Lanztíðindi - 10.03.1851, Blaðsíða 3

175
leyfist. aö frambera liugsanir sínar opinberlega
heldur en lærðustu valdsmönnum, það ætti
ftví einginn að vera svo ragur að voga ei að
iáta þaraðlútandi orð eptir sjer berast af ótta
fyrir aðfinnslu og að lítið verði gjört i'ir |)eim,
lieidur líta til bins, að vorir bræður í heimin-
um mega slíkt þola hverra jafníngjar viðsum
ir ljverjir ekki erum. Dæmin eru deginum
ljósari, að ritverk nú um stundir inæta ekki
einúngis aðfinnslu heldur og lasti, en — ættu
þá allir að hætta og leggja árar í bát? Nei,
það samsvarar nú ekki vorum tíma, miklu
Iieldur eigum vjer, þar málefni vor eru koniin
á svo frian fót, leitast við hver eptir sínu
megni að stirkja að þeirri biggíngu, sem nú
er verið að grundvalla, og þó sumt af því
verði ei nema molakast uppí vegginn, þá eru
yfirsmiðirnir variir að brúka j>að hentugasta,
en láta hitt gánga af skörum; jiað hefur ver-
ið nokkur undanfarin ár og er enn allfjölræðt
um vor alþíng, sem fleiri eru nú farnir að
álíta sem mikilvæga gjöf af liendi vorra miklu
konúnga, en því innilegar ættum vjer kapp-
kosta að færa oss þessa gáfu rjettilega í nyt,
þar tilgángurinn er vafalaust sá, að efla vor-
ar eigin og eptirkomanda heiilir; margir munu
segja, að nú sje verið að reyna tíl að niður-
raða hlutunum þannig, að nást geti þetta mik-
ilvæga augnamið. Jeg neita því ekki, að það
sje hreinskilin meiníng flestra með ýmislegum
hætti að stirkja til frainkvæmdar þessu áríð-
arula verki, en jeg held jafnframt, að þarað-
lútandi kríngumstæður verði ei skoðaðar á eirn
veg af öllurn og líklega töluverður meinínga-
munur, máske margir skoðunarmátar bæði
eptir nokkuð ólíkum bigðarlögum og búnaðar-
háttum lands vors og líka hugsunum og inn-
birlíngum sjálfra vor, þarí vænti jeg þó að
öllum muni samankoma að laga svo inn-
anlands stjórn og stiftanir, að útgiftir bænda
vaxi ei talsvert úr því sem nú eru, því svo
má oss vera kunnúgt ástand lands vors og
bjargræðisvegir nú sem stendur, að ógjörlegt
ætla jeg að tollar fjölgi eða hækki fyrst um
sinn, eða svo lengi kaupverzlun og jarðar-
rækt ekki færist í frekari blóina, brúkum fyrst
forsjállega og sparsamlega þá fjársóðu vora,
sem m'i eru til, þó án þess að eiða þeiin með
frekju eins og riokkur dæmi hafa, því miður,
sýnt að undanförnu. Gefum gætur að, á liverju
afl og þrek sjerhvers ríkis og stjórnar lilýt-
ur að vera bigt, framkvæmdir ýmsra stórra
fyrirtækja, framför í margsháttar þekkíngu
og margt fleira. Alt þetta er grundvall-
að á þegnum og undirsátum. Velmegun þess-
ara er lieill og kraptur heila ríkisins, einsog
líka þeirra bágboriu kjör veikja öll áðurtalin
nytsemdarfyrjrtæki, því hlýtur jafnframt og
ræðt er um stjórnarskipun framvegis, að haf-
ast glöggt tillit til alþýðunnar. Jað er óneit-
anlegt, að margt hvað þarf umbreitíngar við,
og til að koma því i verk, þarf dugnað og
framkvæmd, líka þann fjárstirk er þar til út-
heimtist, samt hljótum vjeraðsníða ossstakk
eptir vexti, en eins og yfirmennirnir ákveða
skyldur og sum kjör alþýðu, eins ættu bænd-
ur að hafa nokkra hlutdeild í að niðurskipa
því sama fyrir yfirmennina, þó alt með þeim
innbyrðis jöfnuði, að hvorirtveggja mættuvið
una með tilliti til landsins og efnanna ásig-
komulags. Jar eð jeg tel nú víst, að rætast
muni getgáta sú, að allir líti ei á eða skoði
hlutina á eirn veg, heldur verði töluverður
meiníngamunur, af hverju ekki er hægt í
fljótu máli að segja hvað bezt sje til heilla-
vænlegra afleiðínga framvegis, þá virðist qss
ísjárvert, að nokkuð sje fastgjört þar um fyr
en borið er undir almenníngsálit. En svo að
undirbúningur stjórnarformsins með fleirum
innanlands umbreitíngum sem þar af fljóta,
gæti gengið til sem þjóðlegast og eindrægn-
islegast, sem er áríðandi eigi vel að fara,
höldum vjer bezt tilfallið, að frumvarp sje
gjört á þjóðfundi eða alþíngi til allra þeirra
nauðsynlegu breitinga, sem þá þykja fyrir
hendi liggja og þetta í svo mörgurn greinum
setn málefnin eru mörg. Greinir þessar skyldu
ritaðar í stuttu máli þar strax á fundínum, og
hverjum alþingismanni afhendast afskrift af
þeim, ætti það að vera í sem fæstum en full-
komnustum orðum innibundið, þetta afskrifi
hver alþíngismaður heima hjá sjer og sendi
slíkt sem uniburðarbrjef hreppstjóra í sínu
kjördæmi, hver hreppstjóri taki þar af afskrift
og haldi síðan fund í sinum hrepp, og leggi
tjeðar greinir fram fyrir almenníngsaugu, þar
skyldi hann með ráöum sóknarprests og helztu
bænda semja athugasemdir og tillögur þær
eð lienta þykir, hvað eð skrifist þar á fund-
inum. 3>ar ept*r haldi sýsluinaðurinn fuud í