Morgunblaðið - 30.06.2000, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000 C 3
ER KRISTNIKOM Á ÍSLAND
NOKKUR SÝNISHORN
ÚR EDDUKVÆÐUM
ÚR GRÍMNISMÁLUM
Land er heilagt
er eg liggja sé
ásum og álfum nær.
En í Þrúðheimi
skal Þór vera
uns um rjúfast regin.
Ýdalir heita
þar er Ullur hefír
sér um görva sali.
Álfheim Frey
gáfu í árdaga
tívar að tannfé.
Bær er sá inn þriðji
er blíð regin
silfri þöktu sali.
Valaskjálf heitir
er vélti sér
ás í árdaga.
Sökkvabekkur heittr inn fjórði
en þar svalar knegu
unnm yfír glymja.
Þar þau Óðinn og Sága
drekka um alla daga
glöð úr gullnum kerum.
Glaðsheimur heitir inn fimmti
þar er in gullbjarta
Valhöll víð of þrumir.
En þar Hroftur
kýs hverjan dag
vopndauða vera.
Þrymheimur heitir inn sétti
er Þjassi bjó,
sá inn ámáttkvi jötunn,
En nú Skaði byggvir,
skír brúður goða,
fornar tóftir föður.
Breiðablik eru in sjöndu
en þar Baldur hefir
sér um gerva sali,
á því landi
er eg liggja veit
fæsta feiknstafi.
Himinbjörg eru in áttu
en þar Heimdall
kveða valda véum.
Þar vörður goða
drekkur í væru ranni
glaður inn góða mjöð.
rrwiuxr
f u þ a r k g w
Hiinc:T5
h n i j e p z s
(R)
tgMnroRM
t b e u I ng o d
ra>w
f u þ a r k
TIITH
h n í a s
rmx
t b I m R
í FORNGERMANSKA RÚNALETRINU VORU 24 TÁKN, EN YNGSTA GERÐ RÚNALETURS
SEM NOTUÐ VAR Á NORÐURLÖNDUM FRÁ ÞVÍ UM 800 VAR GERÐ AF16 TÁKNUM..
RÚNASTAFRÓFUNUM VAR RAÐAÐ f ÞRJÁ HÓPA (ÆTTIR) SEM HVER UM SIG VAR
KENNDUR VIÐ FYRSTU RÚNINA! HÓPNUM. EFST ER FÉSÆTT, ÞÁ HAGALSÆTT OG
NEÐST TÝSÆTT. SUMIR VIUA MEINA AÐ EDDUKVÆÐIN HAFI UPPHAFLEGA VERIÐ
SKRÁÐ RÚNALETRI. MYNDIN SÝNIR ELDRI OG NÝRRI GERÐ.
VALHÖLL. MYND ÚR HANDRITi ÓLAFS
BRYNJÓLFSSONAR FRÁ1760. TALIÐ ER
AÐ HÖFUNDUR MYNDAR SÉ JAKOB SIG-
URÐSSON.
FÖLLNUM STRÍÐSMANNI FAGNAÐ AF
VALKYRJU MEÐ DRYKKJARHORN VIÐ
KOMU TIL VALHALLAR. SÆNSKUR
MYNDASTEINN FRÁ 8. ÖLD.
Helstu handrit Eddukvæða
Handrit varðveitt Kon" Vitnað til Eddukvæða | u^" | , Snorra- Edda Völs- unga- saga Norna- Gests þáttur| HbókkS' tÍ" bok| bók| Ung pappirs- handr.
Völuspá 1
Hávamál
Vafþrúðnismál
Grímnismál .J
Skírnismál
Hárbarðsljóð 1 MHBI
Hymiskviða ! lJI
Lokasenna 1
Þrymskviða !
Völundarkviða _
Alvíssmál _
Helgakviða Hundingsbana 1 i&m
Helgakviða Hjörvarðssonar _
Helgakviða Hundingsbana II
Grípnisspá
Reglnsmál i
Fáfnismál
Sigurdrífumál r
Brot af Sigurðarkviðu L
Guðrúnarkviða 1
Sigurðarkviða in skamma L.
Helreið Brynhildar
Guðrúnarkviða II lt;:; H|g£
Guðrúnarkviða III
Oddrúnargrátur
Atlakviða [JZ
Atlamál in grænlensku r~“
Guðrúnarhvöt ! j
Hamdismál lj:
Baldursdraumar 1
Rígsþula
Hyndluljóð JJJ
Svipdagsmál
Grottasöngur HHj
Fólkvangur er inn níundi
en þar Freyja ræður
sessa kostum í sal.
Hálfan val
hún kýs hverjan dag
en háífan Óðinn á.
Glitnir er inn tíundi,
hann er gulli studdur
og silfri þaktur ið sama.
En þar Forseti
byggir flestan dag
og svæfir allar sakir.
Nóatún eru in elliftu
en þar Njörður hefir
sér um gjörva sali.
