Morgunblaðið - 05.09.2000, Page 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Rjúfum
þögnina!
MIÐVIKUDAGINN
23. ágúst skrifar Albert
Jensson grein í Mbl.
sem hann nefnir
„Stj ómmálaflokkarn-
ir“. I þessari grein talar
hann vítt og breitt um
stjórnmálaflokkana,
hvemig þeir séu orðnir
hagsmunasamtök fá-
mennra klíkuhópa og
hafi bragðist markmið-
um sínum. Ég get verið
sammála Alberti í
mörgu af því sem hann
setur fram. Það sem ég
vil þó gera að umtals-
efni er þegar hann segir
nær lokum greinar
sinnar: „Kjör aldraðra og öryrkja
sýna að það er enginn stjómmála-
flokkur sem þetta fólk getur treyst
þótt einstaka þingmanni ofbjóði
áhugaleysið um kjör þess.“ Ég er
sammála greinarhöfundi um að það
ríkir eins konar þegjandi samkomu-
lag meðal þeirra stjómmálamanna
sem nú sitja á Alþingi um að gera
ekki róttækar breytingar á kjörum
þeirra sem búa við lökust kjörin. Og
vissulega standa allir stjómmála-
flokkarnii', sem fulltrúa eiga þar,
dyggan vörð um óbreytt ástand í
þessu efni þótt einstaka þingmaður
hafi sýnt tilburði til hins gagnstæða.
Þetta skeytingarleysi á þó ekki við
um alla stjómmálaflokka. Húm-
anistaflokkurinn bauð fram í kosning-
um í Reykjavík 1998 og til Alþingis
1999 og í bæði skiptin setti flokkurinn
fram skýrar kröfur um mannsæm-
andi kjör fyrir bæði launþega og þá
sem fá bætur vegna örorku, aldurs og
atvinnuleysis. Aðalstefnumál flokks-
ins var og er baráttan gegn fátækt.
Tillögur Húmanistaflokksins vora
að sett yrðu lög um lágmarkslífskjör,
þ.e. að örorku- og ellilífeyrisþegar og
einnig atvinnulausir fengju ekki lægri
bætur en 90 þúsund krónur á mánuði
og lágmarkslaun yrðu 100 þúsund
krónur á mánuði. Gert var ráð fyrir
að þessar greiðslur kæmu í raun í
vasa fólks og krafðist Húmanista-
flokkurinn því þess einnig að skatt-
leysismörk yrðu hækkuð í kr. 100
þúsund á mánuði. Húmanistaflokkur-
inn gerði einn flokka afnám fátæktar
á íslandi að sínu helsta baráttumáli. I
fyrstu þögðu hinir flokkamir þunnu
hljóði. En þökk sé fjölmiðlum og
framgöngu margra vaskra húmanista
í kosningabaráttunni
sáu frambjóðendur
hinna flokkanna, allra
nema Sjálfstæðis-
flokksins, sitt óvænna
og tóku sér þetta orð í
munn og gerðust tals-
menn þess að kveða
þennan draug, fátækt-
ina, niður. Jafnvel
Framsóknarflokkurinn
tók þátt í þessu og þrátt
fyrir að formaður hans
hefði haustið áður hald-
ið því fram í fjölmiðlum
að það væri í raun engin
fátækt á íslandi kostaði
Framsóknarflokkurinn
auglýsingaherferð í lok
kosningabaráttunnar þar sem slag-
orðið var „Fátækt er þjóðarskömm".
Sama gilti um talsmenn þeirra flokka
sem kenna sig við vinstri stefnu.
En þótt hinum hefðbundnu stjóm-
málaflokkum hafi þótt sæma, svona
þegar farið var að ræða um fátæktina
Stjórnmálaflokkar
Húmanistaflokkurinn
gerði einn flokka, segir
Júlíus Valdimarsson,
afnám fátæktar á
Islandi að sínu
helsta baráttumáli.
