Morgunblaðið - 17.12.2000, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 2000 11
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Gamla ísafoldarhúsið hefur verið flutt úr Austurstræti, er orðið Að-
alstræti 12 og eitt fallegasta hús borgarinnar að mati þeirra félaga.
við þá götu, það var því annaðhvort
að hrökkva eða stökkva.
Það var jafnframt ljóst að það yrði
Minjavernd oíviða að fara út í alla
þessa uppbyggingu nema að fá sam-
starfsaðila, þess vegna var gengið til
samvinnu við Þyrpingu hf. til að gera
þetta verkefni að veruleika. Það
félag sérhæfir sig í að eiga og reka
hús. Með Þyrpingu stofnaði Minja-
vernd Innréttingamar ehf. og það
mun finna rekstaraðila og sjá um
nýtingu á húsunum sem reist verða
og endurbyggð. Félagið byggir hins
vegar á hugmynd Minjavemdar um
útlit og hönnun umræddra húsa.
Gert er ráð fyrir að vorið 2003 verði
húsin tilbúin til útleigu og margir
hafa þegar sýnt áhuga. Mjög grannt
er búið að skoða möguleika á nýtingu
húsanna og herbergjastærðir. Þetta
verður ekki ráðstefnuhótel en fund-
araðstaða verður þó á jarðhæðinni.
Fyrst og fremst verður þetta gott
miðborgarhótel fyrir ferðamenn, bú-
ið er að skilgreina nokkurn veginn
markhópa, hvað þeir gætu borgað og
á hvaða árstíma þeir myndu koma.
Undirbúningsvinna með Þyrpingu er
því langt komin. Gert er ráð fyrir um
73 herbergjum, sem er fremur lítil
hóteleining, þannig að vanda þarf
mjög vel til undirbúnings á þessu
fjögra stjörnu hóteli sem fyrirhugað
er þama.
Hótel fyrir ferðamenn
sem ekki eru á bflum
Bílastæði em af skornum skammti
á þessu svæði, þannig að ljóst er að
hótelið verður fyrir nær eingöngu þá
ferðamenn sem ekki em á bílum.
Þörf á bílastæðum verður því mjög
lítil fyrir hótelið. Þetta meðal annars
réði því að hagkvæmast þótti að fara
út í hótelbyggingu á þessum stað en
ekki í einhverja aðra starfsemi.
Við emm mjög ánægðir með að
þessi niðurstaða er komin og að hafa
fundið samstarfsaðila sem við bind-
um miklar vonir við að séu hinir
réttu. Okkar sjónarmiðum hefur ver-
ið fyllilega svarað hvað snertir hið
gamla hús að Aðalstræti 16, sem í
dag er í ákaflega bágbomu ásig-
komulagi í hjarta borgarinnar. Það
fær vandaða og góða endurgerð og
mun nýtast þannig að á neðstu hæð-
inni verður setustofa með litlu fund-
arherbergi inn af, á efri hæðunum
tveimur verða hótelherbergi. Á
neðstu hæðinni er að finna einhverj-
ar leifar af húsum Innréttinganna
gömlu. Reyndar bmnnu þau að
miklu leyti um 1769 og vom þau end-
urbyggð í framhaldi af því. Þá var ló-
skurðarstofa reist á þessum stað og
alltént em einhverjar leifar þarna af
því húsi. Þessu húsi hefur hins vegar
verið breytt ákaflega mikið þvi um-
turnað á flestan máta.
Fljótlega farið í
fomleifauppgröft
Við endurgerð hússins munum við
leita að ummerkjum um hvernig það
leit út að innan, um leið og það verð-
ur tekið niður. Öll neðri hæðin verð-
ur tekin niður en byggð bráðabirgða-
burðargrind fyrir efri hluta hússins
meðan að ráðist verður í fomleifa-
uppgröft undir húsinu sjálfu, slíkar
rannsóknir hafa þegar farið fram á
lóðunum sitt hvomm megin við það.
Við lögðum mikla áherslu á að þessar
fomleifarannsóknir fæm fram núna
en þær minjar sem þar em að finna
yrðu ekki látnar liggja í jörðinni
lengur. Undirbúningur stendur nú
yfir fyrir þennan uppgröft og má
gera ráð fyrir að rannsóknir hefjist
upp úr áramótum. Teiknistofan
Skólavörðustíg 28 hefur útfært
teikningar fyrir okkur og em þar í
fyrirsvari Stefán Öm Stefánsson og
Grétar Markússon. Rétt er að geta
þess að fyrstu hugmyndir að Aðal-
strætis-línunni vann líka Hjörleifur
Stefánsson, en hann hefur ekki unnið
neitt að þessu á síðari stigum máls-
ins. Gert er ráð fyrir að þessar fram-
kvæmdir allar muni kosta milli 600
og 700 milljónir króna, þetta er því
mikil fjárfesting. Af þeirri ástæðu
einni og sér var þetta alltof mikið
fyrir Minjavemd að ráðast í en sem
fyrr sagði hafa sjónarmið félagsins
verið sett í fyrirrúm og þau fengið að
njóta sín, það emm við mjög ánægðir
með, sögðu þeir Þorsteinn og Skarp-
héðinn.
