Alþýðublaðið - 29.08.1959, Blaðsíða 4

Útgefanui Alpyðuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt tiiondal, Gisli J. Ast-
pðrsson og Helgi Sæmundsson (áb.). Fulltrúi ritstjðrnar: Sigvaldi Hjáim-
arsson. Fréttastjðri: Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og
14002. Auglýsingasími: 14906. AfgreiSslusími: 14900. - Aðsetur: Alþýðu-
húsið Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10.
Harmsaga Póllands
ÞJÓÐVILJINN segir, að þeir menn, sem ó-
virði griðasáttmála Stalíns og Hitlers, kunni ekki
nútímasögu. Þetta er dálítið annað um komm-
únista, enda hafa þeir vizku sína frá öðrum eins
sagnfræðingi og Stalíjn sáluga. jSvona geta ís-
lendingar orðið vel læsir á rússnesku alfræðiorða-
bókina — með öllum breytingunum!
Samtímis þessari upplýsingaþjónustu um á-
gæti griðasáttmála Stalíns og Hitlers birtir Þjóð-
viljinn í gær athyglisverða grein um harmsögu
Póllands. „Af hverjum 1000 hlutu 220 bana. Sex
og hálf milljón Póverja missti lífið í heimsstyrj-
öldinni og rúmurn þriðjungi þjóðareignanna var
tortímt.“ Þetta eru staðreyndir úr sögu síðári
heimsstyrjaldarinnar. En hvernig falla þær við
ást og aðdáun Þjóðviljans á griðasáttmála Stalíns
og Hitlers?
Víst má með sanni segja, að Vesturveldin
sættu sig allt of lengi við yfirgang nazismans
á árunum fyrir síðari heimsstyrjöldina. En þau
verða ekki sökuð um örlög Póllands. Árásin á
Pólverja sannfærði Vesturveldin um eðli og til-
gang nazismans, og heimsstyrjöldin var hafin.
En hver var þáttur Rússa í þessari sögu? Hvern-
ig brugðust þeir við, þegar hersveitir Hitlers
æddu með báli og brandi austur yfir Pólland?
Þá voru Rússar orðnir vinir Þjóðverja, griða-
sáttmáli Stalíns og Hitlers kominn til sögunn-
ar og kommúnistar allra landa orðnir viðundur
veraldar — líka útibúið hér á landi. En Rússar
létu sér ekki nægja að horfa á Þjóðverja brytja
Pólverja niður. Þeir réðust á Pólland hinum
megin frá og stungu hnífnum í bak Pólverjum,
meðan brjóst þeirra blæddi af völdum nazism-
ans. Rússar eiga þánnig bróðurpartinn í harm-
sögu Póllands.
Ætli sex og hálf milljón Pólverja hafi ekki
dáið með lofsöhg á vörunum um griðasáttmála
Stalíns og Hitlers? Og sannarlega er það lærdóms
rík, að sagnfræði Þjóðviljans um griðasáttmálann
er frumsamin af íslenzkum kommúnistum.
Greinin um harmsögu Póllands rr^in aftur á móti
þýdd úr Land og Folk. Alþýðubandalagið hér á
Islandi er með öðrum orðum hlýðnara og auðsveip-
ara Stalín sáluga en málgagn danskra kommún-
ista, sem fékk þó rússneska snöru um hálsinn fyrir
nokkrum mánuðum. Flokkurinn með þann sam-
vizkublett á aðeins að hafa verið stofnaður til að
þjóna íslenzkri alþýðu. Svei aftan!
ósitar eftir að leigja húsnæði fyrir lítinn leikskóla á
hentugnm stað í bænum. Æskileigast væri stór stofa
með sér inngangi og snyrtiklefa.
Tilboð sendist á skrifstofu félagsins Tjarnarg. 10 C
fyrir 15. sept. n.k. Sími 15941.
H a n n es
Laugardagur —
ýV Andvaka stjórnmála-
menn.
Erfitt að skipa lista.
ýý Dæmi um óstundvísi.
Lögreglan og umferð-
in.
SAGT ER að mjög erfiðlega
gangi að minnsta kosti hjá sum-
um stjórnmálaflokkunum að
koma saman listum við haust-
kosningarnar. Þetta mun koma
fyrirsvarsmönnum flokkanna
yfirleitt á óv.art, að þeir hafi ekki
gert sér grein fyrir því, að svona
mikið ósamkomulag myndi leiða
af breytingiinum á kjördæma-
skipuninni, heima í héruðunum.
Hér mun þó fyrst og fremst um
að ræða persónulegan metnað
manna, samheldni um atkvæði í
hinum einstöku gömlu kjördæm
um og afbrýðisemi og hreppa-
pólitík.
