Lanztíðindi - 06.09.1850, Blaðsíða 4

104
ana má hvorki takmarka við einskorftaða
staði eða tíma, heldur hljóta {>eir ætíð að fara
eptir hægð og hentugleikum hlutaðeigenda.
Jað er nú líka auðsjeð, hversu þessar milli-
ferðir og flutningar frá kaupstöðunum hlytu
að eíla samgöngur og samneyti allra lands-
húa yfirhöfuð, sem mjög er svo ábótavant,
eins og nú á stendur og efla hina innlendu
verzlan eða gjöra mönnum hægra fyrir að
vixla innlendum varningi en verið hefur,
þannig mundi það, t. a. m. haganlegt fyrir
sjóarmanninn að geta sent skreið sina á skip-
um til markaðanna og fengið par aptur, smjör,
kjöt, skinn og vefnað.
Vjer ætlum ékkert á móti því og álítum
það jafnvel nauðsynlegt, að bæði einstakir
efnagóðir menn og fjelög keyptu svo mikið
af nauðsynjavörum á kaupstefnunum, að þeir
gætu aptur hjálpað hinum fátækari, en að
eins yrðu menn að reysa sem traustastar
skorður við landprángi á óþarfa varníngi.
^að er núlíka auðsjeð, að skipaferðirnar Ifrá
kaupstöðunum til markaðanna og annara staða
gjöra það nauðsynlegt, að sjómenn þeir, sem
til þess væru hafðir, gætu fengið atvinnu
þess á milli í landinu sjálfu, sem og lika
hlyti að verða því auðfengnari, sem kaup-
staðirnir væru stærri, eins og það liggurlíka
í augum uppi, að stórir kaupstaðir eru það
eina meðal til að koma upp duglegum hand-
iðnamönnum og öðrum borgurum, eða þeirri
meðalstjett, sem land vort hefur lítið af að
segja sem stendur. Menn ættu lika að láta
sjer vera umhugað um að gjöra kaupmenn-
ina í hinum fáu og stóru kaupstöðum að
sannarlega íslenzkum kaupmönnum og tengja
þá á sem flestann hátt svo við land vort, að
þeir hlypu ekki burt hjeðan óðara en þeirhefðu
safnað fáeinum skildíngum í vasa sinn, en á
þessu sjáum vjer aungan kost annan en þann,
að koma upp stórum kaupstöðum og dugleg-
um kaupmönnum, sem hafi nokkuð talsvert
undir liendi. jþað er nú auðskilið, að því
meiri verzlunar viðskipti sem kaupmaðurinn
hefur við landsmenn, því meiri hagnaðarvon
lilýtur hann að gjöra sjálfum sjer af allri
framför í atorku og velmegun, þessi von
hvetur hann aptur til að leggja fje það, er
hann gétur án verið í hráð, í ymsar þær stofn-
anir, er beinlínis miða til að efla velmegan
og vörubirðir landsins, t. a. m. í fiskiveiðar,
jarðarrækt og handiðnir, en þegar hann hefði
nú kostað nokkru talsverðu til eins eða alls
þessa á annað borð, þá yrði honum það auð-
sjáanleg nauðsyn að halda hjer kyrru fyrir,
til að uppskera ávöxt af fjárstofni sínum.
jiannig mundi kaupmaðurinn, hvaðan svo sem
liann væri kynjaður, geta orðiö sannur Islend-
íngur, eðagagnlegurognauðsynlegur liður í is-
lenzku þjóðfjelagi; þá mundi bæði kaup-
mönnum og landsmönnum lærast að sjá
ogsannfærast um, að liagur og óhagurbeggja
þeirra væri óaöskiljanlegur hver frá öðrum.
3?egar vjer tökum nú til greina fólksfjölda
og vörumegn í landi voru, þá getum vjer
enganveginn sjeö, að kaupstaðirnir gætu feng-
ið það aíl og þá þýðíngu, sem vjer óskum
eptir, hvað sem að allri aðalverzlun landsins
væri skipt niður á fleiri en 5 eða 6 kaup-
staði— en vjer bregðumst ekki ókunnuglega
við því, þó einhverjum kunni að þykja því-
lík fæð kaupstaðanna öfgar nokkrar, þegar
hún er lauslega borin saman við tölu
þeirra 28 kauptúna, sem nú eru hjer
til og þaraðauki við önnur ókominn, sem að
öllum líkindum eru nú ekki færri á prjónun-
um bæði í bænarskrám frá alþíngi og í uppá-
stúngum og óskum einstakra manna; en vjer
treystum þvi jafnframf, að allir skynsamir menn
muni af ástæðum vorum, sem þeir hljóta að
sjá og skilja ekki síður en vjer, fallast á öll
aðalatriði sannfæríngar vorrar í þessu efni fyr
eður seinna. Jað er og eitt aðalskilyrði fyr-
ir því, að verzlan og viðskipti manna geti
farið í góðu lagi og gengið nokkurnvegin
meinbugalítið, að ætíð sjeu svo miklir pen-
íngar til í landinu, að bæði rikur og fátækur
geti jafn greiðlega fengið penínga óg hvað
annaö fyrir hvern þann hlut, sem hann má
án vera og þarf að farga á annað borð, ann-
aðhvort til að gjalda með skyhlur sinar og
skuldir, eða til annara nauðsynlegra og þarf-
legra fyrirtækja; en vjer Islendíngav höfum
nú í nokkur ár reynt talsverðan misbrest á
þessu og er nokkurnvegin auðsjeð, að pen-
ínga skorturinn hjá oss fari því meira vax-
andi sem tímar líða; og er þetta mjög eðli-
legt, þar vjer liöfum hvorki námur gulls eða
silfurs, nje heldur neina innlenda penínga-
mynt í landinu sjálfu, en kaupmenn vorir