Lanztíðindi - 10.01.1851, Blaðsíða 4

159
getum vjer ekki annað en haldið, að þessi
sálmur, þó aldrei væri til annars litið, enn
gallanna á hinni seinustu hendíngu í öllum
versunum, sje ætlaður tilað verða lesinn upp,
en aldrei til að sýngja hann með hinu gamla
góða lagi, sem hinn fyrs'ti höfundur hans
hefur ætlað honum. Vjer viljum einúngis
geta þess, að seinasta hendíngin í öðru versi
ætti eptir bragarhættinum, og mætti, að oss
finnst, að efninu til, vera svona: „Kemur að
dæma sjerhvem mann“, {>ví í orðinu vjarð-
ríkib“ liggur enginn sá (>ánki, sem ekki
er endurtekinn í „sjerhvern matin*, og finnst
oss að orðfæriö fremur mundi vinna enn missa
nokkurs í, ef vjarðríkið oyu væri úr fellt.
Vjer ætlumst nú til, að af þessu megi
sjá hverju vjer vildum breytt hafa í hinum
versunuin í þessum sálmi, og eptir hvaða
hugsun og reglum það ætti að vera, og viljum
því ekki fara fleiruin orðum Um hann'
Sálmurinn Nr. 2 er víst einhveraf þeim,
sem fæsta galla hefur að hætti og framburði
í allri sálmabókinni, og er þó að vorri mein-
íngu allstaðar orkt móti eðli málsins, þar
sem hendíngarnar ekki hyrja ineð eins at-
kvæðis orði, en sjerílagi verður framburður-
inn óþægilegur og meiðir tilfinninguna, þar
sem hendíngarnar byrja með tveggjaatkvæða
orðum eins og í 11. versi: „blessa" og síðaT.
Bragarhátturinn er nefnilega þannig á öllum
hendíngunum v\ —v \ —v \ —v\ —;
Já stríðir það einnig móti rjettri hugsun og
framburði, þegar spurníngin: Bhverr“ í byrjun
þriðju og fjórðu hendíngar í fyrsta versi er
látin falla á hinn fyrsta stutta hálflið hend-
ínga þessara. Spurning þessi á efalaust að
falla á einhvern þann lánga hálflið þeirra,
og ef orðaröð sú væri ekki í stirðara lagi, þá
mundumvjer kunna betur við framburð þriðju
hendíngar á þenna hátt: „sem þú svo hver
er hár og vís“ o. s. frv.; í sjerhverju tilliti
á þessi orðaröð betur við framburðinn eptir
álierzlunni og við bragarháttinn.
Jað er bezt að játa það strax um sálm-
inn Nr. 3, að hann upprunalega, eða eins og
hann er í grallaranum, á öldúngis ekki við
sitt upprunalega lag, sem hann enn heldur í
öllum prótestantiskum löndum það vjer til
vitum, allt frá tímum siðabótarinnar. Á öllu
Jýzkalandi, í Danmörku, Noregi og Svíþjóð !
er sálmurinn enn tíðkaður, og hefur hann í
ölluin þessum löndum verið lagaður beinlinis
eptir lagi Jóhanns Spangenbergs; þetta hefur
líka átt að gjöra í sálmabók vorri, en það
hefur tekizt auinlega. Strax í fyrsta orðinu
er áherzlan á seinna atkvæði þess; og auk
þess að önnur hendíng er einni samstöfu of-
laung, þá er áherzlan á seinna aðkvæði orðs-
>ns »fyrir“, °S Shærst“ áherzlulaust; ætti þó
síðarnefnt orð bæði eptir eðli þess og mein-
íngu að falla á lángan hálflið hendíngar, en
bragarhátturinn er þannig:
1. og 3. hend. v\—v\—v\—v\ —
2. og 4. hend. v\—v\—v\—v\ :||:
v\ —V \ —v | —v \ —
V j — V I — í) j —V I —
V I — V | — V I — V I
Endir annarar, fjórðu og siðustu hendíngar er
í þessum bragarhætti kvennlegur, en í fyrstu,
þriðju, fimmtu og sjöttu karllegur. jþriðja
hendíng er ekki áteljandi, en i hinni fjórðu
er áherzlan á raungum stað í fyrsta orðinu,
og kemur sú hin ránga áherzla því verr við,
sem hún fellur á hinn staka (fyrsta, þriðja,
fimmta o. s. frv.) lið hendíngar. Jó áherzl-
an í orðinu „dásamleg" sje einnig órjett, þá
er hún þó einmiðt þess vegna fremur þolan-
leg að hún fellur á lángan hálflið annars
hendíngarliðs; en þessu er ekki svo varið
með áherzluna í Bs>ndugri4; hún er óbærileg,
af því önnur samstafan fellar þar á stakan
hendíngarlið með áherzlu. Auk þessa er orð-
ið »frið“ áherzlulaust, og ætti það þó sjálf-
sagt að hafa hana. Sjötta hendíng er ekki
vítaverð. Sjöunda hendíng hefur átta atkvæði
í staðinn fyrir 7.
Um sálminn Nr. 4 er það að segja, að
þeir sem hafa orkt undir þeim bragarhætti,
hafa misskilið hann þannig, að þeir hafa skipt
annari og Qórðu hendíngu í tvær hverri, og
eins fimmtu og sjöttu hendíngu. Biskup
Kingo hefur ætlast til að bragurinn skuli
hafa 6 hendíngar, en í hinni svo kölluðu Höf-
uðgreinabók (Hólum 1772) eru anðsjáanlega
aímarkaðar 8. Hátturinn er öndverðlega svona:
1. og3. hend. *> | —v \ —v \ —v | —
2. og4. hend. v j— v\—v\ — v\—v\ — :|(:
V I — V I — V I — V I — V I —
v\—v\—v\—v\—v\ —
Fyrstu tvær hendíngarnar í fyrsta versinu eru