Alþýðublaðið - 19.06.1959, Síða 10

ÁTTRÆÐLÍR ■■
L
FUNDUM okkar Lárusar J.
Rist bar fyrst sam^n á ferða-
lagi Þegar ég var unglingur
norður í Húnavatnssýslu. Það
var skammdegismýrkur og
norðaustan 'hríðarjagandi. Lár
us kom á skíðum norðan yfir
Vatnsskarð og ætlaði til
Blönduóss. Tilviljuriin réði
því, að við urðum samferða.
Mér þótti hann ærið garpsleg-
ur maður álitum. Seinna, er
kynni okkar urðu meiri, lærð
ist mér, að hann er ekki bara
garpur í sjón, heldur líka í
raun.
Lárust J- Rist fæddist 1.9.
júná 1879 að Seljadal í Kjós.
Sá bær mun nú vera í eyði.
Ætt hans er úr Borgarfjarðar-
sýslu og Kjós, en forfeður
hans munu eiga kyn að rekja
til Danmerkur eða Þýzka-
lands. Ungur fluttist hann á-
samt föður Sínum norður í
Eyjafjörð, og þar ólst hann
upp, var mikið hjá séra Jón-
asi á Hrafnagili. Hann gekk í
Möoruvallaskóla, en fór svo
til Noregs og stundaði þar
vefnað um skeið. Ekki þoldi
hann þó þá vinnu vel, og átti
við að stríða nokkurt heilsu-
leysi, er heim kom. Hann
varð þó aftur heilsusterkur og
hraustmenni, er hann tók að
leggja stund á sund og aðrar
íþrótfir. Eftir þetta fór hann
til náms í * lýðháskólanum
■Askov í Danmörkú og nam
síðan leikfimikennslu og tók
kennarapróf í þeirri grein.
Er heim kom, gerðist Lárus
firnleikakennari við gagn-
fræðaskólann á Akureyri, er
síðar varð menntaskóli. Hann
var brautryðjandi í leikfimi-
kennslu, byggði á reynslu
þeirri, er hann hafði fengið í
námi erlendis Og óf þar inn í
atriðum, er hann dró úr þjóð-
legum hugmyndum urn
hreysti o g karlmennsku.
Hann kveður sig hafa sett sér
það mark að kenna íslending-
um tvennt: að ganga í takt og
„ihalda höfði“. Honum þóttu
merin hér heldur niðurlútir og
hoknir og yfiribragðið. minnti
allt á vesaldóm og kúgun.
Hann vildi, að ungir menn
þyrðu að horfa djarflega fram
fyrir sig- og hefðu einurð til
að m,æta augnaráði hárra og
lágra.
Mikla frægð ga\ Lárus sér,
er hann vann það /i'rek eftir
heitstrengingar, að synda yf-ir
Eyjafjörð. Slík dirfska var fá-
tíð í þá daga og líkamlegt at-
gervi ekki í miklum metum1,
umfram það, sem sneri að dag
legu brauðstriti fátækrar al-
þýðu. Þótti sundafrek þetta
ber,a vott um dirfsku og þor,
og mun hafa orðið ungum
mönnum verðug eggjan. Um
þetta orti þjóðskáldið Matt-
hías Joehumsson eftirminni-
legt kvæði. Þar segir m. a.:
Ungir íslendingar,
aldrei gleymið at geyrria
hvöt ok hug at heita
(iheyr þat) öðrum meiri.
Æðsta marks, sem orkit,
óþreytandi leitit;
munit at léð er lýði
land fyrir kraft og anda.
Sú hugsun, sem fram kem-
ur í þessari vísu, er Lárusi að
skapi.
Eftir 25 ára kennar,astörf á
hvorki vinnu né fé til þessa
máis og gekk þar að verki með
þeirri ósérplægni, sem honum
er jafnan lagin. Nú hafa Hver
gerðingar og aðrir Sunnlend-
ingar ákveðið að reisa stand-
mynd af Lárusi við sundlaug-
ina.
Síðustu árin hefur Lárus
dvalizt í Reykjlavík hjá börn-
um sínum, og unir vel hárri
elli, ern og léttur í lund.
