Morgunblaðið - 27.06.2000, Síða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Vatna-
meyjan á
Pollinum
VATNAMEYJA Mcnningarborg-
arinnar sveif um Pollinn á Akur-
eyri síðastliðið föstudagskvöld
bæjarbúum og þátttakendum í
leiklistarhátíð Bandalags ís-
lenskra leikfélaga (BÍL) til ánægju
og yndisauka.
BIL 2000, sem lauk um helgina,
var á dagskrá Reykjavíkur -
menningarborgar Evrópu árið
2000 og var meyjan liður í fram-
lagi Menningarborgar til hátíðar-
innar.
Vatnameyjan er hugverk
finnska danshöfundarins Reijo
Kela sem þekktur er fyrir um-
hverfistengd verk sín. Kela hann-
aði verkið fyrir norrænu menning-
arborgirnar þrjár en í þeim öllum
eru vötn og tjarnir innan borgar-
markanna. Á þessum vötnum birt-
ist vatnameyjan af og til yfir
sumartímann, oftar en ekki öllum
að óvörum. Hvitklædd og ósnert-
anleg svífur hún á yfírborði vatns-
ins. Vatnið er hennar heimur, þar
lifir hún á mörkum hins mögulega,
upphefur raunveruleikann og gef-
ur áhorfendum nýja sýn á um-
hverfið.
_ Flytjandi verksins á íslandi er
Ólöf Ingólfsdóttir dansari. Vatna-
meyjan hefur m.a. birst á Tjörn-
inni, á Rauðavatni og í sundlaug-
inni í Laugardal.
Ein sýning verður flutt samtímis
í öllum borgunum þremur og
dansarar frá Helsinki og Björgvin
taka þátt í sýningu í Reykjavík um
miðjan ágúst nk.
Verkefnið er unnið í samvinnu
við Norræna húsið í Reykjavík.
Ljósmynd/Rúnar Pór
Meistarasmiðja með
TÓNLISTARSKÓLI Hafnarfjarðar gengst
fyrir alþjóðlegri smiðju (masterclass) íyrir
píanóleikara dagana 9.-16. júlí. Leiðbeinandi
er Philip Jenkins, yfirprófessor í píanódeild
Royal Scottish Aeademy of Music and Drama
í Glasgow. Ætlast er til að virkir þátttakend-
ur hafi lokið einleikaraprófi eða muni ljúka
því á næstu misserum.
Auk virkra þátttakenda er námskeiðið opið
áheyrnarþátttakendum meðan húsrúm leyfir.
Æskilegt er áheymamemendur staðfesti
þátttöku sina fyrir 1. júlí. Enginn verður þó
Philip
Jenkins
Philip Jenkins
útilokaður meðan húsrúm leyfir og verður
einnig selt á heila sem hálfa daga.
Námskeiðsdagana verður skólinn opinn til
æfinga fyrir hádegi, en kennt er frá kl. 13-19.
Smiðjunni lýkur með tónleikum virkra
þátttakenda sunnudaginn 16. júlí kl. 17.
Sunnudaginn 9. júlí kl. 20 verða tónleikar
með nemanda Philips, Marinu Nadriadze.
Hún hefur hlotið fjölmargar viðurkenningar
og unnið margar keppnir. Þá leikur Einar
Jóhannesson klarinettuleikari með Philip
miðvikudaginn 12. júlí kl. 20.
Brasflskur
blóðhiti
TðNLIST
Sa 1 u r i n n
KAMMERTÓNLEIKAR
Brasflsk tónverk eftir Krieger,
Zenamon, Medaglia, Miranda,
Nazareth og Villa-Lobos. Cello Trio
(Márcio Cameiro, Matias de Oli-
veira Pinto & Peter Dauelsberg,
selló). Laugardaginn 24. júní kl. 17.
