Morgunblaðið - 19.03.2000, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 19. MARS 2000 25
Fjölgun og fækkun kennslustunda samkvæmt
viðmiðunarstundaskrám árin 1961-1996
Miðað er við fjölda kennslustunda árið 1961 og útfrá því fundið hvort
kennslustundum hefur fjölgað eða fækkað hjá árgöngum grunnskólans.
Heimild: Menntamálaráðuneytið, viðmiðunarstundaskrár 1961 -1996.
Alls staðar miðað við hámarksstundafjölda.
1961 -1971: Kennslustundir á unglingastigi voru 45 mínútur. Hér er búið að
umreikna í 40 mínútna kennslustundir.
1971-1988: Bætt við einni kennslustund á viku í sundi hjá öllum árgöngum.
Samanburður við lönd
Evrópusambandsins
Fj. kennslu- daga á ári í grunnsk. Land 1995-96 Lengd náms í framh.- skóla (ár) Aldur stúd- enta
Lúxemborg 212 4 19
Danmörk 200 3 19
Holland 200 2 18
Ítalía 200 5 19
Finnland 190 3 19
England 190 2 18
Þýskaland 188 3 19
írland 183 3 18
Belgía 182 2 18
Austurríki 180 3 18
Frakkland 180 2 18
Spánn 180 2 18
Svíþjóð 178 3 19
Grikkland 175 3 18
Portúgal 175 3 18
ÍSLAND 160 4 20
Skv. skóladagatali 1995-1996 voru
starfsdagar í íslenskum grunnskólum
175 og þar af voru 5 starfsdagar
kennara. Kennsludagar voru því 170.
Ekki er Ijóst af hverju tölum ber ekki
saman, en það breytir ekki miklu.
________Heimild: Key Data on Education, 1997
styttri námstími myndi hins vegar
beina nemendum í þá átt að ein-
beita sér fremur að náminu á vet-
urna og láta sér nægja að vinna á
sumrin.“ Hún bætir því við að
rannsóknir á vinnu framhaldsskóla-
nema með námi sýni ekki fram á að
vinnan tefji menn frá námi að neinu
marki. Fyrst svo er má ætla að
talsvert svigrúm sé til þess að gera
námið á framhaldsskólastigi mark-
vissara með þeim hætti sem lagt er
til hér. Að lokum bendir Úrsúla á
að stytting námstíma til stúdents-
prófs gæti hugsanlega dregið úr
hinu mikla brottfalli framhalds-
skólanema úr námi. Styttri náms-
tími gæti orðið til þess að fólk sem
á erfitt með að höndla námið afráði
fremur að þrauka. Þetta kæmi
einnig til móts við þá nemendur
sem þurfa að sjá sér farborða sjálf-
ir því kostnaðurinn við námið
myndi minnka.
Ekki bara vinna
og þrælahald
„Þótt hér sé lögð áhersla á að
herða kröfurnar í skyldunámi ís-
lenskra skólabarna, er hugmyndin
ekki sú að gera námið að eintómri
vinnu og þrælahaldi," segir Úrsúla
og brosir við. „Þær breytingar sem
rætt er um hér myndu haldast í
hendur við þá þróun í átt til sam-
fellds skóladags sem einsetning
grunnskólanna hefur miðað að.
Með einsetningunni hefur skapast
aukið rými til að tengja saman
skóla og tómstundir, og brjóta
þannig upp skóladaginn. Slíkt fyiir-
komulag er mjög jákvætt bæði fyr-
h- börn og foreldra."
Úrsúla ítrekar að breytingartil-
lögurnar miði fyrst og fremst að
því að samræma betur vinnutíma
bai-na og foreldra, jafnframt því að
gera nám til stúdentsprófs mark-
vissara en verið hefur hingað til.
Deila megi um nánari útfærslu
breytinganna. „Meginviðfangsefnið
í ritgerðinni er síðan að reikna út
hvað slík hagræðing myndi þýða
annars vegar fyrir einstaklinginn
og hins vegar fyrir þjóðarbúið í
heild.“
Meginábatinn felst í
lengingu starfsævinnar
Og hverjar voru niðurstöður
þeirra útreikninga?