á annað borð, að lýsa forakt sinni á
þessu fyrirbrigði kom samtrygging
þagnarinnar fram þegar umræðan
snerist um hvað ætti að gera til þess
að létta henni af. Við sem voram í
framboði fyrir Húmanistaflokkinn
spurðum meðframbjóðendur okkar
oft, þegar þeir töluðu fjálglega um
áherslur sínar í velferðarmálum,
hvaða kjör þeir teldu hæfileg fyrir
eldra fólk, öryrkja og atvinnulausa.
Ég sat sjálfur í sjónvarpssal í þætti
sem fjallaði sérstaklega um velferð-
armál og spurði meðframbjóðendur
mína hvort þeir gætu falUst á að
hækka bætur og laun með þeim hætti
sem húmanistar lögðu tíl. Enginn
þeirra svaraði þessari spumingu og
enginn þeirra lagði fram tillögu um
hækkun bóta eða hækkun á þeim
lágmarkslaunum sem í gildi era í
Júlíus
Valdimarsson
hef jast í sept-
á eftirtöldum stöðum:
Biblfuskólinn við Hoitaveg, S: 588-8899
Freisið kristiieg miðstiið, S: 533-1777
Mklikian Vegurinn, S: 564-2355
Hafnarf]arflariciricja, S: 867 6365
Hvttasunnukiik|an Ffladeifla, S: 552-1111
fsienska Kristskiikjan, S: 567-8800
Kletturinn k.s. S: 565-3987
Keflavfliuikiikja, S: 421 -4337
KFUM og K Akranesi S: 431 1745
Leikinannaskðii Þjððkirkjunnar
S: 562 1525
Kynntu þér alfa námskeið
á heimasfðu okkar, i
I
»
landinu. Eru þá ekki einu sinni und-
anskildir fulltrúar Vinstrihreyfingar-
innar - græns framboðs eða Frjáls-
lynda flokksins, flokka sem þó kenna
sig við velferðarmál og réttláta skipt-
ingu þjóðarauðsins. Fulltrúi Samfylk-
ingar tjáði sig heldur ekki, sem vakti
hjá mér þó minni undran, því ný-
frjálshyggjan sem orðin er stefna
þess flokks hefur allt á hreinu um
hverjum ber að umbuna og hverjum
ber að refsa samkvæmt „lögmáli
markaðarins".
Það er nefnilega þannig að fátækt-
in verður ekki afnumin með einhverj-
um óræðum dulrænum hætti, „um-
hyggju" stjómmálamanna og vel-
ferðartali. Lausnin er mjög raun-
veruleg og felst í hækkun bóta-
fjárhæða sem hinir fátæku fá í vasann
í hverjum mánuði til að vera ekki fá-
tækir lengur og til þess að njóta sama
réttar og hinir, mannréttinda. Hitt er
jafnljóst að á bakvið ákvörðun um að
láta slík mannréttindi verða að for-
gangsatriði í þjóðfélaginu þarf við-
horfsbreytingu. Þessi viðhorfsbreyt-
ing þarf að eiga sér stað meðal
stjómmálamanna, en ekki síður með-
al okkar allra. Þetta þýðir meðvitaða
ákvörðun um hverskonar þjóðfélag
við viljum fyrir sjálf okkur og aðra og
hvað við viijum setja í forgang. Albert
Jensson hefur mögulega tekið eftir
Húmanistaflokknum og stefnumálum
hans í síðustu alþingiskosningum. Ég
veit ekki hvort hann kaus Húmanista-
flokkinn en honum hlýtur að hafa lík-
að aðalstefnumál hans. Ég hvet hann
til þess taka afstöðu með og styðja
með gjörðum stjórnmálaöfl sem gera
mannréttindi á borð við afnám fá-
tæktar að sínu helsta baráttumáli.
Hann segir í grein sinni: „Hugsjóna-
fólk er trúlega útdautt og enginn sem
þorir öðra en að láta berast með
straumnum því það er svo einfalt,
þægilegt og án ábyrgðar." Þetta er
ekki rétt, það er til hugsjónafólk hér á
landi og um allan heim sem lætur
ekki berast með straumnum. Hér á
landi tóku sig til tugir manna og
kvenna og fóra um allt land að leita
meðmælenda og fá til liðs við sig
hugsjónafólk sem fylla vildi fram-
boðslista og lögðu mikla vinnu í að
bjóða sinn flokk fram til Alþingis.
