Morgunblaðið - 03.12.2000, Síða 22

22 SÖNNUJMeURá DESEMBER 20Ö0
MÓRÖU'NBIiAÐIÐ
SÓLBERG Jónsson lét í haust
af starfi sparisjóðsstjóra hjá
Sparisjóði Bolungarvíkur eftir
39 ára starfsferil. í upphafi
var hann eini starfsmaður
sparisjóðsins og þó aðeins í
hlutastarfi og sparisjóðurinn átti í erf-
iðleikum. Hann byggði sjóðinn upp og
er hann nú í hópi öflugri sparisjóða á
landsbyggðinni. Sólberg hefur á þess-
um árum tekið þátt í uppbyggingu
Bolungarvíkur og fylgst með miklum
öldugangi í atvinnulífi staðarins og
sviptingum sem enn er ekki séð fyrir
endanná.
Sólberg er fæddur í Bolungarvík
29. ágúst 1935 og alinn þar upp. Hann
fæddist og ólst upp í húsinu Sólbergi
við Miðstræti sem foreldrar hans
byggðu og hann byggði sér síðar hús
á lóðinni. Hefur því aldrei farið langt
að heiman.
„HáskóK" hjá Einarí
Hann fékk fyrst berkla sex ára
gamall og lá á sjúkrahúsi í tæpt ár.
Þegar hann var í framhaldsdeildinni í
Bolungarvík féll nám niður vegna Ak-
ureyrarveikinnar svokölluðu og fékk
hann aðeins hálfan vetur út úr því. Og
veikindin eltu Sólberg þegar hann fór
í héraðsskólann á Núpi í Dýrafirði.
Þar tók hann landspróf en varð aftur
berklaveikur, fann til í síðasta próf-
inu. „Við það lauk skólagöngu minni,“
segir Sólberg. Hann lá tvö ár á Víf-
ilsstaðaspítala og segist hafa verið
lengiaðjafnasig.
A Vífilsstöðum kynntist hann konu
sinni, Lude Einarsson, og trúlofúðu
þau sig þar. Lucte er dönsk. Raunar
var faðir hennar íslendingur en bjó
allan sinn búskap í Danmörku og tal-
aði aðeins dönsku við konu sína og
böm. „Vegna þess að pabbi hennar
var íslenskur sá hún alltaf einhvem
ljóma yfir íslandi og vildi koma hing-
að. Hún fékk vinnu á Vífilsstöðum,“
segir Sólberg um það lán sitt að kynn-
ast Lude.
Við veikindin brastu allar þær von-
ir sem Sólberg hafði borið í brjósti um
framtíðina. Aðeins létt vinna kom til
greina. Fóra þau Lude til Bolungar-
víkur vegna þess að þar hafði hann
von um að geta fengið vinnu við hæfi.
„Ég fór að vinna hálfan daginn á
skrifstofúnni hjá Einari Guðfinnssyni
útgerðarmanni og gekk þar í minn há-
skóla.“ Hann hafði alið með sér aðra
framtíðardrauma, raunar langað tíl
að gera margt. Var meðal annars að
velta fyrir sér endurskoðunamámi og
að fara í þeim tilgangi að vinna á end-
urskoðunarskrifstofu í Reykjavík,
þegar hann hefði náð heilsunni aftur.
„Ég bjóst aldrei við að konan myndi
fást til að vera hér en það kom í ljós að
henni líkaði vel. Og ég var fljótt kom-
inn á kaf í vinnu og áætlanir okkar
breyttust," segir Sólberg.
Vonlausri tajárækt haldið áfram
Sjálfur var hann nyög tengdur
Vestfjörðum. Hann átti stóra fjöl-
skyldu í Bolungarvík. En hann var
einnig bundinn ísafjarðardjúpi öðr-
um sterkum böndum. Hafði verið í
sveit á Hesteyri, hjá Sölva Betúels-
syni hreppstjóra og Sigrúnu Bjama-
dóttur sem síðust fluttu úr Sléttu-
hreppi þegar hann fór í eyði árið 1953.