„Þeir sýndu fram á umtalsverðan
þjóðhagslegan ábata slíkra breyt-
inga. Eg reiknaði mögulega kostn-
aðarliði og ábata fyrir ríki og ein-
stakling sem lyki prófi frá Háskóla
íslands í slíku kerfi. Ábatinn reynd-
ist á bilinu 3,1-4,8 milljarðar
ki’óna." Þegar Úrsúla er spurð til
hvaða þátta hún hafa einkum litið
við útreikningana segist hún hafa
metið stöðuna á hverju skólastigi
fyrir sig og litið síðan á heildar-
mynstrið. „Breytingin í grunnskóla
fæli í sér kostnað við aukningu
kennara og annars starfsfólks. Auk
þess yrðu eldri grunnskólanemend-
m- fyrir einhverju tekjutapi, þar eð
breytingarnar myndu draga úr
vinnu þeirra á sumrin. En á móti
þessu vegur að kostnaður foreldra
við að koma börnum sínum í gæslu
myndi minnka, en hann er um-
talsverður. Þá ykist ráðstöfunartími
foreldra, m.a. á vinnumarkaði og
þann tíma reikna ég inn í þjóðhags-
legan ábata. Auk þess má ekki
gleyma að hinar erfiðu aðstæður
foreldra á sumrin hafa áhrif á af-
kastagetu þeirra í atvinnulífinu.
Þau þurfa e.t.v. að bregða sér úr
vinnu til að færa börnin milli staða,
hringja og fylgjast með þeim.
Þannig verða þau fyrir alls kyns
truflunum í stað þess að geta ein-
beitt sér að vinnunni áhyggjulaus.“
Úrsúla bendir jafnframt á að
með fækkun námsára til stúdents-
prófs minnki útgjöld til mennta-
mála í framhaldsskóla. Launakostn-
aður mun t.d. minnka og það vegur
upp á móti þeirri kostnaðaraukn-
ingu sem breytingar á grunnskóla-
stigi fela í sér. „Og þótt ákveðinn
fjöldi framhaldsskólakennara komi
til með að missa störf sin, er engin
ástæða til að ætla að sá hópur verði
atvinnulaus," itrekar Úrsúla. „Ætla
má að hluti þessara kennara myndi
færast niður á grunnskólastigið,
þar sem stöðugildum mun fjölga
þar. Með sívaxandi áherslu á sí-
menntun, endurmenntun og fjar-
kennslu er einnig útlit fyrir að
margir kennarar færist yfir á það
svið.“
Meginábatann af breytingum í
skólakerfinu segir Úrsúla felast í
lengingu starfsævinnar. Fólk lýkur
námi og kemst út á vinnumarkað-
inn ári fyrr en nú er og það eykur
að sjálfsögðu möguleika þess til
tekjuöflunar. Þannig bætir lengri
starfsævi afkomu einstaklinga og
eykur um leið skatttekjur ríkisins.
Hér er um umtalsverðar fjárhæðir
að ræða. „Ég áætlaði nokkuð ná-
kvæmlega hvaða áhrif slík breyting
hefði á einstaklinga sem ljúka prófi
frá Háskóla íslands og bjó í því
skyni til dæmigerðan starfs- og
tekjuferil þeh-ra sem útskrifast úr
ólíkum deildum skólans. Laun
þeirra voru áætluð af mikilli var-
færni og í samráði við ráðgjafa úr
viðkomandi stéttum. Niðurstaða
mín varð síðan sú að það skipti
mjög miklu máli fyrir einstakling-
inn og þjóðfélagið að starfsferill
hefjist ári fyrr,“ segir Úrsúla.
„Markmið útreikninganna er
ekki að gefa heildarniðurstöður eða
festa niður hvernig réttast sé að
framkvæma þær aðlaganir á skóla-
kerfinu sem ræddar eru,“ svarar
Úrsúla þegar hún er spurð hvort
hér sé um endanlegar tölur að
ræða. „Ég reyni aðeins að benda á
góðar leiðir og áætla hversu þjóð-
hagslega hagkvæmar þær séu. Inn-
an þeirra forsendna sem ég gef
mér reyni ég síðan að taka tillit til
allra þeirra þátta sem unnt er að
mæla með góðu móti. Það eru hins
vegar hlutir sem málið varða sem
erfitt eða illmögulegt er að mæla.
Þar má til dæmis nefna álagið sem
foreldrar verða fyrir við að koma
börnunum fyrir á sumrin. Við get-
um ekki vitað nákvæmlega hvað
streita kostar okkur. En hugmynd-
in með úttektinni er sem sagt að
gefa vísbendingu um þýðingu og
hagkvæmni aðlagananna, og sú vís-
bending er ótvíræð. Ekki síst vegna
þess að ég fer eins varfærnislega í
útreikninga og mér er unnt og er
ábatinn því fremur vanmetinn en
ofmetinn."
Umræðan
á byrjunarstigi
Hvernig hefur umræðu um þessi
mál yerið háttað?