Þetta fólk fylgdi sinni sannfæringu og
gerði sitt. Húmanistaflokkurinn kom
ekki manni inn að þessu sinni en ef-
laust hafa margir hugsað sitt og
gjaman viljað kjósa flokkinn og það
sem hann stóð fýrir en kosið annað af
taktískum ástæðum eða vegna van-
trúar sinnar á að hægt væri að snúa
við neikvæðri þróun yfirleitt. Hvað
sem því líður munu húmanistar halda
áfram baráttu sinni. Ég tel að það
sem húmanistar setja fram hafi
hljómgrann í hjarta fólks, jafnvel þótt
djúpt sé á því og efasemdir og van-
máttur hindri þátttöku margra. Ef
þetta er rétt mun koma sá tími að
Húmanistaflokkurinn komi fulltrúum
sínum á Alþingi og þá mun ekki leng-
ur ríkja þar þegjandi samkomulag
um að hækka ekki greiðslur tii þeirra
sem búa við lægstu kjörin.
Að lokum vil ég þakka Alberti fyrir
hans ágætu grein og svo mikið er víst
að öll skrif á opinberum vettvangi og
öll barátta fyrir mannréttindum fyrir
alla en ekki bara suma á rétt á sér. Ég
hvet aðra til þess að fara að fordæmi
hans og tjá sig um hvað þeim finnst
um ástand mála. Orð era til alls fyrst,
rjúfum þögnina!
Höfundur er talsmaður Húmanista-
fíokksins.
Háskóli Islands
fer halloka
HÁSKÓLI íslands
hefur verið mikið í
umræðunni undanfar-
ið vegna skólagjalda í
MBA-námi sem stúd-
entar og fieiri hafa
harðlega mótmælt.
Sú umræða sem farið
hefur fram leiðir
ósjálfrátt til hugleið-
inga um stöðu Há-
skóla íslands og
hvernig hlúð er að
æðstu menntastofnun
þjóðarinnar. Það þarf
ekki miklar rann-
sóknir til að sjá að
Háskóli íslands býr
við óviðunandi aðstöðu og er gert
mjög erfitt fyrir við að viðhalda
hlutverki sínu sem leiðandi þjóð-
skóli.
Islendingar neðstir
Nýleg skýrsla OECD leiddi í
ljós að íslendingar eru hálfdrætt-
ingar annarra þjóða þegar kemur
að fjárframlögum til háskóla-
menntunar, enda eru framlög Is-
lendinga þau lægstu meðal allra
OECD-ríkjanna. Aðeins 0,7% af
landsframleiðslu íslands fer til há-
skólastigsins, en meðaltal OECD-
ríkja er 1,3%. Samanburðurinn við
Norðurlöndin leiðir í ljós enn al-
varlegri tölur. Sem dæmi má nefna
að Finnar og Svíar leggja 1,7% af
landsframleiðslu til háskólamennt-
unar. Þar hafa menn gert sér
grein fyrir því að framlög til.há-
skólamenntunar skila sér margfalt
til baka.
Háskóli íslands
næstneðstur
Framangreindar tölur eru þörf
áminning fyrir íslenska ráðamenn
um að hlúa betur að æðsta
menntastigi þjóðarinnar. Ekki er
síður athyglisvert að velta fyrir
sér innbyrðis skiptingu ríkisút-
gjalda til menntunar á Islandi og
vekur það upp stórar spurningar
um það hvert stefnir í háskóla-
menntun hérlendis. Ef reiknuð eru
út framlög á hvern nemanda miðað
við fjárlög 2000 kemur í ljós að
Háskóli Islands fékk næstminnst
af þeim átta skólum sem hér starfa
á háskólastigi. Engu síður hefur
hann rannsóknarskyldu umfram
marga hina skólana og gera má
ráð fyrir því að tæp 40% af fram-
laginu til Háskóla Islands hafi far-
ið í rannsóknir. Sem dæmi um töl-
ur má nefna að Háskóli Islands
fær u.þ.b. 7% minna framlag á
hvern nemanda en Háskólinn í
Reykjavík. Þegar dregjn er frá sú
fjárhæð sem Háskóli Islands þarf
vegna rannsóknarskyldu verður
munurinn ennþá meiri, enda hefur
Háskólinn í Reykjavík ekki rann-
sóknarskyldu.