Þeir félagar hafa fyrir hönd Minja-
verndar ýmislegt annað á prjónun-
um viðvíkjandi Aðalstræti og götu-
myndinni þar. „Þegar við fómm að
skoða þessa húsalínu lá ljóst fyrir að
hún væri ákaflega skörðótt og ósam-
stæð. Húsin til beggja enda era í
bágbornu ástandi, einkum þó Aðal-
stræti 16 sem beinlínis er að hruni
komið, Geysishúsið svonefnda hefur
hins vegar fengið nokkra andlitslyft-
ingu. Okkar útgangspunktur var að
leita að leið til þess að tengja þessa
línu saman. Við eram með Morgun-
blaðshúsið gamla, það er hluti af
byggingarsöguferli þessa svæðis.
Fjalakötturinn var rifinn og Trygg-
ingamiðstöðin byggði sér hús á þeim
gmnni. Við emm því með nokkuð
fjölbreytta mynd. Okkar hugmynd
var hins vegar að hverfa aftur til
þess tíma þegar blómaskeið götunn-
ar stóð, en það var fýrir um hundrað
árum. Þessi gata var miðdepill
Reykjavíkur öldum saman, allt fram
til 1920 eða 1930, þá fóm rekstur og
fyrirtæki að teygja sig upp eftir
Laugavegi og upp um sveitir lands.
Við gerðum samning við Reykja-
víkurborg um að taka Isafoldarhúsið
úr Austurstræti og fara með" það í
Aðalstræti. Það hús er nú staðsett
við hliðina á Aðalstræti 10, gamla
húsinu sem áður var lengi í verslun
Silla og Valda en í því er nú rekið
veitingahús. Þetta er mjög sögu-
frægt hús og okkur þætti fara vel á
að því væri sýndur meiri sómi. Þar
innandyra eru töluverðar leifar af
Innréttingahúsum Skúla Magnús-
sonar - í þessu húsi bjó t.d. Jónas
Hallgrímsson um tíma.
Við hjá Minjavernd tókum ísafold-
arhúsið niður, spýtu íyrir spýtu, og
endurreistum það að Aðalstræti 12
og því verki er nú lokið. Þetta hús er
nú að okkar mati eitt fegursta hús
bæjarins. Við höfum leigt það út, á
neðstu hæð er veitingastaður, á ann-
arri hæð era höfuðstöðvar Hand-
verks og hönnunar, á efstu hæð er
íbúð sem leigð er út. Við hlið Morg-
unblaðshússins gamla er svo Aðal-
stræti 4, þar sem Tryggvi Ófeigsson
var með sinn rekstur, en síðar Ullar-
húsið og ísbúð. Framhúsið þar hefur
ekki beinlínis varðveislugildi en hús-
in sem standa þar fyrir aftan em
varðveisluverð, gaman væri að þau
fengju að njóta sín. Mögulegt væri að
byggja þar nýbyggingu sem tengdi
saman Morgunblaðshúsið og Geysis-
húsið. Hluti af þessu yfirbragði er
svo húsið þar sem nú er Kaffi
Reykjavík, gamla Fálkahúsið, og
gamla húsið sem Einar Benedikts-
son reisti við enda Vesturgötu og
verið hefur endurbyggt. Þarna er
töluverð þyrping húsa sem getur
myndað skemmtilega heild, en þá
þurfa menn að vanda sig við að
hjálpa henni til þess. Okkur finnst
mikilvægt að ná fallegum götumynd-
um. Fyrirsjáanlegt er að farið verður
í frekari endurbætur á Geysishúsinu,
Aðalstræti 2, sem á sér reyndar
miklu lengri sögu en sem tengist
versluninni Geysi. Minjavemd
hyggst fara út í endurbætur á því
húsi þegar lokið er hótelbyggingunni
við hinn enda götunnar.
