Lanztíðindi - 24.12.1850, Blaðsíða 4

144
allri skoðan þjóðólfs á neitunarvaldinu.
3>egar Jjjóð. spyr því Höf., „livernig hann
ætli að koma saman samvinnunni og aðskiln-
aðinum, þá svarar Höf.: að það sje jafn ó-
mögulegt eins og að samrýma skoðun þjóð.
við skoðun Höf. á þessu efni, og því hafi
hann hvorki ætlað það mögulegt nje ætlað
sjer að reyna það.
Höf. kveður jþjóð., og ætlar ekki að tala
við liann meira um neitunarvaldið, fyr en ef
þeim auðnast að hittast á þjóðfundinum í
sumar.
3>ar fæstir munu efa, að höfundurinn um
neitunarvaldið í ^jóftólfi sje Sveinbjörn Hall-
grímsson, þá er líka rjettast, aö menn viti,
að Höf. um neitunarvaldið í Undirbúnings-
blaðinu og Lanztíðindunum er
3akob Guðmundsson.
Til 2 + 12 um höfðahvalinn.
í upphafi greinar sinnar, segir höfundurinn
(sjá Lanzt. bls. 126—27), að þó sumir þrætu-
gjarnir menn höfði mál út úr litlu efni, þá
láti þó flestir sjer lynda þegar hæstirjettur
'sje búinn að gjöra út um málið, nema Lanz-
tiðindin, sem hafi verið að ryfja upp á ný
hvalrekamál sjera Benidikts á Hólum, sem
þegar sje útkljáð fyrir mörgum árumíhæsta-
rjetti, o. s. frv. j>etta á nú hjer ekki við,
af þvi hvorki hafa Lanzt., eða jeg — sem
ritaði grein um þetta í 15. blaði þeirra —
fundið að þessum hæstarjettardómi, heldurað
hinu, hvernig frá honum var sagt í Félags-
ritunum, þar eð mjer þóktu þau liafa í frásögu
sinni hallað þessu máli meir á prófast sjera
Benidikt en hæstirjettur liafði gjört. En ekki
get jeg gjört að því, þó þetta mál sje útkljáð
fyrir mörgum árum; eigi nokkur skuld á því,
þá eru þaö Félagsritin, sem ekki sögðu frá
þessum hæstarjettardómi fyrr en í fyrra; því
liitt getur ekki verið meiníng Höf., að það
hafi verið óþarfi að skipta sjer af, þó dómur-
inn væri ránghermdur í Félagsr. af því málið
var útkljáð fyrir mörguin árum. j>að er hverju
o»ði sannnara, sem Höf. þessu næst segir, að
honuin var ekki minna ætlandi, en að hann
gæti sagtrjettfrá þegar hann hafði dómskjöl-
in fyrir sjer og eins, að hann vildi segja rjett
frá úr því hann var ekki prófastinum illvilj-
aður og hvort sem heldur hefði verið. Ein-
mitt þessa sömu kröfu gjörði jeg til Höf. í
Félagsr., og þess vegna fann jeg að frásögu
hans þegar jeg sá, að kröfunni hafði ekki
verið fullnægt. j>á fer Höf. að segja frá
þræðinum í þessu máli til að verja það sein
stendur í Félagsrit. rað sjera Benidikt hafi
þókst eiga tilkall til reka í Höfðalandi vegna
þess að jörðin hafði áður verið stólseign og
að því hafi verið farið fram afhans hálfu, að
dómkyrkjan eða hann sjálfur sem eigandi
hennar ætti tilkall til reka á þeim jörðum, er
áður höfðu legið undir Hólastól“. Hvernig á
nú að rýma þetta saman við það’, sem Höf.
játar sjálfur, að prófasturhin í fyrstu hafi
byyyt mál sitt einkum á því, að rekarjettur
undir Höfðalandi liafi verið kominn undir
Hólakyrkju áður en Höfðí va.rð stólsjörð?
Sýna ekki þessi orð berlega, að prófasturinn
hefur ekki höfðað málið af því, að jörðin
Höfði áður hafði verið stólseign, heldur af því
hann þóktist geta sannað, að rekinn hefði
verið sjerstök eign Ilólakyrkju frá skilinn
jörðunrii? En þó honum tækist ekki að sanna
þetta svo að hæstirjettur Qellist á sannanir
hans, eða þó málsfærslumenn hans þarkunni
að hafa leitast við að koma með einhverjar
aðrar uppástúngur og varnir i málinu — sem
mjer annars er ókunnugt um — þá haggar
það ekki grundvelli málsins, eins og jeg ekki
heldur veit til, • að prófastur sjera Benidikt
hafi nokkurntíma sjálfur gjört tilkall til reka
á þeim stólsjörðum, sem seldar voru 1802,
af því að þær áður heföu verið stólseign. Að
Höf. þykir það undarlegt, að sjera Benidikt
hafi höfðað þetta mál af skyldurækt, „þar
sem þó hvalspikið hefði runnið í hans sjóð,
hefði hann unnið málið“, er ekki kynja eptir
þeirri hugmynd, sem hann gjörir sjer um
eignarrjett kyrkna hjer á landi. En höf.
mun þó ekki geta borið á móti því, að þessi
eignarrjettur er ekki með öllu óbundinn hvorki
í tilliti til sölu nje viðhalds kyrknanna auk
þess sem þær einnig safna sjóði sjer í lagi;
en jeg befi áður getið þess í fyrri grein minni
í Lanzt., að sjera Benidikt hefur altaf látið
það sem kyrkjunni hefur áskotnast fyrirceka-
ítök þau, er hún fjekk aptur, renna í hennar
sjóð þvert á móti venju annara kyrknaeigenda
hjer og einsmundi hann enn hafa gjört, hefði