Lárus kvæntist 1911 Mar-
gréti Sigurjónsdóttur og eign-
uðust Þau sjö börn. Konu
sína missti hann unga. Börn
hans hafa öll komizt til full-
orðins ára, en tveir synir eru
nú látnir. Þau eru, talin eftir
aldri: Óttar, sem látinn er;
Anna, gift Hafsteini Hálldórs
synj bókara í Reykjavík, og
hjá þeirn d'velst Lárus að
Kvisthaga 17; Jóhann vél-
stjóri, sem er látinn; Sigur-
jón vatnamiælingamaður hjá
Raforkumálaskrifstofunni;
Regína, gift Guðmundi Jó-
hannssyni byggingameistara;
Ingibjörg, gift Árni Jónssyni
framkvæmdastjóra ræktunar-
stöðvar Norðurlands; og Páll.
lögregluþjónn á Akureyri.
Þetta er í fáum orðum ævi-
ferill Lárusar J. Rist, stiklað
á stærstu atriðum. En nú er
eftir að tala dálitið um mann-
inn sjálfan.
í því erindi, sem, hér að
framian Var tilfært eftir Matt-
híasi, hvetur skáldið unga ís-
lendinga til að muna, að „léð
er lýði land fyrir kraft og
anda“. Þetta er eins og talað
út úr innstu hugarfylgsnum
1200x20
825x20
32x 6 (fyrir Garant)
650x16 (fyrir rússa jeppa).
600x16 (fyrir Willy's-jeppa)
640x15
600x15
560x15
550x15
520x14
Loftmælar í tveim stærðum.
BARÐINN h.f.
Skúlagötu 40.
Varðarhúsinu
v- Tryggvagötu
Sími 14131.
Framhald af 5. síðu.
Kaffibætir kg.
Smjörlíki niðurg.
Smjörlíki óniðurg.
Fiskbollur 1/1
Rinso 350 gr. —
Sparr 250 gr. pk.
Perla 250 gr. pk.
9.40
20.80
8.30
15.00
14.65
9.95
4.30
4.30
Húseigendafélag
Reykjavíkur.
Ég þakka samúð, auðsýnda við andlát og jarðarför
HALLBJARNAR HALLDÓRSSONAR,
prentara.
Kristín Guðmundardóttir.
Opnar daglega kl. 8,30 árd.
V
Almennar veitingar allan daginn.
Ódýr og vistlegwr matsölustaður.
Reynið viðskiptin.
INGÓLFS-CAFÉ
Lárusar. Hann lifði ungur
tímabil hugsjóna og bjart-
sýni. Þá voru framtíðarlöndin
björt og fögur í 'hugum ungra
menntamanna og menningar-
frömuða á Norðurlöndum. Lá'r
us hreifst af þessum faugsjón-
um, þessari bjartsýni, og enn,
þegar hann er að byrja ní-
unda áratuginn, og getur horft
til baka yfir langt og við-
burðaríkt æviskeið, er hann
sami hugsjónamaðurinn. —
Sfcegg hans er tekið að grána,
en andi hans er síungur. Frá
þessu sjónarmiði verður að
líta á lífsstarf hans allt. í aug
um hans er leikfimikennsla
ekki bai’a leikfmikennsla,
heldur þáttuc j uppeldi, upþ-
eldi, sem stéfnir að því að gera
einstaklinginn betri og ham-
ingjusamari. Og skólar eru
ekki bara fræðslustofnanir.
Þeir eru fyrst oe fremst
menningarsetur, þar sem
ekki þarf síður að glæða and-
legar og siðgæðilegar eigind-
ir en ástunda fræðslu, Það má
ekki etja saman einstakling-
um í nokkurs konar einvígi,
Þótt leikur sé. Slíkt er háska-
legt Ihinum andleg;a gróðri.
