Alþýðublaðið - 12.01.1960, Qupperneq 2

rS
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. — Framkvæmdastjóri: Ingólfur Kristj ánsson.
— Ritstjórar: Gísli J. Ástþórsson (áb.) og Benedikt Gröndal. — Fulltrúi
ritstjómar: Sigvaldi Hjálmarsson. — Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson.
— Símar: 14 900 — 14 901 — 14 902 — 14 903. Auglýsingasími 14 906 — AC-
eetur: Alþýðuhúsið. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10. —
Áskriítargjald: kr. 35.00 á mánuði.
FYRIR 15 árum. er heimsstyrjöldinni miklu
lauk, áttu íslendingar allmiklar inneignir í erlend-
um gjaldeyri. Þá voru flestar grannþjóðir okkar í
sárum og bjuggu við hina mestu erfiðleika.
Nú hefur þetta snúizt við. Þjóðirnar umhverf-
is okkur hafa byggt upp úr rústum styrjaldarinn-
ar mannvirki og framleiðslutæki, og þær hafa hver
á fætur annari komið gjaldeyrismálum sínum í við-
unandi horf. íslendingar hafa hins vegar þurraus-
ið sjóði sína og lifað árum saman 200 milljónir kr.
á ári um efni fram. Þetta hefur skapað gjaldeyris-
ástand, sem á vart sinn líka í heiminum, svo slæmt
er það.
Flestar þjóðir telja algert lágmark að eiga vara
forða a£ gjaideyri sem nemur einum þriðja a£ ár-
legum innflutningi þeirra. Án slíks varaforða telja
menn ógerlegt að halda rekstri atvinnuveganna í
góðu horfi. Samkvæmt þessu ættu íslendingar að
miða við innflutning sinn fyrir frjálsan galdeyri,
og þyrftu samkvæmt honum að eiga um 250 milljón
króna varasjóð í erlendri mynt.
í stað þess að eiga slíkan varasjóð skulduðu
bankarnir í frjálsum gjaldeyri um áramótin tæp-
lega 70 milljónir í lausaskuldum. Yfirdrættir voru
allir notaðir til fulls, og gjaldeyisskortur svo alvar
legur. að varla eru til peningar fyrir veiðafærum
til vertíðarinnar.
Þetta ástand getur ekki haldið áfram. Það
verður að koma málefnum þjóðarinnar í það á-
síand, að til frambúðar verði til nauðsynlegur vara
sjóður gjaldeyris og unni verði að reka atvinnu-
vegina vandkvæðalaust þess vegna.
hefst í dag hjá okkur. — Mikið af ódýhum
prjónavörum verða til sölu.
ÓDÝRI MARKAÐURINN,
Templarasundi.

Hjartanlega þakka ég ættingjum og vinum,
sem minntust mín á áttræðisafmæli mínu, 8.
janúar s.l.
Vigdís Árnadóttir,
Bergstaðastræti 68.
^TTIR að órólegur friður hef-
ur ríkt í Mið-Austurlöndum í
hálft annað ár, er allt að fara
í bál og brand þar, og má
vera að Vesturveldunum og
Sovétríkjunum verði nauðug-
ur einn kostur að taka þar
þátt í alvörustyrjö’d, meðan
friðvænlega horfir í öllum
öðrum heimshlutum.
1 þetta sinn er Bagdad púð-
urtunnan. Kassem hefur
lengstum verið Tító hinnar
arabisku þjóðernisstefnu. Og
sumir segja að hann vilji
verða Mao tse Tung hennar.
Hann hefur eflt sambandið
við Túnis á grundvelli sam-
eiginlegs fjandskaþar við
Nasser. Þá hefur hatur hans á
Nasser vaxið gífurlega eftir
morðtilraunina í október og
hefur náð því stigi að upp úr
getur soðið hvenær sem er.
var undirritaður samningur ■
smilli írak og Sovétríkjanna
um að Rússar önnuðust þjálf-
un 4000 verkfræðinga í írak.
Óttinn við að írak falli í
hendur kommúnista hefur
neytt Nasser til þess að ganga
í eins konar bandalag við höf-
uðóvin sinn í Austurlöndum,
Hussein Jórdaníukonung, en
hann hefur lýst því yfir, að
komi til byltingar í írak muni
E
T
BNGSL Kassems við Sovét-
ríkin hafa eflzt í réttu hlut-
falli við batnandi sambúð Eg-
ypta og vesturveldanna. Að-
eins fjórum dögum eftir að
Alþjóðabankinn lánaði Egypt-
um 56,5 milljónir dollara til
viðgerðar á Súez-skurðinum,
Jórdanía koma andstæðingum
kommúnista til aðstoðar. Og
íranskeisari valdi þetta augna
blik til þess að segja upp sam-
komulaginu frá 1937 um ianda
mæri íraks og íran á svæðinu
innst í Persaflóa, nálægt Aba-
dan-olíustöðinni.
E.T^'-WíSji
NGINN vafi er á því, að
Nasser og stuðningsmenn hans
gera allt, sem mögulegt er til
þess að steypa stjórn Kassems.
Nýtur hann fýrst og fremst
stuðnings Baath-flokksins,
sem er flokkur æstra þjóðern-
issinna. Ástandið hefur versn
að að mun síðan flokkastarf-
semi var leyfð aftur í írak
hinn 6. janúar síðastliðinn.
