Lanztíðindi - 10.03.1851, Blaðsíða 1

LANZTÍÐirVDI.
1851.
2. Ár ÍO. Marz. 4*. og 43.
Á v a r p1.
Crófiir landar! Jað er verið að seigja oss
frá Alpakadýrinu; Reykjavíkurpósturinn gjörði
f>að uin árið og núna í haust Lanztiðindin,
og þetta í góðu skyni, að fyrst verði í gátum
haft, hvert dýr það þrifist gæti hjá ossásnjó-
landi voru, síðan að einhver brjótist í að fá
það hingað og reyna, hvert það ekki getur
orðið hjer að notum. Jeg efa ekki, að gátan
kunni að geta rætst og þá hitt á eptir, en
aldur niun það samt eiga sjer, að Alpakadýrið
bæti hjer búhöfn vora. Nú eru þeir timarnir,
að oss varðar það þó miklu, að bjargræðis-
vegir vorir gætu bráðum og góðum framför
um tekið, og vel væri þeir gætu fjölgað, eða
sýnist yður það ekki? Jeg held yður sýnist
það; að bata þá sem eru er oss ætlandi, en
minni von þess — þó ekki vonleysa — að
vjer bætum nýum við, en látum sjá, vjer
þurfum ekki að seilast lángt til loku að gjöra
það og ekki að bíða eptir Alpakadýrinu, sem,
ef til vill, aldrei kemur. Vjer höium í landi
voru skepnur þær, sem lireinsdýr heita,
og höfum nærfelt 80 ára reynslu þess —
minna mátti þó duga — að þau tingast hjer
vel, og að eðli þeirra kemur betur saman
við eðli lands vors en nokkurrar annarar
skepnu sem vjer höfum; oss liefur verið frá
þvi sagt, að í öðrum löndum og í öðrum
beimsálfum undir líku og lángtum kaldara og
harðara himinbelti en land vort liggur, sjeu
hreindýrin mesti og jafnvel einasti atvinnu-
vegur heilla jijóða, einkum þeirra, sem næst
búa norðurskauti jarðar vorrar, hvar svo
er kalt, að engar skepnur geta þar lífi hald-
ið sökum kulda, aðrar en birnir, refar og
hreindýr, og lönd svo hrjóstug og gróðalítil,
að þeir sem þar búa, mundu, ef þeir þektu -
land vort í blóina sínum, trúa því, að lengra
en hingað þyrftu þeir ekki paradýsar að leita.
Kuklinn og snjórinn er nú samt {>að tvennt
hjá oss sem mest hnekkir peningshöldum
vorum og velmegan vorri, mundu oss þá ekki
þær skepnurnar þarfar sem hvorugt þetta
drepur? j?að held jeg, og þegar það eru líka
þær skepnur, er vjer af heyrn og nokkurri
reynd vituin, að geta fæðt oss hollri fæðu og
klæðt oss hlíum fötum 2, hjer við bætistþað,
að einkis þurfum vjer í að missa afskepnum
þeim, sem vjer höfum, þó vjer bættum hrein-
dýrunum við, á fjöllum og heiðuin leita þau
helzt haga og skortir oss hvorugt, þau jeta
1) Óskandi væri, að almenníngur veitti ávarpi þessu athygli og að þeir sem kynnu að bandsama og temja
hreindýr, gæfu mjer eða öðrum blaðastjómm hjer ávísun uin, hvað þeim yrði ágengt í þessu efni, svo það yrði
auglýst á prenti öðrum til uppörfunar og leiðbeiníngar. Kitst.
2) Eingan veit jeg í fám orðuin, hafa betri skýrslu gefið oss um hreindýrin en konferenzráð Magnús sáluga
Stephensen og var það honum verðugt, i Vinagleði hanns á bls. 195—96, seigir hann: ,,Hreindýralýsíng tekur að
verða kunnug hjá oss, jeg bæli því við að eins, að svo litil not þeirra vjer enn böfum hjer, eru þó fá notabetri
dýr sköpHð. Lapparnir lifa því nær eingaungu af þeim; hreindýrsmjólk og kjöt er þeirra mesti matur, skiunið
klæðnaður, þak og skýla; á þvi þrælka þeir, likt og vjer á púlsklárum, ineð því keyra þeir á sleðum sinnm betur
en með nokkrum hesti, úr hornum þess og beinum smíða þeir margvislegt, sinar þess eru þeim seimi, blöðrurnar
geimslupúngar og flöskur; þó er það þurftarlitið, krapsar ótrúanlega eptir mosa, sem er þess mesta og bezta fóður.
Jiessa skepnu Ijet guðleg forsjðn þrifast einkanlega í norðustu og hörðustu löndum, og vísaði því þar bústað til
inargra lOOOda manna viðurhalds og bjargar“. Jiessi orð, þvilíks manus, hafa Islendíngar híngað til látið sjer
eins og vind um eyru þjóta, og hvílik fásinna! þess væri óskandi þeir gjörðu það ckki lengur. Ilöf.