GERA MÁ RÁÐ FYRIR, að
hér sé um stundarfyrirbrigði að
ræða. Nú skal skipa að nýju von
arsæti á alþingi. Þá kemur upp
spurningin um það, hverjir skuli
hreppa vonarsætin. í flestum
kjördæmum mun vera eining
um fyrsta sæti lista, en ósam-
komulagið kemur fram, þegar
á að fara að velja menn í önnur j
sæti. Þá er um vonarpening að ;
ræða, að minnsta kosti sums
staðar og alls staðar, þegar um
þriðja sæti á að velja.
ÞETTA ER ÁKAFLEGA erf-
itt hjá tveimur fylgismestu flokk
h o r n i n u
unum, Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum. í ein-
staka kjördæmi verður að setja
gamla þingmenn niður. Það get-
ur þýtt sama og það að svipta
þá heiðri, 'sem þeir, að minnsta
kosti sjálfir, telja sig hafa haft.
Þetta veldur helztu stjórnmála-
skörungunum miklum heilbrot-
um, sáttaumleitunum og jafnvel
andvökum. Vonandi hverfur
þetta að afloknum kosningum.
Þegar verið er að stilla upp á
listana nú má segja að yfir
standi fæðingarhríð hinnar nýju
kjördæmaskipunar. Það er svo
sem ekki óeðlilegt, þó að nokkur
þjáning sé samfara þeirri fæð-
ingu.
ÁHORFANDI skrifar: „Stund
vísi er ekki mikið tíðkuð í þessu
landi. Er þetta þjóðarósómi, sem
þarf að útrýma. Ýmsir forsvars-
menn fyrirtækja, sem hafa fasta
viðtalstíma, láta stundum bíða
eftir sér langa lengi. Menn
hanga í biðsölum, spyrjandi
dyraverðina, hvort húsbóndinn
sé ekki á lejðinni. Hann veit ekk
ert. -—- Svo ef til vill eftir einn
klukkutíma koma skilaboðin —
forstjórinn — bankastjórinn —
ráðherrann — verður ekki til
viðtals í dag. Það minnsta, sem
hægt er að krefjast af þessum
herrum, er að þeir láti gestina
vita strax, að viðtalið fáist ekki
í dag.
EN ÞAÐ ERU, FLEIRI óstund-
vísir en forstjórarnir. Bíógestir
á íslandi eru frægir fyrir að
mæta seint og illa. Séu boðaðir
fundir í félögum mæta menn
einnig allan fundinn út og spilla
friði og eftirtekt þeirra, sem
vilja vera heióariegir fundar-
menn.
EINSTAKA j.ofnanir hafa
það fyrir r að stuðla að
stundvísi. T. ci r m.s. Gullfoss
alltaf á réttu na, sama gera
ríkisskipin. - Strætisvagnar
hvetja einnig t.il stundvísi. En
langferðabílar 'ru hvimleiðir
vegna óstundvísi, sem virðist
vera alveg hægt að forðast. Ein-
ungis að bílarnir fari á slaginu,
hvernig sem á stendur. Þegar
farþegarnir vissu það, myndu
þeir passa betur tímann. Járn-
brautastjórar eriendis bíða aldr-
ei eftir farþegum hvernig sem á
stendur. Af Jþví læra menn stund
vísi.
VIÐ ÍSLENDINGAR eigum
erfitt með að beygja okkur und-
ir reglur. T. d. virða fæstir veg-
farendur umferðarljósin, nema
bílstjórarnir. Annai-s eru þau nú
orðin vandfundin, alltaf meira
og minna biluð Skyldum við
þurfa erlenda sérfræðin/;a til að
viðhalda þeim eða hvað?
ÉG HELD að ef lögreglan
tæki nógu fast á umferðarmálun
um, þá væri hægt að fá vegfar-
endur til að virða umferðarljósa
garmana í Reykjavík. T. d. að
hún setti verði við alla umferð-
arstíga götuvitanna og sektaði
miskunnarlaust alla, sem færu á
móti rauðu ljósi, og byrjaði
svona einn dag í viku, þá held
ég að þetta mynd lagast. En sem
sagt, þarna virðist mér lögregl-
an að mestu eða alveg aðgerða-
laus.
ANNARS MÆTTI méð ýmsu
móti laga umferðina í Reykja-
vík. T. d. er alltof lítið af merkt
um stígum yfir götur, þar sem
hinn gangandi maður á að vera
óhultur fyrir bílum og hjólum.
Hér virðist trassaskapur ráða oft
miklu. Lítils háttar lagfæringar
geta margt gott af sér leitt, en
óhirða og skeytingarleysi geta
oft valdið stórtjóni og slysum.
Og hver vill ekki forðast slíkt?“
Hannes á horninu.
