Alþýðublaðið - 06.09.1959, Blaðsíða 10

Haukur
Morthens
syngur með hljómsveit
Árna Elvars
í kvöld
Matur framreiddur kl.
7—11.
Borðpantanir í síma
15327
SNQCLF5 CAFE
Opnar daglega
kl. 8,30 árdegis.
ALMENNAR
VEITÍNGAR
allan daginn.
Ódýr og vistlegur
matsölustaður.
Reynið viðstóptin.
IngóHs-Café.
PÆGl LEGilí
Amerísklr
KJÓLAR
KÁPUR
og % síðar
DRAGTIR
JURTAMJOLK ER HOLL FÆÐA
Garðastræti 2
Sími 14578
BilreiSasíjórar,
athugið!
Höfum fyrirliggjandi gólf-
mottur (Orginal í: Chevrolet-
fólksbíla 1949—’57 og Chev-
rolet vörubíla 1947—’55 Á. —
Einnig stýrisenda í fólksbif-
reiðar:
Chevrolet 1955—’57
Kaiser
Volkswagen
Oldsmobile
Chrysler, De Soto, Dodge,
Plymouth og Willy’s-
jeppa. —
Miðstöðvar, 6 og 12 volta.
Gísii Jónsson & (o.
Ægisgötu 10. Sími 11745.
Varahlutir
EFNI
í skólabuxur og
blússur.
Molskinn — Æpaskinn
og köflótt efni.
Verzlunin
Snéf
Vesturgötu 17
í Willy’s-jeppa. —
Blöndungar, Benzinbarkar,
Kveikjulok, þéttir, platínur,
kveikjuhamrar, straumlokur,
kertaþráðasett, ampermælir,
hitamælir, olíumælir, stýris-
sektor, miðstýrisbolti m/leg-
um. — Allir stýrisendar. —
Kúplingsdiskar, kúplingsleg-
ur, startbendex, gormar í
startara startkransar, hjöru-
liðskrossar, hjöruliðsflansar,
vatnsdælur, viftuspaðar, —
vatnskassahosur, húddkrækj-
ur, spindilboltar í Willy’s-
Station.
Gfsli Jónsson & Co.
Ægisgötu 10. Sími 11745.
ÓDÝRAR
GALLABUXUR
á drengi og einnig mol-
skinnsbuxur. —
GLASGOWBÚÐIN,
Sími 12902. Freyjugötu 1
Barna-
bomsur
Á SÍÐARI árum hafa bæði
Barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna (UNICEF), Matvæla- og
landbúnaðarstofnunin (FAO)
og Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin (WHO) fengizt við
tilraunir í því skyni að bæta
mataræðið, og þá einkum
mataræði barna á uppvaxtar-
árunum, í löndum þar sem
þætiefnaskortur í mat er al-
mennur. Stefnt er að því að
nota þær nytjajurtir sem
fyrir eru í hverju landi til að
framleiða bætiefnaríka fæðu,
sem falli börnum í geð. Árang
urinn af þessum rannsóknum
hefur reynzt jákvæður: fund-
izt hafa ýmis efni sem hafa
talsvert magn af próteini og
öðrum nytsömum næringar-
efnum og falla jafnframt
börnum í geð.
Umræddar stofnanir Sam-
einuðu þjóðanna hafa gert
víðtæka alþjóðlega rannsókn
á ýmsum fæðutegundum,
fyrst og fremst fiski, kókos-
hnetum og aukaafurðum þess
olíuiðnaðar sem þyggist á
sojabaunum, hnetum, sól-
fylgju- og sesam-fræjum.
Barnahjálp S.Þ. hefur safnað
niðurstöðum rannsóknanna í
skýrslu, sem verður lögð fyr-
ir stjórn Barnahjálparinnar í
september.
•í skýrslunni er lögð áherzla
á, að rannsóknirnar hafi
sannað það, að mikilvægar
nýjar fæðutegundir séu fyrir
hendi á þeim svæðum þar
sem þætiefnaskorturinn er
hvað tilfinnanlegastur. Ákveð
in samsetning þeirra jurta-
efna, sem fyrir hendi eru,
hefur sama næringargildi og
mjólk og framleiðslan er ekki
dýrari en svo, að lægst laun-
uðu stéttirnar geta veitt sér
fæðutegunda í Nígeríu, Japan,
Mið-Ameríku og á Formósu.