Manna þengill,
inn meins vani,
hátimbruðum hörgi ræður.
ÚRVÖLUSPÁ
Bræður munu berjast
og að bönum verða,
munu systrungar
sifjum spilla,
hart er í heimi,
hórdómur mikill,
skeggöld, skálmöld,
skildir klofnir,
vindöld, vargöld,
áður veröld steypist
mun engi maður
öðrum þyrma.
ÚR SIGURDRÍFUMÁLUM
Laug skal gjöra
þeim er liðnir eru,
þvo hendur og höfuð,
kemba og þerra,
áður í kistu fari,
og biðja sælan sofa.
ÚR HÁVAMÁLUM
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
Eg veit einn
að aldri deyr,
dómur um dauðan hvern.
er fagur álitum og hefur hermanns
atgervi. A hann er og gott að heita
í einvígi.
Forseti heitir sonur Baldurs og
Nönnu Nepsdóttur. Hann á þann
sal á himni er Glitnir heitir. En all-
ir er til hans koma með sakarvand-
ræði, þá fara allir sáttir á braut. Sá
er dómstaður bestur með guðum
og mönnum...
Sá er enn taldur með ásum er
sumir kalla rógbera ásanna og
frumkveða flærðanna og vömm
allra goða og manna. Sá er nefndur
Loki eða Loftur, sonur Fárbauta
jötuns. Móðir hans er Laufey eða
Nál, bræður hans eru þeir Býleist-
ur og Helblindi. Loki er fríður og
fagur sýnum, illur í skaplyndi,
ny'ög fjölbreytinn að háttum. Hann
hafði þá speki umfram aðra menn
er slægð heitir og vélar til allra
hluta ... Kona hans heitir Sigyn ...
Þá mælti Gangleri: „Hverjar eru
ásynjurnar?"
Hár segir: „Frigg er æðst. Hún á
þann bæ er Fensalir heita og er
hann allveglegur.
Önnur er Sága. Hún býr á
Sökkvabekk og er það mikill stað-
ur.
Þriðja er Eir. Hún er læknir
bestur.
Fjórða er Gefjun. Hún er mær
og henni þjóna þær er meyjar and-
ast.
Fimmta er Fulla. Hún er enn
mær og fer laushár og gullband um
höfuð. Hún ber eski Friggjar og
gætir skóklæða hennar og veit
launráð með henni.
Freyja er tignust með Frigg.
Hún giftist þeim manni er Óður
heitir. Dóttir þeirra heitir Hnoss ...
Sjöunda Sjöfn. Hún gætir mjög
til að snúa hugum manna til ásta,
kvenna og karla...
Áttunda Lofn. Hún er svo mild
og góð til áheita að hún fær leyfi af
Alföður eða Frigg til manna sam-
gangs, kvenna og karla, þótt áður
sé bannað eða þvertekið. Fyiir því
er af hennar nafni lof kallað, og svo
það er lofað er mjög af mönnum.
Níunda Vár. Hún hlýðir á eiða
manna og einkamál er veita sín á
milli konur og kaiiar ...
Tíunda Vör. Hún er vitur og
spurul svo að engan hlut má hana
leyna. Það er orðtak að kona verði
vöi' þess er hún verður vís.
Ellefta Syn. Hún gætir dyra í
höllinni og lýkur fyrir þeim er eigi
skulu inn ganga og hún er sett til
varnar á þingum fyrir þau mál er
hún vill ósanna...
Tólfta Hlín. Hún er sett til gæslu
yfir þeim mönnum er Frigg vill
forða við háska nokkrum ...
Þrettánda Snotra. Hún er vitur
og látprúð...
Fjórtánda Gná...
Sól og Bil eru taldar með ásynj-
ÝMIR OG AUÐHUMLA. STEINMYND EFT-
IR EINAR JÓNSSON GERÐ Á ÁRUNUM
1907-1909.
Sköpun
heimsins
Úr Snorra-Eddu
Úr Ýmis holdi
var jörð of sköpuð,
en úr sveita sjár,
björg úr beinum,
baðmur úr hári,
en úr hausi himinn.
En úr hans brám
gerðu blíð regin
Miðgarð manna sonum,
en úr hans heila
voru þau hin harðmóðgu
ský öll of sköpuð.
Úr Eddukvæðum
-V'sy-
„ASKUR OG EMBLA ÓRLÖGLAUS." MYNDSKREYTING EFTIR DANSKA LISTAMANNINN
ERNST HANSEN, 1925.
Sköpun mannsins
Uns þrír komu
úr því liði
öflgir og ástgir
æsir að húsi,
fundu á landi,
lítt megandi.
Ask og Emblu
örlöglausa.
Önd þau né áttu,
óð þau né höfðu,
lá né læti,
né litu góða.
Önd gaf Óðinn,
óð gaf Hænir,
lá gaf Lóður
og litu góða.