BRASILÍA, fimmta stærsta land
jarðar, hefur ekki skilað ýkja miklu
norður hingað af tónlist. Við höfum
fengið smjörþef þaðan af dönsum
eins og sömbu, bossa nova og lam-
bada, en hver kannast við önnur
brasílsk tónskáld en Heitor Villa-
Lobos? Það væri þá í allra mesta
falli Emesto Nazareth (1863-1934,
hafi munnleg kynning skilað sér
óbrengluð), sem kallaður hefur verið
Scott Joplin Brasilíu.
I því ljósi var málabót að heim-
sókn brasílska Cello Trio-hópsins
sem kom fram í Salnum á laugar-
daginn var við dræma aðsókn, enda
brakandi sólskinsveðrið óvenjulegt
og ekki til inniveru fallið. Sellótríóið
var stofnað á aldarafmælisári selló-
unnandans Villa-Lobos 1985, og hef-
ur í efnisskrá sinni lagt áherzlu á
tónlist suður-amerískra höfunda,
mikið til í eigin útsetningum, en
einnig flytur hópurinn ný evrópsk
verk í vaxandi mæli. Starfa bras-
ílsku meðlimirnir við kennslu í
Þýzkalandi, en sá þýzki í Sao Paulo,
og halda reglulega tónleika í Evrópu
og árlega í Brasilíu.
Edino Krieger (f. 1928) var fyrst-
ur á dagskrá, að sögn meðal fyrstu
framúrstefnutónskálda í Brasilíu, og
flutti hópurinn eftir hann Seresta
fyrir þrjú selló, samið á þessu ári til
heiðurs Villa-Lobos; að mestu hæg-
ferðugt verk með þeim dapra undir-
tóni sem einkennir marga brasílska
tónlist, og leikið af kyiTlátum þokka.
Hópurinn lék síðan tvö verk eftir
Jaime M. Zenamon (f. 1953). Marcha
dos escravos (Þrælamars) frá 1998
var allviðamikil og tilfinningaþrung-
in tónsmíð; að mestu undir tilbrigða-
formi og víða áhiifamikil, jafnvel
þótt hlustandinn vissi ekki fyrir af
lýsingum þess á ömurlegum örlög-
um afrískra þræla (Pedro II keisari
afnam þrælahald í Brasilíu 1888).
Viðaminni var hinn fremur stutti
Tango Zenamons í minningu Astors
Piazzolla, en þó áheyrilegur. Eftir
Julio Medaglia (f. 1938) léku félag-
arnir Baiao (dans frá Bahiahéraði);
tangókennt danslag í einföldum stíl
með grípandi meginstefi, sem hefði
losað um lappir í hverju garðteiti.
Ronaldo Miranda (f. 1948) átti
eftir hlé heiðurinn af fallegu verki
frá 1998 sem hann samdi fyrir Cello
Trio, Endm'skin, sem reyndist á
köflum hin magnþrungnasta smíð;
hljómrænt vel útfærð og þétt skrif-
uð, en einnig furðu aðgengileg, þrátt
fyrir allnútímalegt tóntak, kannski
ekki sízt vegna rytmískra kafla, er
vísuðu stöku sinni til Piazzolla og
Villa-Lobosar. Frjálstónöl útfærslan
var fersk og hnitmiðuð, og niður-
lagshlutinn beinlínis ólgaði af blóð-
hita í líflegum flutningi tríósins.
Þrír brasílskir tangóar eftir
Nazareth minntu mest á ragtime-
stíl Lambs og Joplins og „salon“-
tónlist í anda Gottschalks, en voru
leiknir af sömu samstilltu natninni
og hin meira krefjandi verk. Loks
voru tvö verk eftir Villa-Lobos
(1887-1959). Söngur jarðar hófst á
streymandi laglínum en færðist síð-
an yfir i hrynfastara og danskennd-
ara ferli. Litla lestin frá Caipira var
síðast á skrá. Hljómsveitarverkið
var hér í útsetningu tríófélagans de
Oliveira Pintos; bráðskemmtileg
lýsing á aflóga lítUIi gufulest, og að
því leyti ólík óði Honeggers til
óheftrar orku risaeimreiðar í fræg-
um sinfóníuþætti hans Pacific 231
(bæði tónskáldin voru lestaraðdá-
endur), en því gáskaíyllri í smærra
sniði sínu - sennilega ryðbrunnið
kríli á við grjótflutningslestina á
einu jámbraut íslendinga milli
Reykjavíkurhafnar og Öskjuhlíðar
um síðustu aldamót. Túlkun tríósins
á lestarferðinni, með kostulegum
tónmálverkum af hvinum, hvæsum,
hraðaaukningu, ískri í teinum og
baulandi flautu, voru í fullu sam-
ræmi við allan undanfarinn hníf-
samstilltan og innlifaðan flutning
þeirra félaga og enn til að auka á
sumarskap tónleikagesta, þegar
menn gengu út í heiðríkjuna að
leikslokum.
