Þjóðólfur - 28.03.1871, Qupperneq 4

var á f>orláksmessu. Bardaginn slóð allan daginn
og sýndu Frakkar hreystilega framgöngu, og að
kveidi þóttust hvorirtveggju eiga sigri að hrósa;
en að sigrinn þó í rauninni hetir verið þjóðverja-
megin, er auðséð af því, að Frakkar hörfuðu und-
an þegar daginn eptir. Eptir þetta varð eigi neinn
aðalbardagi milli Faidherbes og ManteuíTels.
Nú víkr sögunni til Parísarborgar. f>jóðverjar
héldu þangað þegar eptir bardagann við Sedan og
höfðu fullkomlega hergirt borgina hinn 19. Sept-
ember, svo enginn komst út eða inn nema með
þeirra leyfi. París er vel víggirtr bær; fyrst eru
miklar girðingar utan um bæinn sjálfan, og þar
fyrir utan eru sterk vígi svo nálægt hvert öðru,
að fallbyssur þeirra geta hæglega sópað allt sviðið,
sem á milli er. Allar þessar víggirðingar voru
styrktar sem bezt mátti verða, eptir að ófriðrinn
byrjaði og borgarveggirnir hlaðnir með fallbyssum.
Auk þessa hafði Trochu mikið varnarlið, er stöð-
uglega var vanið við heræfingar frá því fyrst að
nokkur von var, að f>jóðverjar mundu nálgast París.
Hér var því ekki árennilegt fyrir þjóðverja á að
sækja, og ætluðu margir, að borgin væri óvinn-
andi. Tóku því f>jóðverjar það ráðs að setja svo
ramman hergarð um borgina, að allir aðflutniagar
leptist, og að láta liungr þrengja svo að staðar-
búum, að þeir vildi fegnir gefast upp. En París
var byrgð að vistum áðr en umsátrið byrjaði, svo
nægja mátti til nokkurra mánaða. Væntu Frakkar,
að þeir mundu fá safnað svo miklu iiði í öðrum
hlutum landsins, að þeir gæti neytt f>jóðverja til
að létta umsátrinu, áðr en vistirnar þryti. Leið
svo September, Október og Nóvember, að hvorigir
leituðu mjög á aðra. f>jóðverjar drógu að sér
hergögn sín og hlóðu virki, en bæarmenn bjugg-
ust við sem bezt þeir máttu, til að taka á móti
áhlaupi, ef það yrði gjört. Um mánaðamótin Nó-
vember og Desember var Parísarbúum farin að
leiðast setan, og, ef til vill, hafa þeir ætlað, að
Loireherinn væri nær, en hann var; en þetta var
einmitt um sama leyti og Loireherinn var hrakinn
út úr Orleans. Parísarmenn gjörðu snarpa atreið
að f>jóðverjum í þrjá daga, og fyrsta daginn unnu
þeir talsvert á, en hina tvo dagana urðu þeir að
hörfa smátt og smátt aptr inn undir borgarvegg-
ina. Eptir þetta úthlaup var kyrt um hríð þang-
að til 21. Desember. Reyndi þá Trochu annað
sinn að rjúfa hergarð þjóðverja, og urðu nokkrar
mannskæðar atlögur, en þó fór sem fyrri, að Frakk-
ar unnu ekki á og urðu að hörfa aptr við svo búið.
Skömmu síðar (hinn 27. Desember) byrjuðu f>jóð-
verjar að skjóta á vígin fyrir utan París og hröktu
Frakka út úr víginu Mont Avron, en það liggr ut-
arlega, og var því lítið unnið, þótt það næðist.
Nú varð nokkurt hlé á aðsókninni þangað tii 8.
Janúar, þá byrjaði skothríðin fyrir alvöru. f>jóð-
verjar sendu fjölda af sprengikúlum inn í París,
og gjörðu þær að tiltölu lítinn skaða. Yígi París-
arborgar sendu og hið ákafasta eldregn á móti
umsátursmönnunum, en það gjörði heldr eigi mjög
mikinn skaða. f>essu fór fram nokkra daga.
Frakkar kváðu það villimannaæði en ekki siðaðra
að skjóta á þvílíka borg sem París, er hefði að
geyma slík listaverk, er eigi væri önnur eins í heimi;
auk þess sögðu Frakkar, að sprengikúlurjþjóðverja
hefði hitt spítala og gjört þar mikinn skaða, en
Moltke svaraðl líkt og ætla mætti, að Haraldr Sig-
urðarson hefði svarað ( sömu sporum: «Er vér
komum nær borginni, skulum vér beina betr kúl-
um vorum». Hinn 19. Janúar gjörðu Parísarbúar
hina síðustu tilraun að hrinda af sér hergarði ó-
vinanna, en svo fór sem fyrri, að ekkert vanst á.
Nú var vörn Parísar og Frakklands þrotin. Bær-
inn var svo þrotinn að vistnm, að menn höfðu
um langan tíma lagt sér til fæðis eigi að eins
hrossakjöt, heldr einnig rottur og mýs, og jafnvel
þesskonar fæða var svo dýr, að allr þorri bæarbúá
ekki var fær um að kaupa. Var því meiri furða,
að Parísarborg ekki hafði gefizt upp fyrir löngu,
heldr en að hún skyldi gjöra svo nú. Hins vegar
voru allar þær hersveitir, sem safnað hafði verið
til að hjálpa henni, Loireherinn, sveitir Faidher-
bes og Bourbakis svo tvístraðar og dreifðar, að
einkis liðs var af þeim að vænta. Ekki vantaði
heldr óeirðir og upphlaup í París sjálfri, og
fyltu þann flokk hinir svo nefndu «rauðu» lýð-
veldismenn. f>ótti þeim of Iinlega að öllu farið,
og létu sér mest umhugað um að steypa þeim
mönnum, er þá höfðu stjórnina á hendi. Stjórn-
inni tókst þó að halda þessum óaldarseggjum í
skefjum, er mest hugsuðu um rán og rupl. f>að
gegnir furðu, hversu mikla mótstöðu Frakkland
veitti eptir að það hafði mist alla sína reglulegu
hermenn eptir bardagann við Sedan og eptir að
Metz hafði gefizt upp. En þó í þetta óefni væri
komið, voru þó sumir, er ekki vildu hætta ófrið-
inum, þótt París félli, og þar á meðal var helztr
Gambetta, er fór út úr París í loptbát eptir að
umsátrið byrjaði, til að herða á bráðabyrgðastjórn-
inni í Tours til meiri framkvæmda, og þótti hon-
um enn fullfært að halda lengra; hann hefir verið