Tíminn - 25.03.1874, Side 2

Tíminn - 25.03.1874, Side 2
22 (ATHUGASEMD UM RÚGKAUP). Á þessum ti'mum þá meðvitund súeraðryðja sjer til rúms að margt sje íhugunar og endurbót- arvert, sem áður lítill eða als engin gaumur hefur verið gefin, finst mjer nú eiga vel við að vekja athygli landsmanna á, hversu athugaverð korn og brauðkaup geta verið; og viljum vjer tiltaka þá almennt mest brúkuðu korntegund rúg, að það á ekki saman nema nafnið, tunnan af beztu rúgteg- und, getur náð 14 lísipundum 224 pundum, hin lakasta þar á móti nær einungis 11 lísipuridum = 176 pnd. mismunurin getur því verið 48 pnd., og þegar rúgtunnan er seld með sama verði hvað sem hún vegur, má það heita furða að menn ekki sækast eptir því þyngsta, en þessu hefir lítill eða engin gaumur verið gefin hingað til, ætti það þó að benda mönnum á að hafa tillit til vigtarinnar þá þeir kaupa korn eins og almennt tíðkast er- lendis, hjer við bætist að hið þyngra korn er miklu kjarnameira og betra til manneldis en hið lakara; til frekari upplýsingar skal þess getið, að hið þyngra korn er stórvaxið, en hið ljettara smávaxið, en sje nú kornið deigt eða illa þurkað, er kornin þrútin og stærri, enn ef vel er þurkað, gjörir þetta þann mismun að af óþnrkuðti korni komast færri korn í tunnuna, og það svo sem svarar fram undír hálfa skeffu minna enn af vel þurkuðu, tunnan af deigu rúgi getur því verið nálægt hálfskeffu Ijett- ari en af þurkuðu rúgi, eða svo sein svarar vigt samá mælirs, að frádregnu því vatni er gjörið rúgið deigt; sjé kornið deigt þá geymist það illa, og þó kornið sje vel þurkað getur það skemst, ef það liggur mjög lengi hreyfingarlaust, og án þess að verða útloptað, vjer þikjumst varla þurfa að athuga að korn það sem hefur hitnað í, eða sem hefur fengi fúkadaun af hreyöngarleysi eða er orði feiskið eða maðkað má ekki heita hæfileg til manneldis, þó landar vorir stundum hafi gertsjer, það að góðu; menn ættu einnig að forðast að kaupa það korn sem blandið er illgresistegundum, því bæði er þær ekki til manneldis, og ein þeirra er nefnist «spint» eða «rugdröier» mjög eitruð, þettað illgresi er dökktá lit, sumt (lagi sem rúg- korn, en sumt þó nokkuð lengra, og nokkuð ó- reglulega boginn, sum á stærð sem rúgkorn, en sum ýmist eða lítið stærri, rauðblátt í sárið þá brotið er í sundur, sagt er að menn á Þjóðverja- landi hafi orðið bráðkvaddir, af að eta brauð úr korni, sem mikið af þessu illgresi er í; en þar vjer höfum sjeð þetta illgresi í korni, sem hingað hefur flutt verið, finnst oss nauðsynlegt að vara menn við að skemma sig og sína á því. (framh. siðar). UM BRÁÐAFÁRIÐ. Það var sannarlega gleðilegt að þjóðvinafje- lagið tók að sjer að styðja að útgáfu bæklingsins um bráðafárið, því þar með hefur fjelagið sýnt, að það álítur það samkvæmt ællunarverki sínu að leytast við að útrýma þessum ófagnaði; því allir sannir þjóðvinir óska víst, að þess mætti sem fyrst verða auðið. Allir vita að það er fjarskalegt tjón sem fárið gjörir landinu, þó ekki sje litið til annars en fjár þess, sem það drepur. En þar með er ekki búið. jþað gjörir þarað auki ómet- anlegan skaða með óvissu þeirri, óþægindum og framfarahnekki, sem það gjörir búnaðinum. Bónd- inn er neyddur til að setja sem flest fje á vetur, til að ætla fyrir fárinu, annars helzt fjárstofQÍnn ekki við. Nú ber optar svo við, að fárið er verra þegar góð er tíð og fjenaður gengur sjálfala, en opt heldur vægara í hörðum vetrum. Þetta má ekki sjá fyrirfram, og því getur svo farið, að of- sett verði á hey bóndans, svo fje hans verði of notarýrt, eða falli fyrir heyskorti; síðan er hon- urn brugðið um óráð og óframsýni, samt helzt af þeim, sem vanastir eru búskap á pappírnum. Það er og tíðast að af unga fjenu lifir helzt hið rýr- asta, sem verður að hafa til framtingunar til að halda við fjárstofoinurn. Menu neyðast til að setja á of gamlar ær, sem apturför er komin í; líka kemur það opt fyrir, að beztu brundhrútar drep- ast af fárinu. Allt þetta drepur niður viðleitni manna að bæta fjárræktina, og þó er það verst af öllu og mest skapraun, að fárið er ósjaldan hvað skæðast hjá þeim, sem fara hvað bezt með

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/96

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.