Íslendingur - 27.04.1861, Side 2

18
mikill fyrir hvert þing, sem haldið hefur verið, hve miklu
í hvert skipti hefur verið jafnað niður á þá tvo lögboðnu
gjaldstofna, fasteign og lausafje, og hve mikið hefur komið
inn í jarðabókar- eður rikissjóðinn af gjaldstofnum þess-
um hvorum fyrir sig ár hvert. Skyldi nú svo fara, sem
vjer þó alls eigi gjörum ráð fyrir, að ekki haQ verið gætt
hins lögskipaða hlutfalls millum fasteigna og lausafjár við
niðurjöfnunina að undanförnu, eður eitthvað sje enn ó-
greitt ríkissjóðnum af öðruin hvorum eður báðum gjald-
stofnunum, og sje því annaðhvort hjá amtmönnunum eða
sýslumönnunum, eða þá íþriðja lagi, að skulda-upphæðin
yQr höfuð, sem stiptamtið hefur álitið hina rjettu, reynist
of há, er það sjálfsagður hlutur, að þvílíkar misfellur ættu
og gætu lagazt við næsta árs niðurjöfnun.
Ilingað til höfum vjer talað um það, að hve miklu
leyti það mundi ráðlegt fyrir almenning, að hann tregð-
aðist við, að greiða aiþingistollana, sem nú eru jafnaðir
niður, eins og væru þeir auðsjáanlega rangir og óvin-
sælir. Allt öðru máli skiptir það, þó hlutaðeigandi sýslu-
menn, sem þekkja nákvæmlega efnahag sýslubúa sinna,
fœru því fram við stiptamtið, að sú linun yrði gjörð í
niðurjöfnuninni, sem nauðsynleg væri til þess, að fátœk-
lingum ekki væri gengið of nærri, svo sem með því, að
gefa þeim gjaldfrest, og væntum vjer þess af stiptamt-
manni vorum, að hann sjái ráð til þess, að slíku gæti
orðið framgengt, án þess þó að hinum efnaðri yrði í þyngt
fyrir þær sakir, sem væri með öllu lögum gagnstœtt.
Yjer viljum nú ekki fara fleiri orðum um þetta mál,
en vonandi er, að það sýni mönnum, hve nauðsynlegt
það sje, að stjórnin haldi stiptamtmanninum stranglega
tilþess, aðjafna alþingiskostnaðinum niður lögunum sam-
kvæmt, og gjöra almenningi ljósa grein fyrir, hvað inn
komi og hvað eptir standi.
Ekki er ráð, nema í tíina sje tekið.
|>að er kunnugra, en frá þuríi að segja, hversu ilia
lítur út með bjargræði manna nú í ár í mörgum sveitum
landsins, og ekki er annað sjáanlegt, en að til mestu
vandræða horQ, einkum við sjávarsíðuna, þar sem Qski-
leysið enn við helzt. Vjer verðum nú að álíta það skyldu
valdstjórnarinnar, að sjá um í tíma, að svo miklar mat-
bjargir komi sem fyrst til landsins, að enginn þurQ að
deyja af bjargræðisskorti, er fje hefur til að kaupa fyrir,
og að sveitirnar geti átt kost á, að kaupa matbjörg handa
85
pottinnn. J>að varð þá eitt sinn, er hann kom sunnan
með lest sína, að hann rak hjá tjaldi í Vilborgarkeldu á
Mosfellsheiði, að hann greip þar hest rauðan, varpaði á
hann reiðingi og Qskaböggum sem hvatlegast; var hann
allra manna snarráðastur í hvívetna, rak svo hestinn með
lest sinni; en er hann var eigi alliangt kominn norður á
heiðina, sá hann og lagsmaður hans, að 3 menn riðu á
eptir þeim mikinn, og þóttist Jón vita, að leita mundu þeir
hestsins, stökk af baki, greip krít úr vasa sínum og krít-
aði blesu á hinn stolna hestinn; en er þeir, er eptir leituðu,
gættu hestanna, sáu þeir hvergi Rauð, því blesan villti
fyrir þeim, og ætluðu hann í aðra lest farinn, en Jón
hjelt hestinum og fór heim norður. Öðru sinni var það,
að hann greip hest brúnan í Iíúagerði innan Vatnsleysu
og hleypti í lest sína, er áfram hjelt inn hraun, en Jón
reið að tjaldi þeirra manna, er hestinn áttu, og lýsti fyrir
þeim brúnum hesti sem líkustum þeim, er hann greip;
Ijet hann mundi suður aptur strokinn, og allt reið hann
suður í Voga, áður hann sneri aptur og reið norður á
fjöll og heim. J>að var eptir að hann kom að Gröf, að
fátœklingum sínum, er ekki geta sjálQr keypt sjer bjarg—
ræði. Vonandi er og, að hinir fjáðari menn sýni veg-
lyndi sitt og drengskap í því, að styrkja yQrvöldin og
sveitirnar í þessu, að svo miklu leyti sem í þeirra valdi
stendur, með láni, ef til þeirra verður leitað.
