Ný félagsrit - 01.01.1869, Page 76
76
Um fjárhagsmálið.
|>olab og mestan hnekki beíií), Íslendíngar eba Danir.
þa& verfiur eigi sagt, a& Island fyrir þessa sök eigi til
nokkurrar skuldar a& telj'a hjá Danmörk, eigi heldur a&
verr hafi veri& fari& me& ísland en a&ra parta Danmerkur
ríkis. Verzlunar einokunin hefir veri& miklu lengur á Fær-
eyjum (þánga&til 1856) en á íslandi, þarsem hún í öllu
verulegu var aftekin 1786, — og enn þá er hún á Græn-
landi. Menn skulu einnig minnast, a& þó þess hafi veri&
óska& af alhuga, a& breyta verzluninni á Grænlandi til
hins betra, þá hafa menn allt fram á þenna dag ekki sé&
sér þa& fært. Ætli þa& hafi nú ekki, ef til vill, á fyrri
tí&um veri& svo ástatt á Islandi, a& sumt a& minnsta kosti
hafi mælt fram me& einokun verzlunarinnar? Og þarsem
þíngmaöurinn gat þess, a& ofan á allt annaö hafi veriö
settar kaupskrár, og sag&i, a& þannig hafi veriö sett smi&s-
höggiö á rángsleitni einokunarinnar, þá þykir m&r þetta
undarlega talaö, því kaupskrárnar voru einmitt varnarrá&-
stöfun stjórnarinnar gegn einokuninni. þær voru settar
af stjórninni, einsog náttúrlegt var, til þess aö einokunar-
mennirnir ekki skyldi féfletta Islendínga fram úr hófi. Eg
þori a& fullyr&a, a& vili menn ekki vera allt of eintrján-
íngslegir, þá hljóta þeir a& fara ofan af þessum sko&un-
arhætti.
Framsöguma&ur mótmælti þessu næst því, er minni
hlutinn og rá&gjafinn höf&u sagt, a& ísland væri svo lángt
á eptir tímanum, a& Dönum væri skylt a& koma því jafn-
lángt álei&is og þeir sjálfir væri komnir. Ef ástandi& á
íslandi er svo aumt, segir hann, a& Islendíngar geta ekki
lagt neitt til hinna almennu sívaxandi ríkisnau&synja, og a&
eins lítinn part til sinna sérstaklegu mála, þá getur ástandiö
hinsvegar ekki veri& þannig, a& þar útheimtist svo stór
útgjöld sem í Danmörk. þa& tjáir ekki a& líta á tekjurnar
me& íslenzkum augum, en á útgjöldin me& þeim augurn,
sem mæla allt á danskan kvar&a. Eg get ekki heldur
veriö því samdóma, a& menn ver&i í þessu máli a& treysta