Vilja fá Ziemsenshúsið þar
sem Grófin er nú
Við emm einnig með miklar hug-
myndir hvað snertir hina hlið göt-
unnar, þar sem nú er Hótel Vík og
fleiri hús. Þær hugmyndir ganga út á
húsatilfærslur í því skyni að búa til
heillegri götumynd. Við höfum feng-
ið þá hugmynd að heppilegt væri að
setja á götuna Grófina, þar sem nú er
bílastæði, Ziemsenhúsið sem nú
stendur við Lækjartorg. Síðan emm
við með hugmyndir um að setja Að-
alstræti 7 þarna niður einnig. Við er-
um að ganga frá samningum við
Reykjavíkurborg um að færa IR-
húsið á Túngötu og það viljum við
fara með hingað einnig, og jafnvel
breyta því í upphaflegt form, en á því
var turn því þetta var fyrsta kirkjan
sem kaþólski söfnuðurinn reisti á
Landakoti, raunar fyrsta kaþólska
kirkjan á Islandi eftir siðaskipti.“
Ekki þykir þeim félögum, for-
svarsmönnum Minjavemdar, þó nóg
að gert við þessar húsatilfærslur sem
hér hafa þegar verið nefndar heldur
láta þeir sig dreyma um að fá að
flytja og koma gömlum húsum á
svæði þar sem höfnin hafði áður um-
svif mikil. „Þá kæmust þessi hús á
stað og í umhverfi sem hentaði
þeim,“ segja þeir. „Þetta gæti gengið
hvað lóðirnar snertir en því er ekki
að leyna að sumum þykir nóg um
þessar hugmyndir okkar, þykja þær
nokkuð gasalegar. En við segjum á
móti að það að hafa gömul hús hér og
þar, stök, á milli bmnagafla, það
gengur illa upp ef koma á heillegu
svipmóti gamalla húsa í miðbæ
Reykjavíkur. Mjög þröngt er t.d. um
gamla húsið við bmnagafl Miðbæj-
armarkaðarins. Þetta er fallegt hús
og gaman hefði verið að það gæti
notið sín til fulls á sínum gamla stað,
en það er ekki fyrirsjáanlegt að svo
getið orðið venga þrengsla. Það væri
því áhugavert að flytja það við hlið-
ina á Ziemsenhúsinu þegar búið væri
að flytja það þar sem nú er gatan
Grófin. Hótel Vík er hins vegar betur
staðsett enda höfum við ekki neinar
áætlanir úthugsaðar um að færa það.
Á þessu Aðalstrætissvæði em lóðir
og þar em gömul og sögufræg hús
fyrir, þess vegna væri ákjósanlegt að
setja umrædd gömlu hús á þetta
svæði og myndi þar með heillega
götumynd, eins og við höfum víst
komið rækilega inn á í þessu viðtali.
Þannig fengjum við í Reykjavík
gamlan bæ, eins og gerist víða í er-
lendum borgum. I þessum gömlu
húsum væri svo rekin starfsemi sem
líf og menningarstarf væri samfara.
Þetta svæði gæti myndað heild með
Grjótaþorpinu og miðbænum að
öðm leyti - Bernhöftstorfunni og
Suðurgötunni, svo eitthvað sé nefnt.
Það færi ágætlega á því að þetta
svæði yrði „samfelld listamiðstöð"
eins og Bolli Kristinsson kaupmaðui'
hefur komið fram með hugmyndir
um. IR-húsið mætti nota sem sam-
komustað eða kirkju. Það færi vel á
því.“
Jólaósk Þorsteins
og Skarphóðins
Nú era að koma jól og blaðamaður
spyr þá félaga frá Minjavemd hvaða
hús úr t.d. Arbæjarsafni þeir myndu
velja til að flytja niður í miðbæ
Reykjavíkur á ný, ef þeir mættu
óska sér slíkrar og þvílíkrar jólaósk-
ar?
„Við vildum helst fá þau öll,“ segja
þeir hógværlega. „Þau gætu staðið á
gamla slippsvæðinu sem nú á að fara
að hreinsa til á vegum Reykjavíkur-
borgar. Okkur finnst þessi hús eiga
heima í því umhverfi sem er hér nið-
ur frá. Menn höfðu framsýni til að
flytja þessi hús upp í Árbæ til þess að
forða því að þau yrðu rifin. Það er
kannski kominn tími til að flytja þau
aftur niður í bæ þegar hugsanlega
væm til lóðir undir þær á gamla
hafnarsvæðinu. Okkur finnst að
þennan möguleika mætti skoða til
jafns við aðra valkosti, þótt vissulega
séu þetta ekki hugmyndir sem farið
er að skoða hjá okkur af neinni al-
vöra.“