Þjóðólfur - 13.02.1869, Qupperneq 1

91. ár.
16.-1».
Ii w
Reykjctvtk, Laugardag 13. Febrúar 1869.
— »BALDURS-FÉLAGIÐ OG RITSTJÓRINN».
f>að hefir svo sem átt að svara grein vorri: »Rit-
stjóri Baldurs«, í síðasta blaði »f>jóðólfs«, þarsem
henni er svarað í þrennu lagi í 3. blaði »Baldurs«,
2. dag þ. m.; útgefendrnir hafa þótzt verða að
svna fjölfræði sína og lagavizku, þrátt fyrir það
þótt »rúmið i dálkum Baldurs, pappírinn og prent-
svertan, allt væri það of gott til þess að eyða því
móti slíkum greinum«, sem þjóðólfsgrcininni, rit-
stjórinn þarf að gjöra lesendum blaðsins ljóst,
hversu sá unglingr ritar, »er huga hans er með
ástúðlegri einlægni og velvild bent i rétta stefnu«
(sjá ávarpsorð Jóns Ólafssonar til herra organista
P. Guðjohnsen fyrir »Pjetur og Bergljót«), og því
vill sjálfsagt vera kurteis í orðum, og prentarinn
vill þá eigi eptir verða, að sýna, hversu fastr hann
er i reglum hugsunarfræðinnar. Yér ætlum nú eigi
að afsaka oss með því, að pappírinn í »f>jóðól(l«
sé of góðr undir svar til þessara manna, og »Bald-
ur« hefir sjálfr svnt það, að prentsvertan er eigi of
góð, að minnsta kosti undir óþverra þeirra; en vér
þykjumst sannlega ofgóðir til að svara öðrum eins
þvættingi og grein útgefandanna, óhæfu-ósvífni rit-
stjórans og axarsköptum prentarans. En þá er illa
farið fyrir íslendingum, og sýnir, að þeir hafa eigi
þá tilfinningu fyrir velsæmi, sem óskandi væri, ef
þeir kanpa slíkt blað, sem »Baldur« nú sýnir að
liann er, og ala þannig ósómann, þeim sjálfum til
óvirðingar. f>að eru nóg óþverra-blöðin á íslandi
þar sem »Norðanfari« er, þótt annað enn verra
komi eigi út í Reykjavík.
UM MISLINGASÓTTINA.
Eptir því eem horizt heflr hinga?) sióhnr, á mislinga-
*'Utin mí a?) vera komin inn fyrir nor?)an, og er mælt, aíi
bfln hafl veri?) farin a?) droifast flt nm Mfllasýsln hina nyrtlri.
''fl þótt líkindi se til, a?i fjöldi ffllks sé henui knnnnr fráþví
hun gekk hér yflr land 1846, og rit sé til um hana og me?i-
fer?) hennar eptir landlækni sál. Jflu þorsteinsson, vil eg þfl
gcta hinna lielztu rá?ia vi?) henni, og einknin taka þa?) fram,
hvernig rno?) mislingaveika menn sknli fara, svo þeim verþi
sem ininnst hætta búin, á nietan á henni stendr, og vona
og flska, a?) blahamenn vorir vildi veita þessum fáu
líuum niflttöku í blö?) þeirra, svo þær gætu orlib aluienningi
sem kuiinastar.
Eiiikcmii mislingasflttarinnar ein mjög ijfls. einknm þegar
hdn fer a?) ganga 6em almenn veiki, og ern hin helztn þeirra
þessi.
þegar mislingasflttnæmi?) erkomi?) í líkamaiin, flnna menn
opt til þreytu og flnota, líkt og þá kvefsnmleitnn er komin {
mann, og ver?)a eins og magnlera vi?) hverja áreynslu. Matar-
lystin minnkar því næst c?)a ver?)nr flreglnleg, og fylgja þessn
tregar hæg?ir, nokkur drungi í höf?i, og flrfllegr svefn meb
draiimarngli. þessi einkenni sýna sig á sumnm meira en
sumum minna, og geta stundum veri?) því nær flmerkileg,
e?)a svo væg, a?i fullhranst ffllk gefr því lítinn gauni. þa?
er trú lækna nú á dögnm, a?) sfltt þessi geti leynzt me?)
mönnum 13 e?a 14 daga, og heflr prof. Bunnm, sem nd er
{ Kanpmannahöfn, og sem fyrrnm var læknir á Færeyjum,
teki? þa? fram, a?) hann þar í eyunum hafl sé? sflttina
dyljast me? mönnum alt a? hálfum mánuþi.
Sflttin sjálf byrjar vanalega me? kuldahrolli, höfn?verk,
sterknm slagæbaslætti, matarfllyst, þorsta, tregnm hæg?nm,
meiri e?,a minni kvefsumleitnn og svi?a { augnnum, svo ma?r
þolir eigi birtuna. Snmir fá illt í koki? og þola illa aþrenna
ni?ur, abrir liafa mikla stibbn og stíflu ( neflnn me? sífeldu
slímrensli úr nasaholunnm; þessu fylgir opt inikill höfuþverkr
me? drunga og verk framan í höfþinn, hlustarverkr, su?a fyrir
eyrum og heyrnardeyfa. A?rir flniia til mikillar flrflsemi í
kroppnum, geta eigi sofl?, e?a ern eins og á milli svefns og
vökn me? hálfgérþu flrá?i, en sumir missa alveg rá?i? og
verba eins og flbir. þessu fylgir meiri e?)a minni hflsti, sem
opt á börnum er einkar tl?r og hindrar þau frá allri værb, og
opt er hflsti þessi þá samfara klíju, velgju og flhreinni tungu
me? viþbjfl? á allri næringu, en mikilli löngnn til a? vera aþ
smásdpa á köldu vatni. Aptnr eru a?rlr, sem fá innantöknr
me? þnnnnm og tí?um niþurgangi, sem skiptist á vi? harþlífl
og tregar liægþir.
Sflttin sjálf (Feberen) er mjög ýmislega megn; á snmnm
er hfln mjög strí?, me?) tibum og hör?um slagæ?aslætti og
miklum liita á hörnndinn, en á öþrum er hflu næsta væg, og
eigi meiri en ljett kvefsfltt væri; þfl a?)greinir mislingasflttin
sig hvervetna frá almennu kvefl vi? augnveiki þá, er heimi
fylgir, og sem einkum er innifaliii í því, a? menn þola eigi
birtuua; augun og hvarmarnir ver?a rauþ, og fylgir því opt
vatnsrensli meí klá?,asvi?a í angnnnm.
þegar sflttin (Feberen) hetlr vara? 3 til 4 daga, fer rau?-
nin dílum a? skjflta flt um börundi?; þeir koma optast fyrst
á brjflsti?, í atidliti? og á efri kroppinn, en færast sí?ansmátt
og smátt yflr alt hörundi?. Dílar þessir ern smáir í byrjun-
inni og líkjast nokku? flóabiti, en renna stnndum samau í
stærri og smærri rákir e?a flekki; þeim fylgir optast uær
nokkur svi?i og lítill þroti í hörundinu, en alténd hverfa þeir
undan flngrgflmnum í svip, þegar á þá er þrýst; optast nær
etu þeir líti? eitt hærri, en hörnudi? sjálft kriugum þá, og
stundiim ver?a þeir á eldra ffllki álíku og litlir tinuar á stær?
og lit. A?r eu fltsláttriun kemr í Ijfls, þyngir sjdklingum
vanalega sflttin og bijflstþyngslin, en þogar dtsláttrinu er