Þau hjónin fluttu til Bolungarvíkur
þar sem þau bjuggu og Sigrún býr
enn í skjóli Sóibergs og fjölskyldu
hans.
Sólberg getur þess að á þessum
tíma hafi Bolungarvík verið lítið ein-
angrað þorp sem ekld hafði vega-
samband við ísafjörð og ekki einu
sinni höfn. Fólkið á Hesteyri var hins
vegar framfarasinnað og víðsýnt
vegna náinna tengsla sinna við Norð-
menn sem þar stunduðu atvinnu-
rekstur. Þetta snerist síðan við þegar
Homstrandir fóra í eyði og Bolungar-
vík komst í samband við umheiminn
og byggðist upp. Sólberg svaraði
þessu með því að kaupa sér Iand í
Leirafirði og reisa þar sumarbústað.
„Þar hef ég getað einangrað mig og
endumýjað til þess að geta tekist á
við erfitt og erilsamt starf. Þar sam-
einast fjölskyldan og nær saman í
ýmsum verkum. Við höfum verið að
reyna að rækta lax og silung, græða
upp land og rækta skóg. Að vísu
brotna trén alltaf jafnóðum niður,
þetta er víst ekki besta ræktunar-
landið, en ég held því samt áfram,“
segir Sólberg.
Bolungarvík er annar bær en hann var tyrir
einum til tveimur áratugum þegar fýrirtæki
Einars Guöfinnssonar voru í rekstri. Sólberg
Jónsson, sem nýlega lét af starfi spari-
sjóósstjóra eftir nærri fjörutíu ára farsælan
feril, segir Helga Bjarnasyni aó gjaldþrot EG
hafi veriö sársaukafullt og enn sé ekki séó
fýrir endann á afleiöingum þess. Hann segir
aö þaó hafi verió mistök aö bærinn skyldi
hafa tekió yfir útgeröina, þaö hafi aöeins
frestað því að Bolungarvík næði botninum
oggæti fariö aó byggja sig upp á nýjan leik.
Mikið á sig lagt
Morgunblaðið/Helgi Bjamason
Sólberg Jónsson tók ungur við starfi sparisjóðsstjóra og hefur fýlgst
náið með atvinnu- og mannlífi í Bolungarvík í fjörutíu ár.
Sólberg byjjaði sem aðstoðar-
gjaldkeri hjá Einari Guðfinnssyni og
lærði fljótlega öll almenn skrifstofu-
störf og bókhald., J>að var kennd bók-
færsla og vélritun á Vífilsstöðum svo
ég hafði grunninn. En vinnan hjá Ein-
ari var mjög góður skóli. Synir Ein-
ars, Guðfinnur og Jónatan, vora báðir
Verslunarskólagengnir og vandvirkir
og ég lærði margt af þeim.“ Ekki leið
á löngu þar til honum var falið að ann-
ast bókhald útgerðarinnar. Og því
starfi hélt hann áfram löngu eftir að
hann var ráðinn til annarra og
ábyrgðarmeiri starfa í þorpinu.
Einar var umsvifamikfll útgerðar-
maður, gerði út fimm stóra báta á
þeim tíma sem Sólberg vann hjá hon-
um. Allt var fært í höndunum og því
mfldl vinna að halda utan um bókhald
útgerðarinnar. Og það hlóðust á hann
önnur störf. Honum var falið að end-
urskoða reikninga frystihússins sem
Einar rak einnig og hann tók að sér í
aukavinnu að færa bókhaldið fyrir
Vélsmiðju Bolungarvíkur sem bróðir
hans rak. Auk þess tók hann að sér að
gera skattskýrslur fyrir ættmenni sín
ogvini.
