Lanztíðindi - 06.09.1850, Blaðsíða 2

103
legum máluin. Um þetta segjum vjer ekki
annaö en það, að politisk jiing eru ekki þess
eðlis, að fiau þurfi að skoða slík mál frá
kyrkjulegu sjónarmiði, og þó slíkri skoðun
yrði komið við á alþingi, er það aunganveg-
in nauðsynleg afleiðíng þess, 'því menn gætu
ímyndað sjer, að þar ætti einginn prestur
þírigsetu; ogþó prestar verði valdir fyrir alþíng-
ismenn, þá er það ekki af þvi, að þeir sjeu
prestar, heldur af því kjósendur bera þá það
traust til þeirra, að þeir sjeu skynsamir,
þjóðlegir og rjettsýnir menn. En því síð-
ur verður i þessu efni nokkur sönnun dreg-
in afdönsku grundvallarlögunum,þareðmennt-
un rnanna er þar allt öðruvísi varið en hjer,
stjettirnar eru þar fleiri og á ríkisfuridinum
eiga setu menn af öllum stjettum, er — til
dæmiá að taka — liafa Ijósa hugmynd um
allt það, er viðvíkur kyrkjusiðum og kristi-
legri uppfræðíngu almennings og eru því fær-
ir um að styðja að skynsamlegu úrsliti þvi-
líkra mála; og þó höldum vjer, að slík mál
einnig þar væru betur komin í höndum þeirra
manna einna saman, sein bezt þekkja til
þeirra oglifa allan aldursinn í þjónustu kyrkj-
unnar,þó svo að þeir kveddu söfnuðina sjer til
ráðaneytis. jþað frekasta, sem nefndin fór
fram á í uppástúngum sínum, var það, að ef
alþíng og synodus ágreindi í kyrkjulegum
málum, þá skyldi konúngur skera úr. jietta
hafa nú einstakir menn lagt svo út, að nefnd-
in hafi viljað halda einveldi konúngs hjer, eða
útvega andlegu stjettinni löggjafarvald útaf fyrir
sig. En þetta er misskilníngur; því, einsog
lijer er sýnt að framan, tók nefndin það með
berum orðum fram, að hún vildi ekki ein-
skorða bæn sína um vald synodusar, svo hún
kæmist ekki í bága við stjórnarfrumvarpið,
eða þá stjórnarbót, sem menn bjuggjust lijer
við. Eptir þessu gat það ekki verid mein-
íng nefndarinnar, að þegar alþíngi og syno-
dus agreindi í geistlegum málum, þá skyldi
konúngUr þannig skera úr, að hann sainþykti
álit synodusar og þannig gjörði það þegar að
lögum, heldur hitt, að hann þegar svo stæði
á, legði fyrir alþíngi nýtt lagafrumvarp, sam-
kvæmt tillögum synodusar ef liann áliti þær
rjettar, og ætlum vjer, að þetta geti vel rýmst
saman við takmarkaða einvaldsstjórn og sje
henni allstaðar eðlilegt, því allstaðar hefur
hún þó vald til að leggja að minnsta kosti
frestandi bann á aðgjörðir þjóðþínganna— og
vjer sjáum í sannleika enga ástæðu til að ótt-
ast fyrir því, að konúngur mundi um skör
framfylgja tillögum andlegu stjettarinnar, sizt
þegar hana ágreindi við alþíngið og hann ætti
á hættu að missa hylli meiri hluta þjóðarinn-
ar, eða vekja hjáhonum oánægju, einsogvjer
heldur ekki getum gjört ráð fyrir því, aö
andlega stjettin — eptirallan þann undirbún-
íng kyrkjulegra mála, sem biskupsbrjefið
samkvæmt nefndarálitinu hendir til ______ færi
fram á nokkuð það, sem gæti komist í
stríð við almenn rjettindi og almennar
fjelags heillir. Ekki er það á betri rökum
bygt, að uppástúnga nefndarinnar geti iniðað
til að auka klerkavahl hjer á landi eða koma
hjer á aptur klerkavaldi miðaldanna. Klerka-
valdið —þegarþað er meira en nafniðtómt —
er innifalið bæði í því að drottna svo yfir
leikmönnum, að þeir fái aungu ráðið í kyrkju-
legum málum og að draga vahlið saman á
einn stað og fá það í hendur biskupunum eða
í katólskum löndum, páfanum. Ef uppástúnga
nefndarinnar um vald synodusar miðaði til að
efla hjer klerkavaldið, þá yrði hún að hlynna
að öðru hverju þessu atriði, eða þeim báðum.
Vjer skulum nú skoða hvert um sig. Sá sem
vill yfirfara biskupsbrjefið, mun geta sann-
færst um, að það liefur hvorki verið tilgáng-
ur biskupsins nje nefndarinnar að vilja auka
meö þessu vald andlegu stjettarinnar yfir leik-
mönnum, því að í brjefinu er komist þannig
að orði: . . . „einkum liggur mjer á huga,
hvort ekki beri nauðsyn til að koma á ein
hverri kyrkjulegristjórnarhögun í hverju presta-
kalli, sem aptur gæti staðið í sambandi við
prestastefnu í sjerhverju prófastsdæmi ög svo
aptur við synodus, þannig: að nieð prestum
yrðu tilteknir ffuðræknir or/ heiðarlvffir sókn-
armenn til að hafa gætur á góðum kyrkju-
siðuin, barna uppfræðíngu, uppeldi, o. s. frv.
jþessi orð lýsa svo einlægum vilja til að bæta
úr andlegum þörfum og fullnægja óskum safn-
aðanna, að vjer höldnm, að hverjum manni
verði að skiljast það, að hjer er ekki veriö
að tala um að drottna yfir leikmönnum, held-
up nm það, sem því er gagnstætt, að Játa þá
takasannanogveruler/an þátt í stjórn kyrkj-
unnar og gefa þeim atkvæöisijett 1 geistleg-