Þá hafa nokkur önnur ríki,
sem hafa áhuga á málinu,
sent umræddum stofnunum
tilmæli um aðstoð.
þennan sjálfsagða munað. Það
hefar komið í ljós, að börn
sem þjást af „kvashiorkor“
(veiki, sem stafar af miklum
próteinskorti) þola þessar
fæðutegundir og hafa ekki
neitt við bragðið að athuga.
Sérstök tegund af mjöli úr
baðmullarfræi, sem hingað til
hefur verið álitið óhæft til
manneldis, er t. d. sérlega
hollt fyrir böm. Loks hefur
verið sýnt fram á það með
tilraunum, að efni, sem eru
sjálf óheppileg til manneldis
sökum próteinskorts, geta orð
ið tilvalin fæða þegar þau eru
þlönduð öðrum próteinríkum,
efnum.
í Indónesíu hefur um
tveggja ára skeið verið rekin
„mjólkurverksmið.ja“, sem
notar sojabaunir og sesamfræ
sem hráefni. Hún framleiðir
árlega ,200—300 tonn af þurr-
mjólk, og eru 150 tonn árlega
látin í té þörnum og mæðrum
fyrir milligöngu heilsuvernd-
arstöðva og sjúkrahúsa. Það,
sem afgangs er, er sent á
markaðinn blandað kakaó-
eða vanilla-bragði og selt sem
eins konar fljótandi sojamjólk
Verksmiðjan var reist með
tæknilegri og fjárhagslegri
aðstoð Matvæla- og landbún-
aðarstofnunarinnar og Bama-
hjálparinnar. Með hjálp þess-
ara sömu stofnana og Alþjóða
heilbrigðismálastofnunarihn-
ar er nú í ráði að gera tilraun
með framleiðslu svipaðra
•öndunar í ýmsum sjúkdóms- og
slysatilfellum.
Acetongasið er unnið úr kal-
cium-karbid með vatni og dælt
í þar til gerð gashylki.
Súrefnið er unnið úr loftinu
og þrýst inn í stálhylki með ca.
150 kg. þunga.
VARUÐ VIÐ
FRAMLEIÐSLU.
Kalkið, sem framleitt er í
ÍSAGA er notað til húsbygg-
inga. Ýtrustu varúðar þarf að
gæta í sambandi við fram-
leiðslu þessa, ekki má komast
eldur að acetongasinu og verð-
ur að fara svo varlega, að raf-
magnsljós eru höfð úti og
starfsmönnum að sjálfsögðu
forboðið að reykja innan stöðv-
arinnar. Það hættulegasta við-
víkjandi súrefnisstöðina er að
fita má þar hvergi koma nærri.
Þessara öryggisráðstafana
hefur verið svo vel gætt þessi
40 ár, að aldrei hefur orðið hið
minnsta slys við framleiðslu
þessa.
Núverandi stjórn ÍSAGA
skipa þessir menn: Guðm. Hlíð-
dal, fv. póst- og símamála-
stjóri, Valgeir Björnsson, hafn-
arstjóri og Þórður Einarsson,
fulltrúi.
FYRIRTÆKIÐ ÍSAGA varð
40 ára 30. f. m. Fyriirtækið
var stofnað árið 1919 fyrir for-
göngu áhugamanna um þessi
efni, en í fararbroddi var þá-
verandi vitamálastjóri Þor-
valdur Krabbe. Meðal stofn-
enda voru auk hans: Sveinn
Björnsson, síðar forseti, Þórð-
ur Egilsson, héraðslæknir,
Ludvik Kaaber, landsbanka-
stjóri, Ágúst Flygenring, al-
þingismaður, Hallgrímur Bene-
dilctsson, stórkaupmaður, Gísli
Johnsen, stórkaupmaður, Har-
aldur Böðvarsson, útgerðar-
maður og Guðmundur Hlíðdal,
verkfræðingur.