„Ég hef orðið vör við mikla um-
ræðu um þessi mál meðal foreldra
sem eiga börn á grunnskólaaldri,
flestir hafa skoðun á málinu og þeir
sem ég hef rætt við virðast almennt
reiðubúnir að breytingar verði
gerðar á skólakerfinu. Foreldrar
eru hins vegar ekki sérlega sterkur
þrýstihópur, þeir eru líklegri til að
taka þeim óþægindum sem þeir
verða iýrir, vegna sumarfría og
starfsdaga kennara til dæmis, með
því að bíta á jaxlinn og bölva í
hljóði,“ segir Úrsúla. „Afstaða
kennara og annarra aðila innan
skólakerfisins til breytinganna er
blendin enda er álagið á þessa stétt
mikið. Það er því nauðsynlegt að
hið mikilvæga vinnuframlag kenn-
ara verði metið að verðleikum sam-
hliða slíkum breytingum. Ég held
hins vegar að margir starfsmenn
innan skólanna telji umræddar
breytingar vera óumflýjanlegar. En
menntakerfið er umfangsmikið
kerfi, þungt í vöfum og því erfitt að
koma á breytingum innan þess. Því
þarf nægur tími til aðlögunar að
vera fyi-ir hendi.“
Úrsúla segir lítið hafa farið fyrir
umræðu um breytingar af þessu
tagi á opinberum vettvangi. í opin-
berri stefnumótun komi engu að
síður fram að stjórnvöld leggi
áherslu á heildstæða skólastefnu
sem sameini óskir heimilda og
skóla. „Skipaðar hafa verið nefndir
á vegum menntamálaráðuneytisins
til að setja fram tillögur en þær
ekki fengið hljómgrunn. Þá hefur
ýmsum möguleikum verið velt upp
en ekki hefur verið tekið á málinu
eins og ég geri hér, þ.e. að reikna
út þann kostnað sem fylgir og
hvaða ábati gæti hlotist af því. En
forsendurnar fyrir breytingum eru
svo sannarlega til staðar í samfé-
laginu og ég hef fulla trú á að þessu
verði breytt. Spurningin er að mínu
mati ekki hvort heldur hvenær það
verður gert,“ segir Úrsúla að lok-
um.
Vikuveisla á
Kanarí
9. apríl
frákr. 29*955
með Heimsferðum
Nú getur þú tryggt þér vikuveislu til AðeÍIIS 28
Kanarí á hreint frábærum kjörum hinn 9. sæti í boði
apríl, en þá bjóðum við einstakt tilboð í
sólina til þessa vinsælasta áfangastaðar fs-
lendinga. í apríl er um 28 stiga hiti á Kanarí, einstakar aðstæður og
þú nýtur þjónustu fararstjóra Heimsferða allan tímann. Þú bókar
núna og tryggir þér sæti og 5 dögum fyrir brottför hringjum við í
þig og tilkynnum þér á hvaða gististað þú gistir.
Vikuferð
Verð frá kr. 29.955
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára, flug,
gisting, skattar.
Verð frá kr.
39.990
M.v. 2 í stúdíó/íbúð með sköttum,
9. apríl í 1 viku.
Bókaðu strax og
tryggðu þér síðustu sætin.
HEIMSFERÐIR
Austurstræti 17, 2. hæð, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Markvisst
tölvtinám
B\ rv sKólamir í Kopavogi og I Irtfn.U'firði
Ijjoóo upp cí tvö li.rgnýt og mm kviss
tölvuiiAmskvið fyrir byijondur.
60 klst. eða 90 keniislustumlir: j
► Grunnatriöi t upplýsing<itækni
*- Windovvs 98 styiikmlið
► Word ritvinnsla
► Excel löf lureiknir
*■ Aceess gagnagrunnur
► PowerPoint (gerð kynningarefnts)
► Interaetlð (veftulnn og tölvupóst ur)
48 klst eða 72 kcnnslusitindir: )
*- Al mennt um tðhuir og Windotvs 98
8- Woixl ritvinnsla
► Excel töflureiknir
*- Internetiö (vefuiinn og tölvupóstur)
Ílloöið or upp <\ b<x*ði morgun og
kvöldncunskeið og bofjast n<ostu
nóinskoið 20. oe 18. niors.
Upplýsingor og innritun i simum
S44 4500 og 555 4980
Nýi tölvu- &
viðskiptaskólinn
Hólshraunl 2 - 220 Hafnarfirðl - Slmi: 555 4980 - Fax; 555 4981
Hliðasmára 9- 200 Kópavogi - Sími: 544 4500 - Fax: 544 4501
Tölvupóstfang: skoli@ntv.is - Heimasfða: www.ntv.is
Fréttir á Netinu
vaúmbl.is
-ALLT?\f= £/T~rH\SA£> HÝTT