Ný félagsrit - 01.01.1869, Blaðsíða 233
Um fjárhagsmálið.
233
fram einkanlega vegna útgjalda og ko3tnabar til íslande
þarfa, og að andvirfein hafa gengib til þess’. þa& var
t. d. me& konúngs úrskurbi 29. apríl 1785 ákveí)i&,
a& „Vor sjú&ur” skyldi bera kostna&inn til skólahaldsins,
þar sem biskupinn haf&i á&ur haldiÖ skólann af tekj-
um Skálholts stóls. Eg skal þó ekki or&lengja þetta, en
get þess eins, aö líkt þessu heíir fariö fram í Noregi,
einsog vænta mátti. Noregur var þá í stjórnarsambandi
vi& Danmörk, og ,,Vor sjó&ur” var þá sama sem hinn
dansk-norski ríkissjó&ur, en þegar Noregur gekk undan,
þá tóku Nor&menn vi& öllum þessháttar kröfum, og enginn
heíir nokkurntíma kve&i& upp, a& ,,Vor sjó&ur” skyldi
þý&a hinn danska ríkissjóö, og a& sá sjó&ur skyldi borga
f& til þeirra stofnana, er á&ur höf&u tekjur sínar úr ríkis-
sjó&i, sí&an konúngsjar&irnar voru seldar* 2 þa& er öld-
úngis víst, a& þar sem ríkissjó&urinn nú er beggja, Dan-
raerkur og Islands, þá fer svo, a& frá þeirri stund sera
skiliö er í tvo sjó&i, þá ver&ur ,(Vor sjó&ur” hinn dansk-
íslenzki sjó&ur, og allar hinar íslenzku kröfur, er legi&
hafa á þessum sjó&i, þær fylgja íslandi. í þessu efni hefir
ekki komi& fram anna& en þa&, sem tí&kazt hefir hvervetna
um alla ví&a veröld, og sem varö til aö m. hinni frakk-
nesku stjórnarbyltíngu til lífs á hennar mestu vandræ&a-
árum, þegar öll fjárstjórn Frakklands var innifalin í því,
a& fá seld góz þau, sem tekin voru valdtaki til ríkis-
’) þetta er nú öldúngis tekið úr lausu lopti og heflr ekkert viða&
styðjast. Bjelkes jarðirnar voru seldar þegar hæst stóð einok-
unarverzlanin og menn geta talið af Islandi miklu hærri gjöld
en því bar að greiða, og kostnað engan til neinna þarfa. Síðan
1790 heflr andvirði seldra jarða á Islandi gengið til ríkisskulda
Danmerkur, sem Islandi komu ekkert við, en til engra þarfa landinu.
2) En hér var sá mikli munur, að Noregs sjóði var miklu meira
blandað saman við Danmerkur, en Islands heflr verið, og þar a&
auki munu Svíar mest hafa staðið fyrir samníngnum, því Noregur
fór úr öllu stjórnarsambandi við Danmörk, en sambandið milli
Islauds og Danmerkur hélzt eptir sem áður.