Andstaðan gegn kommúnist-
um er orðin öflugri. en þeir
munu allt til vinna að halda
sömu sérréttindaaðstöðu Og
þeir nutu meðan flokkar voru
bannaðir í landinu.
n
TNS og ástandið er þarf ekki
nema eina kúlu til að upp úr
sjóði. Kassem er farinn að tala
um „frelsun“ Sýrlands og
Nasser hvikar ekki. Ef til þess
kæmi, að Jórdanía Iéti afhlut-
leysisstefnu sinni og gerði
band.al.ag við önnur Arabaríki
er lítill vafi á; að ísraelsmenn
mundu senda hersveitir sínar
enn mundu milljónir Araba
að Jórdan, en það þýðir að
verða innan landamæra ísra-
els. Og ef valdahlutföllin á
þessu svæði raskast að ráði er
líklegt að Sovétríkin eða vest-
urveldin yrðu neydd til þess
að leggia lóð sín á vogarskál-
ina. Allt bendir þó til að stór-
Framhald a 14. síðu.
H a n n es
h
o r n m u
Fall Cesars í Þjóðleik-
húsinu.
■fe Á Cesar nokkurt er-
indi við þessa kyn'-
slóð?
•fa Bókmenntaverk —
Leiksviðsverk — er
ekki sama.
Leikrit. sem á erindi
við okkur öll.
GAGNRÝNENDUK hafa skor-
ið Cesar niður við trog. Þeir
segja, að sviðsetningin hafi mis-
tekizt og flestir leikendanna hafi
ekki náð þeim tökum á hlutverk-
unum, sem ætlast sé tii. — Ég
hef séð þetta leikrit í Þjóðieik-
húsinu. — Ég held, að ieikrit, þó
að Shakespaeare hafi samið það,
á borð við Cesar, sé fyrst og
fremst orðið bókmenntaverk, til
lestrar, en að gjörbreyting tím-
anna hafi úrelt það fyrir nútím-
ann sem leiksviðsverk.
MÉR SKILST að það, sem
flutt er, hvort sem um er að
ræða leikrit eða annað, þurfi að
eiga brýnt erindi við þann ,tíma,
sem það er flutt á. Leikritið, sem
leksviðsverk á ekki erindi til nú-
tímans nema sem skáldverk, en
því hlutverki á bókin og lestur
hennar að þjóna — og ef til vill
að einu öðru leyti, að sýna hvert
morð og byltingar leiða, að bylt-
ingarnar eyða venjulega sjálfum
sér.
NOKKRAR ALDIR eru liðnar
síðan Cesar var saminn. Shakes-
peare skrifaði og starfaði í skjóli
konunga og aðalsmanna, þröngr
ar klíku í Englandi. Má ekki
stundum merkja í ritsnilld hans
þjónslundina við fiækjur þessara
þröngu klíka, jafnvel þe'irra inn-
byrðis viðfangsefna, sem hún
átti við að glírna? Voru ekki sum
; verk skáldjöfursins beinlínis
skrifuð sem inrilegg í deilur dags
ins?
! ÉG HELD að mistökin á sviði
Þjóðleikhússins liggi miklu frem
ur í vali leikritsins fyrir íslenzkt
leiksvið árið 1960 heldur en í
túlkun leikendanna. Mig furðar
á því, að enginn leikdómaranna
skuli hafa kveðið upp úr með
,það, að þarna vinnur Helgi
, Skúlason frábæran leiksigur.
,Manni finnst að minnsta kosti,
að eftir að hafa séð Helga í þessu
hlutverki, geti maður ekki verið
í neinum vafa um það, að upp
sé risinn nýr framúrskarandi
skapgerðarleikari meðal okkar.
HARALDUR BJÖRNSSON
hefur verið tættur í sundur fyrir
túlkun sína. Ég get ekki verið á
sömu skoðun, þó að vel geti ver-
að að Cesar hafi verið allt annar
í meðförum annarra, erlendra,
leikara, um það get ég ekki
dæmt. — Cesar er þókmennta-
verk, hann er orðinn úreltur seim
leiksviðsverk, hann á að minnsta
kosti ekki neitt erindi á leiksvicS
Þjóðleikhússins á þessu ári. Hitt
er svo allt annað mál, að hinn
tofrandi skáldskapur leiftrar £
tilsvörum, yfirleitt leiftra stöð-
ugt setningar Shakespeares og
blóðugir rýtingar hans á leik-
sviðinu. Samt er tóm í hjörtum
okkar þegar við förum heim. Á-
stæðan er sú, að einhvern veg-
inn á verkið ekki erindi viffi
okkur.
EN EDWARD sonur minn á
brýnt erindi við okkur öll. (Ég
er ekki að b.era saman þessi tvö
leikrit sem bókmenntaverk.) —
Leikritið fjallar um eitt mesta
vandamál í uppeldi æskunnar,
Hvert atvik et ieióucining, hver
setning varnaðarorð. Tignun og
ofurást á barni leiðir til glöt-
unar þess síðar. Ofstjórn er jafn
hættuleg. Starf, agi, sjálfsafneit-
un er óhjákvæmilegt skilyrði
fyrir því, að barnið geti meti®
hvers virði hlutirnir eru. Ekkerí
er hægt- að vinna fyrir atbeina1
annarra eingöngu. Hver og einia
verður að leggja sig fram. Ég
held, að Edward sonur minn
muni seint gleymast þeim, sem
sjá hann í Þjóðleikhúsinu. Þetta
er gott leikrit — og tímabærtj
fyrir okkur, að minnsta kosti.
ilannes á huniinu. í
2 .12. jan. 1960 — Alþýðubla^ið