eins og algengt er um menn í hans stöðu.
Hans trú var hins vegar ekki kristni. í æðum
hans rann blóð Cherokee-indíána og hann tók
upp nafn sem hæfði indíána. Ungi Elgur. Hann
fór fram á að fá að sækja helgiathöfn á lóð fang-
elsisins á aftökudaginn, en fangelsismálayfir-
völd höfnuðu þeirri beiðni. Ástæðan var m.a. sú,
að við helgiathafnir indíána eru notuð glóandi
kol. Líklega hafa fangelsismálayfirvöld ekki
viljað taka áhættuna af því að maðurinn skaðaði
sig.
Verjendur hans leituðu allra leiða til að fá
dauðadóminum breytt í lífstíðarfangelsi, en því
var ávallt hafnað. Lokatilraunin var beiðni, sem
var lögð fyrir náðunamefnd Kalifomíu 6. mars.
Sautján ættingjar og vinir fómarlamba hans
komu fyrir nefndina og báðu hana um að láta
dauðadóminn standa óhaggaðan. Móðursystir
SAN QUENTIN fangelsi hýsti
fyrstu fangana árið 1852. Þar em
nú þúsundir fanga og rúmlega 500
bíða aftöku á dauðadeild fangelsis-
ins. Fangelsið nýtur þess vafasama
heiðurs að framfylgja þeim dauðadómum sem
kveðnir em upp í Kalifomíuríki og gerir það
með banvænum sprautum. Hengingar em
löngu aflagðar og eiturgasið var hætt að nota
fyrir fjóram ámm.
í rúmlega 20 ár var Darrell Keith Rich einn
fanganna á dauðadeild San Quentin. Hann átti
sér formælendur fáa, enda ekki hægt að líta
framhjá þeirri staðreynd að hann var ómenni.
Arið 1978 réðst hann á níu stúlkur og konur,
nauðgaði þeim og myrti fjórar þeirra. Enginn
vafi lék á sekt hans og sjálfur viðurkenndi hann
allar sakir. Hreykti sér jafnvel af þeim við vini
og kunningja og hermdi eftir skelflngarópum
fórnarlambanna.
Darrell Keith Rich hafði komist í kast við lög-
in nokkmm sinnum, í fyrsta skipti fyrir líka-
msárás þegar hann var 17 ára. Á þeim aldri var
hann þegar mikill drykkjumaður. 13. júní 1978,
tveimur mánuðum fyrir 23. afmæli sitt, réðst
hann á 25 ára konu, barði hana ítrekað í höfuðið
með steini þegar hún hafnaði kynmökum og
skildi hana eftir í vegkantinum. Þar fannst hún
á lífi tólf tímum síðar.
Sex dögum síðar réðst hann á 21 árs konu,
dró hana inn í bíl, ók á afvikinn stað og nauðgaði
henni. Hún grátbað hann að þyrma h'fi sínu
vegna htlu dóttur sinnar. Hann hrinti henni út
úr bflnum og ók á brott.
25. júní réðst hann enn á konu og 4. júlí urðu
tvær konur fómarlömb hans. Sú fyrri var 19
ára. Hann nauðgaði henni. Síðar sama dag
greip hann aðra 19 ára stúlku, Annette
Edwards, nauðgaði henni og myrti með því að
beija hana ítrekað í höfuðið með grjóthnullungi.
Tveimur vikum síðar nauðgaði hann 15 ára
stúlku. Annan dag ágústmánaðar nauðgaði
hann Pam Moore, 17 ára, kyrkti hana og keyrði
Aftökuklefinn er átthyrndur og stendur hluti hans, með fimm gluggum, fram í hálfmána-
lagað herbergið, þar sem vitni að aftökum sitja og standa.
