Hirðir - 12.11.1857, Page 7

47
þessa, allt eins og til afe sýna þeirn, aö skepnan á guí) yfir sjer,
sem eigi lætur heimsku manna óliegnt* 1, og þab sternlur því eins i'ast,
og nokkur sagnablöb geta frá sagt, aö vib niburskurbinn var dauba-
dómur lands þessa felldur. „Árið 1777 (undir endalok niburskurb-
arins) fór að ltoma undirbúningur þeirra harðæra, er seinna yfir-
tóku!‘, skrifar Hannes biskup, og því næst segir hann oss á næsta
ári frá byrjun hungursdaubans, er síban ágjörbist ár frá ári. Til
ab sanna þetta enn fremur, viljum vjer til greina orb hins ágæta
rithöfundar, er liann segir: „Arið 1780 var af undangengins árs
bágindum2 meiri bjargrœðisskortur, en menn í langan tíma höfðu
reynt; því kúpeningur gjörði lítið gagn, en sauðfje hafði verið
gjörsamlega niðurslátrað vegna fjársýkinnar. Jafnvel þeir, sem
í hörðu árunum eptir 1750 verið höfðu góðir bamdur, og öðrum
bjargandi, áttu nú við ramman reip að draga. Peningshöid og
voru bág, og sótt gekk í mesta lagi um haustið; nokkrar mann-
eskjur dóu í hor undir Eyjafjöllum og víðar. Bjargræðisskortur
varð um veturinn 1781 almennur, og hrossakjötsát fór þá af
margra neyð svo i vöxt, að það, frá því landið varð alkristnað,
hefur aldrei verið svo mjög tíðkað. Landfarsótt og magasýki á
börnum og gamalmennum gekk þáumvorið, sem urðuþvímann-
skœðari, sem mjólkin og holl matarbjörg var eigi til, en illa mal-
að, strámikið bygg, er þeir fátœku mest keyptu, því at það var
ódýrast, soðið í sjó og vatni, og sumstaðar nýr blautur háfur og
hrá söl var flestra við sjóinn einasta fæða. Sauðfje dó fremur
venju úr óþrifum. Fóru nú jarðir að verða fremur venju
lausar til sveita, en fólkið, sem af peningi var snautt orðið, að
leggjast, í sjóbúðir, hvar það eptir af hallæri út af dó. Petta
nýnefnda bágindaár telja cngir meðal harðæra, og þó eigi sjeu
meira en 12 ár síðan liðin, hafa flestir gleymt því, en muna
einungis til þess hallæris, er síðan kom og yfirtók, þar þó árið
J) Mannkjnssagan er full af dœmum, sem sýna þab, ab þegar þjábirnar sleppa
sjer í einhverri óskynsemi, þá er eins og náttúruöflin leggist á eitt til ab eyba
þeim.
2) Ab Ilannes biskup á hjer vib veturinn 1779 og 1780, er eptir þeirrar
aldar hugsunarhætti aubskilib; en eigi sá vetur ab teljast meb fellivetrum, þá fara
nú slíkir ab verba margir á landi vuru. Veturinn 1779 var afbragbsgóbur fram
á vor, og um haustib sama ár voru góbvibri frá byrjun nóvembermánabar þar til
i þorralok, en þá harbnabi og var kalt vorib, og áttisiíkt eigi ab geta gjört mikib
um, svo lítill penÍDgur sem þá var, enda eru og flest vor köld hjá oss íslend-
Jngum.