Alþýðublaðið - 21.04.1959, Blaðsíða 5

KATHMANDU, Nepal. For-
stöðumaður bókasafns upp-
lýsingaþjónustu Bandarík.i-
anna sýndi Nepalmönnum
nýlega kvikmynd bá fyrstu,
sem þar hefur verið sýnd —
og olli næstum þvi uppþoti.
Ekkert þessu líkt hefur áður
sézt í konungsríkinu Nepal í
Himalaya. Innfæddir þyrpt-
ust til þess að skoða „töfra-
auga“ Vesturlandaþúa.
Kvikmyndaæðið í Nepal
hófst, þegar Johnson var
boðinn á Búddistahátíð í
Pokhra, sem er lítil borg við
rætur Annapurnafjallsins.
Hann ákvað að taka með sér
kvikmyndavélar til Pokhra
og þar sýndi hann nokkrar
stuttar kvikmyndir. Þorps-
búar voru stórhrifnir og sátu ;
tímunum saman og horfðu á ■
þessar furður. fréttin um :
töfraaugað barst út um nær- ;
liggjandi byggðir og menn ■
gerðu sér ferð til þess að :
kynnaf/ þesslm göldrum. í- ;
búar báðu Johnson að fara ■
hvergi en dvelja hjá sér og :
halda áfram að sýna mynd- ■
ir sínar. Ekki er enn ákveð- ■
ið, hvað úr þessu verður, en :
Johnson hefur nú verið boð- ;
ið stórfé fyrir að sýna mynd ■
ir sínar víðar í Nepal. :
{i
FlUTT hefur verið á Al-
þingi því, er nú situr, tillaga
um að leyft verði að veiða
naeð dragnót í landhelgi með
vissum takmörkunum þó. Er
slík tiliaga vonum seinna
fram komin.
Einn dýrmætasti fiskur við
strendur landsms elst nú upp
í fullum friði innan hinnar
gömlu íslenzku landhelgi. Á
ég þar við rauðsprettuna, sem
nú lifir í fullum friði í fjörð-
um og flóum. En hún hefur
ekki þann frið alltaf. Á haust-
in leitar hún frá landinu til
dýpra hafs, en það er einmitt
á þeirri göngu, sem henni er
lífshættan búin. Erlendir tog'-
arar, einkum brezkir, sitja
fyrir þessum fiskigöngum og
moka nú upp dýrmætum afla,
sem íslendingar er.u svo afar-
vinsamlegir að ala upp heima
í túninu. Þeir eiga það víst
skilið hinir brezku veiðiræn-
ingjar eða hvað finnst mönn-
um?
En er nú þetta rétt aðferð,
að banna veiði þessa nytja-
fisks me.ð dragnót?
Ég held að tiltölulega
skamman tíma á ári hverju
ætti að leyfa dragnót á frem-
ur litlum bátum, á ákveðnum
svæðum. Fiskifræðingar okk-
ar gætu haft eftirlit með afla-
magninu og gefið bendingar
um, ef þeir teldu hættu á ferð
um.
Sumir fróðir menn telja að
nú sé kominn svo mikill flat-
fiskur á sandflákana hér í
Faxaflóa, að þorskurinn flýi
nú frá sínum gömlu heimkynn
um í ýmsum bollum hér úti í
flóanum, eingöngu vegna þess
að hann fær ekki frið fyrir
alls konar kola — og þá ekki
sízt sandkolanum, sem nú er
orðið það mikið af, að hann
sést nú á stöðum uppi við
ströndina, sem hann hefur
ekki sést áður.
Það mun mjög útbreidd
skoðun þetta, að þorskurinn
flýi þau mið, þar sem flatfisk-
urinn er mikill fyrir.
Gæti ekki þar verið skýr-
ingin á því, að t.d. í Faxaflóa
og Húnaflóa, hefur þorsk-
gengdin ekki aukizt það sem
menn vonuðust eftir, þegar
flóanum var lokað 1952?
Það er alyeg öruggt að afla
mætti á fyrsta, öðru og ef til
vill þriðja ári með dragnót
inni í landhelginni gömlu flat-
fisk fyrir tugi milljóna króna,
í stað þess að nú ölum við
hann upp fyrir Bretann í tún-
fætinum og hann þekkir göng-
ur kolans, þegar hann leggur
út frá landinu á haustin.
Er nokkurf yit í svona bú-
skap?
Hann Sveinn Jónsson, bóndi
á Egilsstöðum, sagði í útvarp-
inu hér um daginn, að það
væri erfitt fyrir sveitirnar að
ala upp fólk í sveitinni, sem
svo færi í beina leið í kaup-
staðina og á sjávarsíðuna. Það
væri fórn, sem sveitirnar
inntu af hendi. Þetta er rétt
að vissu marki, en hvað um
það. Öll tilheyrum við ís-
lenzku þjóðinni, og metumst
ekki um mannflutninga innan
okkar lands.