Kaupmannahöfn 28. febrúar 1861.
Um mýrag’rœðsln.
F y r s t a b r j e f.
Mýraþurrkan og grœðsla á vatnssjúkri jörð er mjög
svo ábatasöm. |>ví það er ekki nóg með því, að mýr-
lendi og votsöm jörð lítinn eöur engan arð gefur af sjer;
hún spillir einnig loptslaginu og hefur í för með sjer
heilsuspilli og ill áhrif á rœktað land í nágrenninu. Á
íslandi er margur blettur svo frostnæmur, að miklum skaða
gegnir á högum og skepnuhaldi. Allir vita, hverjum fjár-
missi gaddurinn veldur; en færri taka eptir, hversu
loptið spillist og kœlist af mýrlendi, og hverjar iilar af-
leiðingar af því leiðir fyrir grasvöxt og gróður.
En sjeu mýrarnar, sem annars ekki bera annað en
kostlítið og súrt gras, rœktaðar með skvnsemi og alúð,
verða þær smásaman að beztu engjum og túnum, og borga
þannig margfalt tilkostnaðinn við að þurrka þær upp. Til
merkis um þetta ber þess að geta, hverja ávexti niýra-
rœktuniní Sveitz, sjerílagi Glarus-hjeraðinu norðanverðu,
hefur borið. J>ar sem áður voru eintóm fen og foræði,
er nú fegursta akurland, hjer um bil á stœrð við alla
Rangárvelli. Á mýrlendi í Ilannóver, auðu og óbyggðu
þangað til 1840, búa nú 14000 manns. Á J>ýzkalandi
norðanverðu, svo sem Austur- Fríslandi og sveitinni um-
hverQs Brimaborg, var fyrir fáum árum óbyggt og órœkt-
að mó-mýrlendi; nú fœðir þessi sveit nálægt 40000
manna. Á Englandi voru fyrir hjer um bil hundrað ár-
um Lincolns-hjerað og Cambridge-sveit eintómar fúamýr-
nr, að nokkru leyti undir söltu vatni; nú eru þessar sveitir
taldar með frjóvsömustu hjeruðum Englands. Sama er
aö segja um Dunármýrar í Bayern og ýms svæði á
Hollandi, írlandi, Skotlandi, Prússlandi og Rússlandi.
Land vort er, þótt fornt sje, ímörgu efninýtt land;
þarf því bæði á þekkingu og fje að halda, til þess að geta
komizt upp. Tjáir hvorugt að geyma á kistubotninum, ef
vel á að fara. Til mýrarœktunarinnar eintómrar útheimt-
ast œrið fje og rjett meðferð; en hitt er eins víst, að
þvi fje er vel varið og að það kemur vonum framar aptur.
30
hann átti þar kýr góðar; er þar og he'ýskapur afar-mikill
og œrnar ferginstjarnir; ljet hann gefa þeim fergin þrisvar
á dag, batt og heyvöndul uppi í básum þeirra, ef þær
vildu grípa í hann millum gjafa; er það almæli, að engin
þeirra mjólkaði minna en pundfötu í mál, en ól reiðhesta
sína á töðunni og gaf sýru að drekka; er og sagt, að
sumum þeirra gæQ hann smjör; var enginn þá slíkur reið-
maður sem hann; Ijek og orð á, að eigi væri hann lengi
að bregða sjer bœjarleið, þá honum sýndist. Jón stal
rauðum liesti, er brátt kvisaðist; var hans leitafarið; kom
Jón honum svo undan, þá leitarmenn komu, að hann ljet
liann inn í eldhúshorn, og hlóð skcklum fyrir framan.
Vöruðu grannar hans hann við áður, því öllum þeirra var
liann vinsæll. J>að sagði Jón síðan, að hann hræddist
mjög fyrir því, að hesturinn hneggjaði, er leitarmenn komn
í eldhúsið. Opt er sagt hann fœri á haustum vestur á
Skagaströnd eða út á Skaga, og tœki á 1 eða 2 hesta
Qsk úr hjöllum. J>að segja og sumir, að opt segði hann
við Guttorm fóstra sinn: »Steldu, Gutti, skeifu, steldu
hnappheldu«. En svo var Jón örlátur við snauða menn,