Ný félagsrit - 01.01.1869, Blaðsíða 272
272
Um fjárhagsmálið.
Ploug: í hinni ljósu og fögru ræöu Kriegers var
eitt atrifci, sem eg verí) aö fara um nokkrum orfium.
þaÖ er sú útskýríng á uppástúngu nefndarinnar, a& fasta
tillagiÖ væri ætlab til hinnar æbstu stjúrnar á Islandi
sjálfu, svo ab Danaveldi kæmist þá herumbil í sama
vibskiptalag vib Island, einsog England er í vib sumar af
hjálendum sínum, en þetta kæmi af því, ab menn vildi
gefa þar meb til kynna, ab Islendíngar hefbi ekki neinn
rett til slíks tillags. Eg hefi nú sett þab breytíngar-
atkvæbi vib 5. grein í frumvarpi nefndarinnar, ab veita
skuli einnig styrlc til hinnar æbri kennslu, því eg held,
ab nefndinni og þessum nefndarmanni (Krieger) skjátli í
því, ab Islendíngar eigi ekki neina heimtíng á þessu. Gúz
og eignir hins lærba skúla voru seldar eptir konúnglegum
úrskurbum 29. apríl 1785 og 2. maí 1804; í hinum
fyrnefnda konúngsúrskurbi, sem kvab á, ab skúlann skyldi
flytja fráSkálholti til Reykjavíkur, stúbu þessi orb: (íVér
viljum taka til Vor jarbir þær, sem þessari stofnun tilheyra,
og láta selja þær fyrir Vorn reikníng, en aptur á múti
viljum Vér ávísa sérhverjum af hlutabeigendum ákvebib
uppheldi í peníngum úr Vorum sjúbi.” Enn skýrara var
þetta tiltekib í konúngs úrsk. 2. maí 1804: þar segir, ab rentu-
kammerib skuli íhuga, l(hvernig megi leggja til þessarar
nýju skúlastofnunar fastan sjúb, eins og sé vib Reykja-
víkurskúla, þannig, ab hann nægi til hinna naubsynlegu
útgjalda skúlans, og verbi ekki til þýngsla eba skaba
Vorum sjúbi.” — Eg held þú sannarlega, ab þessi loforb
stjúrnarinnar gefi Íslendíngum ab minnsta kosti sanngirnis-
rétt til ab fá styrk til hinnar æbri skúlakennslu hjá sér.
Eg veit nú ekki, hvort uppástúnga nefndarinnar um 15,000
rd. nægir til landstjúrnarinnar, — eg veit ekki hvort
nefndin hefir lagt þab nibur fyrir sér — en hitt er víst,
ab ekki verbur þab núg til lærba skúlans ab auki, því
síbur þegar ab því er gáb, ab Íslendíngar þurfa stærri
e&a fullkomnari mentunarskúla, en menn ef til vill hugsa