En er nokkur ástæða fyrir
okkur að vera að ala upp fyr-
ir Bretann þennan dýrmæta
fisk og láta hann svo synda
beint í ginið á þeim?
Eg segi nei og aftur nei.
Förum samt með gát að
öllu, opnum viss svæði um á-
kveðinp tíma og látum fiski-
fræðinga fylgjast vel með,
hvað gerist.
Þannig gæti líka til mála
komið að stækka möskva í
þeim dragnótum, sem fiska á
með í landhelgi.
En að hafa ástandið áfram
svona. í þessum málum er al-
veg óþolandi. Við gerum okk-
ur að viðundri, enda brosir
Bretinn fínt nú yfir þessari
flónsku okkar.
En segja mætti mér, að van-
þekking og hræðsla við eitt-
hyað og eitthvað, bindi hend-
ur þingmanna nú í þessu máli
eins og raunar oft áður.
En gaman er að sjá hvað
setur.
Útnesjakarí.
UIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
| Ný gerð ;
I dieslkéla |
BÚIZT er við.miklum end-
urbótum næstu árin á diesel-
vélum, sem ætlaðar eru í bif-
reiðar og dráttarvélar. Miða
þær að því að gera vélarnar
afkastmeiri og endingarbetri
og um leið draga úr stærð
þeirra og þyngd. Ennfremur-
lækkar allur kostnaður við
byggingu vélanna.
Upplýsingar þessar er að
finna í skýrslu, sem verk-
fræðingar hjá Cummins Eng-
ine Company í bænum Col-
urnbus, í Indíanafylki sendu.
nýlega til félags bifvélaverk-
fræðinga í Bandaríkjunum.
Töldu verkfræðingarnir, að
f rekari endurbætur myndu
Framhald á 4, síðu
ALÞÝÐUBLAÐIÐ birti þ.
14. þ. m. álitsgerð verkfræð-
inganefnda Verkfræðingafél.
íslands um skiptingu hita-
kostnaðar í fjölbýlishúsum í
sambandi við frumvarp það,
sem. fyrir aiþingi lá og nú er
orðiö að lögum.
Flest er rétt, sem fram kem
ur í ..gr.einargerðinni, enda er
hún framkomin frá mönnum,
sem1 eru sérmenntaðir á þessu
sviði og ættu að vera dóm-
bærir á þessi mál.
í sumum tiifelhim verður
þó að segja, að umsagnir
þeirra erú dálítið þokukennd-
ar og geta jafnvel orðið til
þess að ýta undir það, sem
frumvarpið á að koma í veg
fyrir, ósamkomulag og óá-
nægju í samskiptum eigenda
að íbúðum í fjölbýlishúsum.
N.efndin mælir með skipt-
ingu hitakostnaðar eftir rúm
máli íbúðar, semi þýðir í flest-
um tilfellum það sama og not-
uð. sé sam-a hlutfallstala og
þegar um er að ræða eignar-
. hluta hvérrar íbúðar í 'hinni
sameiginlegu eign, þ. e. a. s.
görigum, þvottahúsi, lóð o. fl.
Að fenginni reynslu verður
þetta að teljast réttlátasta
skipting á hitakostnaði, með
þeim aðferðum', sem hér eru
þekktar.
Nefndin telur, að íbúðir,
sem staðsettar eru í kjallara,
efstu hæð eða enda, séu ekki
'hitaeinangraðar betur en hin-
ar. Þetta mun rétt vera að
því leyti, að einangraður út-
veggur, þótt vel sé einangr-
aður, verður alltaf kaldari en
innveggur. Af þessu leiðir, að
áðurnefndar íbúðir ættu að
vera kaldari en þær, sem stað
settar eru inn í miðju húsi
(með éinn eða tvo; útveggi).
En við þessu er séð eirifa.Id-
lega m.eð því að hafa- stærri
ofna í þeim íbúðurn, sem- fleiri
hafa útveggina, þannig að hit-
inn verði að mestu leyti sá
sami, hvar sem er í húsinu, en
mism.unur verður þó alltaf ein
hver, en sá mismunur þarf alls
ekki að koma fram, þannig að
endaíbúðin, kjallari eða efsta
hæðin, sé kaldast. Slíkt getur
legið í mörgu öðru en því,
hvar íbúðin er staðsett. T. d'.
hvernig miðstöðvarlögnin er
framkvæmd, vatnið getur átt
greiðari aðgang að einum- ofni
en öðrurn og svo getur líka
verið atriði, af.staða íbúðar til
miðstöðvarketils, Reynt er að
afmá þessa annmarka víðast
hvar með dælum', en tekst
sjaldan til fullriustu.