Ríkarður Ö. Pálsson
LANDIÐ
Eitt af verkunum á sýningu Kristínar Pálmadóttur á Mokka.
MYIVDLIST
M o k k a
LJÓSMYNDAÆTINGAR
KRISTÍN
PÁLMADÓTTIR
Opið á afgreiðslutíma Mokka.Til
10. júlí. Aðgangur ókeypis.
UM er að ræða Ijósmyndaætingar
unnar á stálplötur og er hver mynd
þrykkt af tveimur plötum. Þótt
myndirnar séu þiykktar af sömu
plötunni er engar myndir eins og
hvert eintak þannig einstakt svona
líkt og gerist í einþrykki, og því er
kennimark aðferðarinnar E.V. Edit-
ion Varies, sem útleggst; breytilegt
þrykk. Viðfangsefni sýningarinnar er
margbreytileiki náttúrunnar við fót-
mál okkar. Gerandinn Kristín Pálma:
dóttir stundaði myndlistarnám í MHI
á árunum 1990-94 og valdi grafík
sem sérgrein. Hún hefur haldið
nokkrar minni sýningar í Reykjavík,
þar af eina í Mokka 1995, og tekið
þátt í fjölda samsýninga heima og er-
lendis og dvaldi á Kjarvalsstofu í
París sumarið 1997. Ekki veit ég
hvort grafikverkstæðið á listastofn-
uninni var þá komið í gagnið, en hins
vegar er eitt nafnkenndasta stein-
þrykkverkstæði í heimi, Clot &
Bramsen, í næsta nágrenni, nánar til-
tekið við þá merkilegu og myndrænu
götu Rue Vieille du Temle, rekið í
annan ættlið af Dananum Peter
Bramsen.
Hið síðasta kom upp í huga rýnis-
ins vegna þess að það er svo margt
gamalt og gróið í hverju fótmáli á
þessum slóðum í Marais-hverfi, sjálf-
ar göturnar og öngstrætin jafn
áhugaverð og myndræn gömlu hús-
unum við þau, saga í hverju skrefi.
Áréttar að hið myndræna er allt um
kring og að hugmyndaauðgin og
efnistökin eru það sem máli skiptir í
myndlistinni, jafnframt að hið smáa
er jafn h'tið smátt og hið stóra er
stórt. Þetta er og viðfang Kristínar
Pálmadóttur sem byggir myndheim
sinn á blæbrigðaríkidæmi þeirrar
magnþrungnu veraldar sem liggur
við fætur okkar hvert fótmál. Og ekki
verður annað sagt en að hún hafi
góða tilfinningu fyrir þeim auðæfum,
einkum hinu fínlegra blæbrigðaríki-
dæmi og um leið efnisáferð filmuæt-
ingarinnar. Myndimar eru afar
hreint og klárt útfærðar, sem er mik-
ill kostur í allri grafík, minnir ekki
svo lítið á ýmsar aðferðir hinnar
fornu ætitækni en þó í annarri og
nærtækari útfærslu. Þetta eru afar
þekkilegar og áhugaverðar myndir,
þurfa þó meiri birtu en fyrir er á
staðnum og skila sér þannig ekki til
fulls. Ljóst má vera að Kristín Pálma-
dóttú' býr yfir góðri tilfínningu fyrir
blæbrigðaríkidæminu sem liggur frá
hvítu í svart, sem er góður og því mið-
ur alltof fágætur eiginleiki, enda þarf
hér drjúga þjálfun til sem lítil rækt er
lögð við í listaskólum er svo er komið,
líkt og sjálfu litaspjaldinu.