BRENNUft þóttu tíðar á
sænsku eyjunni Öland í
Eystrasalti á árunum 1957 og
1958 og kom þar, að lögreglan
tók að rannsaka málið. Bárust
böndin að bónda nokkrum þar
í eyjunni, Göran Johansson að
nafni. Var hann tekinn fastur
og settur í fangelsi fyrir
skemmstu. Var hann fundinn
sekur um fimm íkveikjur á
fyrrgreindu tímabili eftir' ein
hver umfangsmestu málaferli
í sænskri réttarsögu. Hefur
málið þegar kostað ríkið eina
milljón sænskra króna og á
vafalaust eftir að kosta meira,
því að dóminum verður á-
frýjað og auk þess verður
Göran ákærður fyrir aðrar
firnrn íkveikjur á áiinu 1958.
Dómurinn, sem Görin fékk
að þessu sinni, hljóðaði upp á
fimm ára betrunarhússvinnu.
Gallinn á öllu þessu er þó
sá, að ÞAÐ BRENNUR ENN
Á ÖLAND. Seinast fyrir
nokkrum' dögum var kveikt í
þar, og þá sat Göran í fang-
elsi, svo að ekki getur það
hafa verið hann í það skiptið.
Oft verða brunar þegar tungl
er í fyllingu, og í Svíþjóð er
nú farið að tala um „tungl-
sýkis-brennuæði“. — Er Gör-
an fékk að vita dóminn, var
hann á fanga-sjúkrahúsi eftir
sjálfsmorðstilraun, og þegar
verjandi hans tilkynnti hon-
um dóminn, brast hann í grát
— hann hafði alltaf trúað á
sýknu.
Dómarnir.
Göran Johansson var dæmd
ur fyrir fimm fkveikjur, sem
að framan getur. Tvær hjá
nágrönnum sínum, eina í korn
skemmunni í Hagby, eina í
útihúsum á sínu eigin býli og
eina í íbúðarúsi sínu í Hagbv.
Þá var hann einnig dæmdur
fyrir undirbÚQÍng að fjár-
drætti í sambandi við brun-
ana í útihúsum sínum og í
korngeymslunni. Komst rétt-
urinn að þeirri niðurstöðu, -að
í hvorttveggja skiptið hefði
fjárhagsaðstaða Görans verið
slík, að hann hefði ekki getað
staðið við skuldbindingar
sínar. Loks var hann dæmdur
fyrir fjársvik gagnvart tveim
kaupmönnum, þ. e. a. s. á-
vísanafalsanir.
Dómsíns yfir Göran Jo-
hansson vai' beðið með mikilli
eftirvæntingu um alla Sví-
þjóð, og voru blöðin rifin út
daginn sem dómurinn var
kveðinn upp. Geðrannsókn
varð að gera, áður en hægt
væri að dæma hann. Eftir
langa rannsókn var gefin
skýxsla, þar sem sagði, að við
vissar íkveikjur hefði Johans
son hlotið að þjást af sálræn-
um vanka, en ekki væri um
það að ræða, að hann væri á
neinn hátt brjálaður.
30 íkveikjur.
VIRÐIST UM AÐ RÆÐA
Síðan 1950 hafa orðið 30
brunar á Öland, er virðast
stafa af mannavöldum. Áiin
1957 og 1958 var sérlega mikið
um bruna á svæðinu umhvsrf
is Hag-by, þar sem Göran Jo-
hansson rak býli sitt ásamt
konu sinni. Almannarómur
benti fljótlega á Göran sem
hinn seka. Hann var handtek-
inn, en látinn laus aftur vegna
skorts á sönnunum.
Brunarnir héldu áfram og
skelfing tók að grípa um sig
meðal fólks í byggðarlaginu.
Fólk þorði bókstaflega ekki að
fara í rúmið á kvöldin af ótta
við, að brennuvargurinn tæki
til á nýjan leik. Mikið lögreglu
lið var kvatt til og um tíma
voru 40 lögreglumenn í smá-
bænum Hagby einum saman.
Nákvæm rannsókn beztu lög-
reglumanna Svía var sett í
gang og loks var Göran hand
tekinn á ný og sakaður um
brennurnar 1957.
Brann ef-tir heimsókn
Görans.
EFTIR HEIMSÓKN HANS
Á meðan Göran Johansson
sat í fangelsi gerðist einn at-
hyglisverðasti hluturinn í
málinu. Johanssonar var
vandlega gætt, en þó n-aut
hann nokkurs fi'elsis. Sunnu-
dag nokkurn fékk hann að
fara í heimsókn til heimilis
síns í fylgd með tveim fanga-
vörðum. Kona hans og þrjú
(Framhald á 10. sííuX
4 29. ágúst 1959 — Alþýðublaðið