" Nefndin segir í greinargerð
. sinni orðrétt: „Að öllum jafn
aði eru þæ:r (kjallari, enda og
efstaihæð) lakari, þótt yfirleitt
sé ekki tekið tillit til þess við
verðlagningu." Hvað meinar
nefndin með þvi að halda því
fram, að þessar íbúðir séu lak
ari? Það hlýtur að vera í sam
bandi við hitann, hann var
verkefnið, sem hún hafði, en
ekki neitt gæðam'at á í'búðum
að öðru leyti.
Yerkfræðingur, sem reikn-
ar út elementafjölda og hita-
þörf hvers’ herbergis, á að
reikna út elementafjölda á
þeim grundyelli, að hitinn
verði sem jafnastur alls stað-
ar í húsinú. Ef hann gerir
þetta, getur ás.tæðan fyrir iull
yrðingu nefnd-arinnar ekld
veriðsú, aði áðurnefr.dar.íbúð-
ir verði kaldari.
Þá getur ástæðan ekki yer-
ið önnur en sú fyrir að dæma
íbúðjriiar Terri, að upphitun-
arfcostnaður þeirria sé melri
en þeírra íbúða, sem staðsett-
ar eru urn mið'bik „blofckpr1'.
Út frá þessu bendir nefpd-
in í rauninni væntanlegorn
kaupendumi á það, „þó.tt sþkt
hafi ekki verið praktiseraö“,
ei.ns og hún kemst að o-rði, að
ekki komi til mála að fcaíœpa
þessar varhugaverðu' íbúðix á
sam:a ver.ði og hinar, semi tií-
heyra betri flokknum að áiliti
nefndarinnar.
Nefndin telur ekki rétf að
láta þessar „lakari“ íbúoir
gjalda hinnar slæmu legu
sinnar með því að láta þæp
greiða meira í hitakostnað en
þinar. Kemur þetta þannig
fram. hjá þenni ei.ns og „þeýri-í*
íbúðirnar eigi af tóm.um. brjóst
gæðunoi að gefa hinum „veriri"
þann hluta hitakostnaðar, sem
þæ-r nota fram yfir hiiiar,
vegna legu sinnar í húsinu.
Ég vil eindregið mótmæla
þeim hugsanagangi, sem vþ ð-
ist liggja þarna á bak við-fcjá
nefndinni, því að íbúðin, sem
í endanum er, kjallaranum
eða efstu hæðinni, hún er í
rauninni útveggur, einangy.rm
og jafnvel hitagjafi þeirra í-
búða, sem staðsettar eru ur,d»
ir, yfir eða við hlið útveggja-
íbúðanna, þannig að hin raun
verulega ástæða fyrir lægrl
hitakostnaði (færri elemept-
um) miðíbúðanna er einfa.id-
lega sú, að hinar íbúðirnr.r
eru til staðar, og einangra
frá utanaðkom'andi kulda.
Af framangreindu sést,
hversu fráleitt þaö væri, aði
útveggjaíhúðir greiddu hærri
hitakostnað fyrir sömu Ébiúð-
arstærð, þrátt fyrir það, að
ofnar séu allmiklu stærri em
í hinum: íbúðunum.
Hitakostnaður greiddur
samkvæmt þar til gerfium,
mælum. fyrir hverja íbúð ,á í-
rauninni ekki rétt á sér frek-
ar en. greiðsla eftir elemepía-
fjölda, af ástæðum þeim, sem
nefndar eru hér að framari.,
svo og vegna þess, að nauíb
synlegt væri að hitayat;æý>
notk.unin (kranavatn) yæri þú
einníg inn á mæli, þar sem sú
notkun fer mest eftir fójfca-
fjölda, börnum o. fl., en ékM
eftir íbúðarstærð.
Ég- er sammála nefndinnj í
þvi, að 18°C lágmarkshiti sé
í það lægsta og réttara yaerþ
að miða við 20 °C- Lágmarí-i
ætti þá að miiðast við þá ihíúl
í húsinu, hvar sem hún eí-
staðsett, sem köldust er, en
hinar, sem þá fengju of mik-
inn hita, miðað við fulla nýtní-
miðstöðvaryatnsins, ættu, 0§.....
bæri skylda til, að m'inplra
hita sinn á. stilliventlum ofn»'
anna, í stað Þess sem ipjög....
mikið' er um, að allir glugga*
og jafnvel ganga- og svpla-
hurðir eru, opnaðar upp á
gátt. til þess að draga úr þeirn
. umfrarrhita, sem oroinn ey !&•».%.
íþúðinni. Fólk vir.ðist iallí3
ekki gera sér Ijóst, að hye*
ofn, sem notaður er í óhófk
Framhald á 4. síðu
— 21. apríl 1959
Alþýðublaðið