Fróðlegt væri að sjá listakonuna
spreyta sig í þessari tækni í atkvæða-
meiri myndheildum, en hlutlausar
átakalitlar myndheildir virðast helst
liggja fyrir íslenzkum grafíklista-
mönnum um þessar mundir og hver
vill ekki vera „trendy" í frumleika
sínum?
Sýningunni er vel fyrir komið, en
nú er af sem áður var um hið frábæra
upplýsingaflæði sem frammi lá á
staðnum, sem var líkast ljósflæði í
myrkri og aðrir sýningarsalir hefðu
átt að taka til fyrirmyndar, illu heilli
virðist Mokka í þess stað komið inn í
rökkrið til þeirra.
Viðbætir við rýni
um leiðsögurit
Varðandi rýni um leiðsögurit um
íslenzka byggingarhst er birtist í
blaðinu fyrir helgi var því miður ekki
allt kórrétt frá hálfu skrifara og kall-
ar á brýna leiðréttingu.
Einhvern veginn hafði það fest í
mér að aðalhöfundarnir væru tveir,
Dennis Jóhannsson og Málfríður
Kristjánsdóttir, og var þó engan veg-
inn um fljótskrif að ræða. Umboðið til
skrifa fékk ég upp í hendumar rétt
áður en ég hélt utan og ekki svigrúm
til að gera ritinu skil strax, hafði það
meðferðis og fyrir vikið gnótt tæki-
færa til að fletta í því. Og eins og ég
lagði út af í upphafi gat orðalagið orð-
ið til grófs misskilnings, einkum við
fljótlestur, var þó einungis í framhjá-
hlaupi, vísun til annarra skrifa til
áréttingar baráttu og hjartansmáU,
niðurlag og viðhnýting og hnykkur
málsgreinar og sjálfu ritinu óviðkom-
andi. Nefndir höfundarnir tveir en
ekki einn, sem er auðvitað helmingi
meira og betra. En þeir voru fleiri:
Ritstjóm: Dennis Jóhannsson arki-
tekt fonnaður, Albína Thordarson
arkitekt, Málfríður Kristjánsdóttir
arkitekt og leiðsögumaður og Sigríð-
ur Ólafsdótth- arkitekt. Höfundar:
Dennis Jóhannsson arkitekt, Hjör-
leifur Stefánsson arkitekt, minjast-
jóri Þjóðminjasafns Islands, Málfríð-
ur Kristjánsdóttir arkitekt og
leiðsögumaður, Nikulás Úlfar Más-
son arkitekt, deUdarstjóri húsadeUd-
ar Árbæjarsafns, og Sigríður Ólafs-
dóttirarkitekt.
Það sem mér yfirsást við flettingu
ritsins var að skoða nánar lista yfir
alla þá í smáletri sem komu nálægt
gerð þess, en hann var einmitt svo
langur og ríflegur að útilokað var að
koma honum öllum að í skrifunum, og
þar liggur hundurinn grafinn. Mis-
tökin eru þannig ekki alfarið mín sök,
reyni jafnan að gæta fyUstu ná-
kvæmni hér, minni á að ritstjóm og
höfundar em eitt en vinnsluferh ann-
að, eins og hugmynd eitt, útfærsla
annað. Þannig hefðu mistökin verið
útilokuð ef þetta hefði verið greini-
lega aðskilið og til muna farsælla á
öðmm stað, nóg var um autt rými,
jafnvel framan á sjálfri kápu. Mögu-
leikarnir þá stjamfræðilegir.
Hvað sem öðm líður er rétt og
skylt að biðjast velvirðingar.
Bragi Ásgeirsson