Bróðurihugur vex ekki upp af
hólmgönguanda. í ljósi slíkra
hugsjóna, slíkrar mannrækt-
arstefnu, verður að líta á skoð
anir Lárusar á leikfimi-
kennslu, en um þær eru m.enn
ekki á eitt sáttir. Og þótt Lár-
us sé elztur allra leikfimi-
kennara á landinu, má það
mikið vera, ef hann reynist
ekki framsýnastur þeirra
allra.
Hvar sem Lárus J. Rist er á
ferð, má það ‘hverjum manni
ljóst vera að Þar fer óvenju-
legur maður: stórskorinn, svip
mikill, þráðbeinn og hermann
Iegur í framgöngu, með sítt
tjúguskegg og frán augu.Þá er
og rödd hans mikilúðleg. En
undir hvatlegu fasi og hvöss-
um svip slæri hlýtt hjarta. Þáð
býr yfir fögnuði, yfir rnann-
lund, yfir bjargfastri vissu
urn það, að í raun og veru er
allur heimúrinn fegurð og
hamingja, hvernig sem hann
lít-ui’út á yfirborðinu,
■ Svo óska éjr vini mínum,
hinum svipmikla öldungi með
skéggið sitt kempulega, allra
heiIIa.Jangra lífdaga Og ham-
ingju.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Ræjfa Emils
Framhald af 5. síðn
Vandamálin í sambúð þjóð-
fóhihsbep'nanna eru mörg, og
ckkf%il auðleyst, en erfiðleik-
áifnjpÁið lausn þeirra verða
mismunandi eftir því með
livaða hugarfari við nálgumst
þSu“fSf við göngum' að þeim
nfiéðTOþröngu eiginhagsmuna-
sTóriarmiði einstaklings eða
takmárkaðs hagsmunáhóps,
m'eð.Það fyrir augum: að afla
þösfiim hópi' sérréttinda um'-
fram aðra, verður heilbrigð
lausn torfundin. Ef við nálg-
umst þessi vandamál írieð
hugarfari Jóns Sigurðsson-
ara, með hugarfari vís-
indamannsins og sann-
leiksleitandans, sem aðe'ins
vill miða lausn vandans' við
það sem hann veit réttast og
sannast og það sem horfir til
mestra heilla fýrir þjóðina í
heild, þá verður allt auðveld-
ara.
Á þessum afmælisdegi Jóns
Sigurðssonar og íslenzka lýð-
veldisins eigum við að vera
sammála um að velja síðari
leiðina.
Geysir 250 gr. — 4.00 4.05
Súpukjöt pr. kg. 21.00
Saltkjöt 21.85
Léttsaltað kjöt 23.45
Gæðasmjör niður.g. 1. fl. 42.80
Gæðasmjör óriiðurg. 73.20
Samlagssmjör niðurg. 38.65,
Samlagssmjör óniðurg. 69.00
Heimasmjör niðurg. 30.95
Heimasmjör óniðurg. 61.30
Gæðasmjör 2. fl. niðurg. 36.00
Gæðasmjör 2. óniðurg. 66.25
Egg stimpluð kg. 42.00
Þorsku 2,60
Ýsa 3,50
Smálúða . . ■ ■ 9.00
Stórlúða 14.00
Saltfiskur 7-35
Fiskfars 8.50
Nýir ávextir.
Bananar 1. fl. kg. 29.00
Tómatar 1. fl. kg. 20.25
EpTi North Spy. kg. 20:25
Olía ' 1.08
Kol pr. tonn 710.00
— ef selt ier minna en
250 kg. pr. 100 kg. 72.00
Alhvíf jirS
Framhald af 12. síðu.
aðallega á iínum héðan vestur
að' Blönduósi.
Menntaskólanum á Akureyri
“var sagt upp í gær og braut-
ksráðir 66 stúdentar. — Hæstu
einkun hlaut Björn Siguríbjörns
son, Biorgarfirði eystra, ágætis-
einkunn 9,29. — Br. S.
Akureyri fluttist Lárus suður
og settis,t að í Hveragerði. Þar
■gerðist hann frumkvöðull
sundlaugarbyggingar og þar
er nú sundlaugin veglegur
minnisvarði um stórihug hans
og atorku. Lárus sparaði
10 júní 1959 — Alþýðublaðið