„Ég lauk þeim verkum sem ég tók
að mér, tók ekki að mér meira en ég
réð við. Það var einnig skortur á
mönnum í þessi störf,“ segir Sólberg
þegar leitað er skýringa hans á þeirri
ábyrgð sem honum var strax falin.
„Endurskoðendumir komu að sunn-
an og ég lærði rnikið af því að vinna
með þeim. Þeir komu með ný fræði.
Þetta fyrirtæki var í fremstu röð á
Vestfjörðum og þótt víðar væri leitað.
Innleitt var vélabókhald og ég tók
þátt í því frá upphafi
En vinnudagurinn var oft langur,
unnið á laugardögum og öll kvöld,
eins og bæjarbúar almennt gerðu.
Það vfldi til að ég þurfti ekki að hugsa
um heimilið. Konan mín sá um það og
bamauppeldið. Elsta bamið okkar
fæddist fyrsta veturinn okkar héma
heima. Svo fór maður að byggja sér
hús og fluttum við inn í það 1958,
þremur áram eftir að ég kom veikur
heim. Einar og Jónatan sonur hans
voru í hreppsnefnd og hvöttu menn
óspart til að byggja og setjast hér að,
stækka bærnn. Maður tók þátt í því og
lagði mikið á sig.“
Allirfengu vinnu
„Það var mjög gott að vinna hjá
Einari Guðfínnssyni og sonum hans.
Gott fólk var á skrifstofunni og
skemmtilegt að vera þar. Þá tíðkuð-
ust reikningsviðskipti og sjómennim-
ir komu reglulega og það urðu oft
skemmtilegar umræður á kaffistof-
unni,“ segir Sólberg.
Hann kom til Einars Guðfinnsson-
ar á miklum uppgangstíma í rekstri
fyrirtækjanna. Rifjar Sólberg það
upp að Einar hafi byijað sinn atvinnu-
rekstur 1924, þá blásnauður maður.
Hann hafi sloppið vel út úr saltfis-
khruninu og Landsbankinn síðan selt
honum eignir Péturs Oddssonar sem
átt hafi í rekstrarerfiðleikum eftir að
hafa verið aðalatvinnurekandinn í
þorpinu um árabil.
Einar stofnaði frystihús, íshúsfé-
lag Bolungarvíkur. Þar var mikfl
vinna og útgerðin einnig að aukast.
Faðir Sólbergs var hluthafi í frysti-
húsinu hjá Einari og starfsmaður
þess. Vai- rnikill vinskapur á milli fjöl-
skyldnanna. „Einar var mjög dugleg-
ur maður og framsýnn. Hann var í
hreppsnefnd og lengi oddviti og síðar
stjómaði Jónatan hreppsmálunum.
Einar sagði mér að þegar hann kom í
þetta byggðarlag hefði þurft að sækja
allt inn á Isafjörð. Því vfldi hann
breyta og þess vegna var hann alltaf
að reyna að koma sem flestum störf-
um hingað. Hann lagði áherslu á að
allir fengju vinnu svo kostnaðurinn af
framfærslu fólksins lenti ekki á
hreppnum.
Hann var með mjög góða formenn
á bátunum og þeir vora jafnframt
meðeigendur hans. Reyndist það fyr-
irkomulag vel. Hann átti mörg böm
sem öll vora mannvænleg, reglusöm
og sparsöm. Og þau byijuðu ung að
vinna og taka ábyrgð," segir Sólberg.
Ársreikningar tilbúnir
á gamlársdag
Sparisjóður Bolungarvíkur var frá
stofnun, árið 1908, eina peninga-
stofnunin í Bolungarvík og er það
enn. Erfiðleikar vora í rekstri hans og
stjómun. Sparisjóðsstjórinn, mætur
maður og vinsæll í þorpinu, var settur
af á árinu 1961 og Guðfinnur Einars-
son óskaði eftir því við Sólberg að
hann tæki við sjóðnum en Guðfinnur
og Benedikt Bjamason, mágur hans,
vora þá í stjóm ásamt fráfarandi
sparisjóðsstjóra. Sólberg vann lengi
með þessum tveimur mönnum að
málefnum sparisjóðsins. Guðfinnur
var í stjóminni í yfir 50 ár og þar af
stjómarformaður í 34 ár af þeim 39
sem Sólberg stjómaði fyrirtækinu.