Afleiðingin er skólagjöld
Þetta eru ótrúlegar staðreyndir
sem eru lýsandi fyrir þann vanda
sem Háskóli íslands glímir við.
Það segir sig sjálft að samkeppnis-
staða skólans er mjög erfið þegar
einkaskólar fá hærra framlag fyrir
hvern nemanda og
innheimta síðan skóla-
gjöld ofan á það. Það
virðist vera yfirlýst
stefna menntamála-
ráðherra að efla
einkaskóla umfram
Háskóla Islands. Hjá
hinum Norðurlanda-
þjóðunum er almenna
reglan alls staðar sú
að ríkisframlög til
skóla á háskólastigi
lækka í samræmi við
upphæð skólagjalda.
Sú regla á hinsvegar
ekki upp á pallborðið
hjá íslenska mennta-
málaráðherranum. Afleiðingin er
sú að menntun á háskólastigi fær-
Fjármál
Það virðist vera yfírlýst
stefna menntamála-
ráðherra, segir Eiríkur
Jónsson, að efla
einkaskóla umfram
------------7----------
Háskóla Islands.
ist smám saman inn á braut skóla-
gjalda, enda er nú svo komið að
Háskóli íslands hefur ákveðið að
innheimta skólagjöld fyrir nýjustu
viðbótina við framhaldsmenntun
skólans. Það er skoðun mín að sú
ákvörðun sé bein afleiðing af fjár-
svelti skólans og erfiðrar sam-
keppnisstöðu.
Jafnrétti
til náms
Þetta er varasöm þróun sem
kallar á heildarumræðu um upp-
byggingu háskólamenntunar á Is-
landi. Með þessu er ég ekki að
kasta rýrð á aðra háskóla, eins og
Háskólann í Reykjavík, sem býður
upp á gott og hagnýtt nám. Hins-
vegar er nauðsynlegt að benda á
að Háskóli íslands hefur mikla
sérstöðu miðað við aðra skóla.
Honum er ætlað að vera þjóðskóli
sem ekki innheimtir skólagjöld.
Honum er einnig ætlað að vera í
forystu sem alþjóðlegur rannsókn-
arháskóli. Háskólinn getur ekki
staðið undir þessum hlutverkum
nema með auknu framlagi úr ríkis-
sjóði. Samhliða frekari þróun
einkaskóla á háskólastigi er því
nauðsynlegt að styrkja Háskóla
Islands, enda mikilvægt að hann
haldi hlutverki sínu sem öflugur
skólagjaldalaus ríkisháskóli sem sé
leiðandi í vísinda- og menningarlífi
þjóðarinnar. Grundvallarmarkmið-
ið um jafnrétti til náms ber að
hafa í heiðri, enda kemur það þjóð-
félaginu öllu til góða. Besta leiðin
til að tryggja jafnrétti til náms er
að styrkja Háskóla íslands og aðra
ríkisskóla og veita þeim þannig
tækifæri til að vaxa og dafna.
Höfundur er formaður Stúdenta-
ráðs.
Eiríkur Jónsson
ÍÞRÓITIR fVRIR RLLR
ULoyíÍucjj til L'C-íl Í teifeu
Skokkhópur íþrótta fyrir alla kynnir námskeið í september og október ætlað þeim sem vilja ganga og skokka undir faglegri leiðsögn. Lagt upp frá
Skautahöllinni í Laugardal mán- mið- og föstudaga kl. 18.00. Leiðbeinendur: Kristinn Magnússon sjúkraþjálfari og Arngrímur Viðar Ásgeirsson
íþróttakennari. Verð fyrir tvo mánuði 5.000 krónur en stakan mánuð 3.000. Innifalið er tilboð í göngugreiningu. Spyrjið þá sem reynt hafa!
Fagleg leiðsögn og markviss uppbygging. Upplýsingar í síma 581 3377.

!