Naut félagið mikilsverðrar
aðstoðar sænska félagsins AGA,
sem hefur einkaleyfi á fram-
leiðslu acetongass.
Það var sænski verkfræðing-
urinn dr. Gustav Dalen, sem
fann upp efni um síðustu alda-
mót, sem gat dregið í sig og
geymt sprengingarhættulaust
Aceton-gas í stálhylkjum, en
fram til þess tíma hafði það
verið ákaflega hættulegt í
meðförum. í byrjun stríðsins
var farið að nota aceton-gas til
logsuðu og logskurðar hér, en
þó einkum sem ljósgjafa í vit-
um.
Það kom því snemma í ljós,
hvílík nauðsyn var á stofnun
siíks fyrirtækis hérlendis, þar
eð oft gat verið erfitt með inn-
flutning gassins.
MIKIL FRAM-
LEIÐSLUAUKNING.
Aceton-gasvélarnar, sem
fengnar voru hingað fyrst,
framleiddu 4 teningsmetra á
klst. Nú hefur þessi fram-
leiðsla margfaldast þannig, að
þær vélar, sem nú eru notað
ar, framleiða um 30 tenings-
metra á klst.
Árið 1926 var komið upp
súrgasstöð og framleiðsla henn
ar var í fyrstu aðeins 3 ten-
ingsmetrar á klst. Sú fram-
leiðsla hefur nú aukizt upp
44 teningsnLtra á klst.
Stöðugt vex eftirspurnin
eftir framleiðslu ÍSAGA bæði
í borgum og sveitum. Bændur
hafa margir logsuðutæki á
heimilum sínum og enn er
acetylgasið notað sem Ijósgjafi
í vitum landsins, og þótt raf-
magnsvitum fari sífellt fjölg-
andi. er gas. ætíð haft til vara.
Aeetýl og súrefni saman er
notað til logsuðu og skurðar til
hvers konar véla- og iárnsmíði.
Súrefni er m. a. notað til inn-
Yérkalýðsmálaþlng
Framhald af 5. síðu.
til gagnrýni og Qftirlit með
gerðurn opinberra starfs-
■manna..
Þjóðirnar eiga að velja sér
stjórnendur við leynilegar og
frjálsar kosningar, og kjörnir
fulltrúar verða að standa á-
byrgð gerða sinna. Lögin
skulu sett af þingkjörnum
mönnum, engir aðrir aðilar
mega setja lög. Lögin standa
ofar öllu. Hin sósíalistíska
verkalýðshreyfing styður hin
lýðræðislegu grundvallarlög-
mál.
Á Nýfundnalandsmiðum — 2
Þorskurínn
Framhald af 5. síðu.
saltfiski í veiðiferð, úr því að
tregfiski er á karfa, svo að
þau ná ekki að fylla sig af
honum. Meðan við eigum ekki
stærri skip til að stunda út-
hafsveiðar getum við tæplega
fullnýtt allan afla, sem á skip
kemur, því að til þeirra hluta
kæmu aðeins verksmiðjuskip
til greina. Það er annað mál,
sem ekki verður rakið hér. En
eins og útlit er fyrir að hald-
ið verði áfram að sækja þessi
mið, þá er það skýlaus krafa
að þorskurinn verði hirtur og
saltaður, Þáð er vel samrým-
anlegt karfaveiðunum, þar
sem karfinn er oft með minna
móti á næturnar.
Hver maður getur sett sig
í spor skipstjóra, sem verða
að biðja áhafnir sínar að
moka þorskinum í sjóinn aft-
ur, vegna þess að ekkí var
höfð fyrirhyggja á að hafa
salt um borð. En það á kann-
ske þannig að vera, eins og
hjá karlinum, sem ætlaði að
veiða lúðu, en fékk nógan
þyrskling og henti honum
jöfnum höndum, en fékk enga
lúðuna. Þegar í land kom var
hanrí spurður hvernig hann
hefði fiSkað. Hann lét vel yf-
ír afisnum, en sagðist hafa
fleygt honum.
Vélstjóri.
10 6. sept. 1959 — Alþýðublaðið