Lanztíðindi - 06.10.1850, Blaðsíða 2

IIO
ekki verður hjá jieim sneitt, auk þess sem
menn f>á líka hefðu lagt meiri trúnað á orð
lians; en þetta hefur höf. öldúngis leitt hjá
sjer og valið hina aðferðina, sem að visu er
lángtum ljettari og vandaminni, en jafnframt
miklu ljótari og gagnlausari, að lasta ogrifa
niður hvert orð, sem hann þykist ekki kúnna
vel við. ^það er auðvitað, að það þarf
minni styrkleika í málinu til að gjöra þetta,
en til að búa til ný orð í stað þeirra, sem
að er fundið, og jeg er hræddur um, að það
kynni að vefjast fyrir höfundinum að mynda
ný orð, sem væru betri en sum af þeim, sem
hann hefur fundið að, eiula f)ó hann skildi
hugmyndirnar, sem í þeirn eru; jeg vil ein-
úngis taka til dæmis: ritvissu, eðlishreiting-
ar kenning og fyrir fram ákvörðun, sem hon-
umþykja óskiljanleg orð. En mun þá almenn-
íngur skilja betur hjá honum : qjöranda ein-
tölunnar í karlkyni af einkunnum ? eða:
fyolanda eint. í karlkyni? eða saqnarorðið?
eða: eiqanda eint. affornafn? eða: eiqanda
fleirtölunna.r af karlkenndum orðum? Jeg
segi þetta ekki til að finna að þessum orð-
um hans, heldur fil sð sýna, að það er eðli-
legt, þó orðin sjeu almenningi þúngskilin
meðan hugmyndirnar eru að verða þjóðlegar;
en sje það eðlilegt, þa er rángt að finna að
því, og því hefði hann átt að leiða þetta hjá
sjer. Jeg gæti sýnt, hvernig höf. hefur fund-
ið að mörgu af því hann hefur ekki skilið
hugmyndirnar, t. a. m. þegar liann talar um
skýið, andleqt sálarsamfjelaq, Orðið, og í
stutt.u máli alstaðar þar sem hann kemur ná-
lægt guðfræðinni, þar á mót sje jeg ekki,
hvernig hann ætlast tiL, að menn komist hjá að
hafa orðin prótestantiskur, púrítanskur og pá-
piskur, þegar verið er að tala um þessa trú-
arbragðaflokka. Allt það, sem höf. segir um
rángann að skilnað og ránga samteingingu
orða í árritinu, þykir rnjer svo ómerkilegt og
sjergæðíngslegt, að jeg vil ekki eyða orðum
að þvi, með því hann hefnr heldur ekki fært
neina ástæðu fyrir því; þar á mót er margt
af því sem hann segir um rjettritunina, ef-
laust á góðum rökum byggt og hafa útgefend-
urnir aldrei borið á móti þvi, að á henni
væru gallar og að hún sumstaðar væri sjálfri
sjer ósamkvæm; en þó liefur höfundurinn
hjer leitast við að gjöra úlfalda úr míílug-
unni og jafnvel ekki kynokað sjer við að
taka með prentvillurnar, sem eru aptan til í
bókinni og er þá tillt. á fremsta hlunn og öllu
þvi tjaldað sem til er, einkum þegar þess er
gætt, að í dálitilli grein, eptir sjálfan hann,
ern ekki færri en sjö prentvillur eptir því sem
hannsjálfursegir. Hefði höf. viljað gæta þeirrar
sanngirni, sem gjöra má ráð fyrir hjá góðfúsum
lesara, þá hefði hann farið öðruvísi að, enda
þó hann ekki hefði viljnð láta sjer lynda af-
sakanir þær, sem útgefendurnir hafa fært í
formálanum fyrir ónákvæmni þeirri, sem varð
á rjettrituninni, nje heldur hafa tillit til þess,
að í flestum málum mun vera nokkurt þref
um rjet.tritun og í fæstum þeirra mun hún
að öTIu leyti vera sjálfri sjer samkvæm.
5að er sjálfsagt, að það er prýði á hverri
bók, að rjettritanin sje regluleg; en þó er
meira varið i hitt, að reglulega sje hugsað.
En hváða gagn hefði almenningur af þvi, þó
mjer tækist að sýna missmíði á reglulegri
hugsun bæði í „grein“ og „svari* böfundar-
ins? eða þó jeg gæti leitt rök að því, að þar
liggja margar liugsanir í bendu, seni ættu að
veraað skildar, ogmargar eru slitnar sundur,
sem saman ættuaðvera? Um blæ þann, sem er
á grein og svari höfundarins, ætla jeg heldur
ekki að tala; höfundurinn getur ekki borið það
fyrir sig, að svar útgefendanna hafi verið
freklega orðað, því að hann var þá búinn að
skrifa grein sína og eigi vissu þeir þá held-
ur, og því siður almenningur, hver höfundur-
inn var og þessvegna gátu orð þeirra ekki
skert virðingu hans í augum annara-
JKnnúngle^ur úrskuríínr,
um brauðaveitínqar á \slandi,
(30. júlím. 1850).
Stjórnarherra kyrkju - og kennslumálanna
í Danmörku hefur með brjefi frá 30. júlí-mán.
í sumar tilkynnt stiptsyfirvöldunum, að kon-
úngur hafi með úrskurði, dags. s. d. allra
mildilegast ákveðið:
1. að hrauð á Islandi megi eptirleiðis ein-
úngis veita:
a, kandídötum í guðfræöi frá háskólanum.
b, kandídötunum frá prestaskólanum á ís-
landi, og
c, þeim, sem áður en prestaskólinn tók