Og Benedikt hefur verið í stjóminni
allan þann tíma sem Sólberg hefur
verið sparisjóðsstjóri og síðustu fimm
árin sem formaður.
Sólberg var ráðinn sparisjóðsstjóri
við erfiðar aðstæður, aðeins 26 ára
gamall. „Ég hafði alveg trú á því að ég
gæti gert þetta, taldi mig vera búinn
að læra hvar nauðsynlegt væri að slá
undir. Ég hafði öðlast nokkra þekk-
ingu á rekstri fyrirtækja og hafði tfl-
fínningu fyrir því að nauðsynlegt væri
að fyrirtæki skflaði afgangi og helst
að nokkur munur væri á tekjum og
gjöldum. En þeir feðgar vildu ekki
missa mig alveg af skrifstofunni svo
ég vann þar á daginn en byijaði
klukkan fjögur í sparisjóðnum og
vann fram á kvöld. Síðar fór ég að
vinna í sparisjóðnum á hádegi og
raunar fékk ég ekki að vera þama
einn nema í hálft ár,“ segir hann.
Strax í lok fyrsta ársins hjá spari-
sjóðnum tók Sólberg upp þann sið að
hafa reikninga ársins tflbúna á gaml-
ársdag. Var það mikfl breyting því
þegar hann tók við hafði ekki verið
gengið frá reikningum eða haldinn
aðalfundur í tvö ár. „Ég var auðvitað
að vinna í haginn allan desembermán-
uð. Notaði jólafríið til að reikna vexti
af innstæðum. Lauk svo við bókhaldið
að kvöldi síðasta vinnudags ársins og
um nóttina fyrir gamlársdag. Endur-
skoðendumir komu að morgni gam-
lársdags og síðan fór ég með reikn-
ingana í prentun. Með þessu móti gat
ég afhent stjóminni fullfrágengna
ársreikninga fyrir lok reikningsárs-
ins. Hélt ég þessum sið alveg þangað
til Reiknistofa bankanna kom tfl, hún
gat ekki skilað listum sínum fyrr en
fyrstu dagana í janúar. Og nú eru
breyttir támar, maður þarf að bíða eft-
ir niðurstöðu reikninga dótturfélaga
og ýmsu öðra svo þetta gengur öðru-
vísi fyrir sig í dag,“ segir Sólberg.
Hagnaður i 39 ár
Sparisjóður Bolungarvíkur var öfl-
ug stofnun á fjórða áratug aldarinnar
með mikið eigið fé, Pétm- Oddsson
hafði verið sparisjóðsstjóri og síðar
Jón Fannberg. Sólberg segir að Jón
hafi ávaxtað fé hans sérstaklega vel,
meðal annars með viðskiptum við er-
lenda banka, á meðan það mátti. Síðar
var farið að kaupa verðbréf, ríkis-
tryggð til 42 ára en með lágum vöxt-
um. „Sparisjóðurinn var með megin-
hluta innlána Bolvíkinga en útlán
vora aðallega til einstaklinga vegna
húsbygginga og iðnfyrirtækja þar
sem sjávarútvegsfyrirtækin vora
ekki hér í viðskiptum. Fyrirtæki Ein-
ars Guðfinnssonar voru tfl dæmis allt-
af í Landsbankanum. Það var mjög
óhagstætt að þurfa að standa skil á
vöxtum af öllum þessum innlánum en
liggja með peningana á lágum vöxtum
í verðbréfum. Forveri minn hafði
klippt á þetta en ég tók þó við mikflli