Annette Selix bað nefndina um að sýna misk-
unn, ekki gagnvart morðingjanum, heldur
gagnvart fjölskyldunum, sem hefðu hðið í tvo
áratugi. - „Látið þessa skepnu fá makleg mála-
gjöld. Takið hann af lífi og sendið hann til helvít-
is. Þar hefði hann átt að vera undanfarin 20 ár.
Andstæðingar dauðarefsingar komu einnig
fyrir nefndina og báðu hana að hlífa morðingj-
anum. Fjölskyldur og vinir fómarlambanna
treystu sér ekki til að hlusta á þær ræður og
gengu úr salnum.
Náðunarnefndin fór yfir málið og sendi það
til ríkisstjórans í Kalifomíu, sem sá enga
ástæðu til að afturkalla dauðadóminn.
Lokaundirbúningur aftökunnar hófst.
Síðasta kvöldmáltíðin
Klukkan átta að kvöldi þriðjudagsins 14.
mars er mikil öryggisgæsla við San Quentin
fangelsið. Við austurhlið fangelsisins hefur
rúmlega 100 manna hópur andstæðinga dauð-
arefsingar safnast saman, þeirra á meðal rúm-
lega 20 indíánar. 11 bflar sjónvarpsstöðva bíða
við vesturhliðið og verðir hlaupa til og frá, skoða
skilríki og hleypa blaðamönnum inn í nokkmm
hópum. Lögmenn morðingjans, lögreglumenn
sem unnu við rannsókn morðanna, aðrir full-
trúar yfirvalda, nokkrar kvennanna sem hann
nauðgaði og ættingjar þeirra sem hann myrti
era þegar komin á staðinn. Enginn ættingi hins
dauðadæmda er viðstaddur.
Blaðamönnum er ekið í fjölmiðlamiðstöð
fangelsisins. Darrell Keith Rich situr í dauða-
klefanum, sem er við hliðina á aftökuklefanum.
Fyrr um daginn höfðu ættingjar hans, lögmenn
og andlegir ráðgjafar af Cherokee-ættbálki
kvatt hann í fangelsinu. Hann er þegar búinn að
neyta síðustu kvöldmáltíðarinnar, en hafði ekki
mikla matarlyst, bað um kjötseyði, ávaxtasafa
og gosdrykk. Þríi- fangaverðh- hafa ekki af hon-
um augun. Þeir era á dauðavaktinni.
Úr hópi blaðamanna hafa verið valdir 17, sem
verða vitni að aftökunni sjálfri, en aðrir bíða í
fjölmiðlamiðstöðinni. Vitnunum 17 er boðið að
tala við sálfræðing. Hann segir mjög misjafnt
hvort aftaka snerti þá sem á horfa. Sumir líti á
þetta sem hvert annað verkefni, aðiir verði
aldrei samir. Hins vegar sé þetta allt miklu auð-
veldara eftir að þeir hættu að nota gasið.
Dauðadæmdir menn börðust um og hrópuðu á
hjálp á meðan gasskýið þéttist í kringum þá og
dró þá smám saman til dauða. Núna er settur
leggur í æð og þrenns konar efni dælt í hinn
dauðadæmda. Fyi-st efni sem tiyggir að hann
missir meðvitund, svo efni sem lamar hann og
loks efni sem stöðvar hjartað. Hver og einn
skammtur er í banvænu magni.
Líklega eigum við að skilja manninn á þann
veg, að við getum prísað okkur sæl yfir að horfa
á mann drepinn án þess að það stingi í augu.
Vitnin fimmtíu
Það er enn blankalogn og 17 stiga hiti þótt lið-
ið sé langt fram á kvöld. Sautján blaðamönnum
er ekið að skúr, sem líkist einna helst myndar-
legum vinnuskúr vegagerðarmanna. Þar inni
em sjálfsalar sem selja gosdrykki, sælgæti og ís
og 17 fangaverðir, einn á hvem blaðamann.
Hver vörður leitar á sínum manni, gengur úr
skugga um að armbandsúr séu ekki örsmáar

I
I
1
r
p
A
|