Fréttablaðið - 21.06.2001, Qupperneq 8

FRETTABLAÐIÐ
8
FRÉTTABLAÐIÐ
21. júní 2001 FIMIVITUPAGUR
Útgáfufélag: Fréttablaðið ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Einar Karl Haraldsson
Fréttastjóri: Pétur Gunnarsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00 ,
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjom@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Fréttablaðið ehf.
Plötugerð: [P-prentþjónustan ehf.
Prentun: (safoldarprentsmiðja hf.
Dreifing: Póstflutningar ehf. - Sími 595 6500
Fréttaþjónusta á Netinu: Vlsir.is
Fréttablaðinu er dreift ókeypis til allra heimila á höf-
uðborgarsvæðinu. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins I stafrænu formi og I gagnabönkum
án endurgjalds.
1 BRÉF TIL BLAÐSINS |
SYNDLAUS f UMFERÐINNI
Nú er hægt að hafa boðorðin frá VÍS í
heiðri við aksturinn.
Boðorðin
10 frá VÍS
Umferðarsyndari skrifar: _____
umferdin Nú eru komin ný boðorð
sem áreiðanlega verður jafnerfitt að
læra í réttri röð eins og Móse-boðorð-
in tíu. Og áreiðanlega eru þau jafn
vel til þess fallin að valda eilífu sam-
viskubiti ef vera kynni að maður
hefði brotið gegn einhverjum af boð-
orðunum sem aldrei er hægt að muna
öll í einu. En við viljum öll hlíta góð-
um boðum og sjálfsagt er að gera til-
raun til að leggja þau á minnið:
1. Ég heiti því að fara aldrei yfir á
rauðu Ijósi.
2. Ég heiti því að sýna fyllstu var-
úð við framúrakstur.
3. Ég heiti því að tryggja öryggi
barna minna í bílnum.
4. Ég heiti því að aka alltaf eins og
ég vil að aðrir aki nálægt mér og
mínum.
5. Ég heiti því að aka aldrei eftir
að hafa neytt áfengis.
6. Ég heiti því að spenna bílbeltið -
alltaf.
7. Ég heit því að aka á löglegum
hraða.
8. Ég heiti því að setjast aldrei upp
í bíl með drukknum ökumanni.
9. Ég heiti því að halda mig hægra
megin ti! að liðka fyrir umferð-
inni.
10. Ég heiti því að tala ekki í far-
síma undir stýri á ferð án þess
að nota handfrjálsan búnað. ■
Hetjuleg orrusta við vindmyllur
Einhver mesta falskenning sem
uppi hefur verið í íslenskum
stjórnmálum er kenningin um
...+....... „Reykjavíkurvaldið"
„Tryggvi Gísla- „landsbyggðinaT
sonskóla- Henni er mest haldið
meistari á Ak- uppt af samkór
ureyriersíð- sveitarstjórnar-
«1 manna og ping-
as ur manna manna lanfedsb P
tdaðviðra arkjördæma. Það er
kenninguna i án efa falskasti kór
skolaslita- landsins. Auðvitað
ræðu. bafa sveitarstjórnir
og landsbyggðar-
kjördæmi fjölda sameiginlegra
áhuga- og hagsmunamála. Hitt er
reginfirra að hagsmunir þeirra falli
ætíð saman og þau séu sameiginlega
í hetjulegri baráttu gegn einhverju
sem menn sér til þæginda kalla
Reykjavíkurvald. Ef það væri satt þá
hlyti baráttan að hafa skilað blóm-
legri byggð um land allt vegna þess
að þingmenn úr landsbyggðarkjör-
dæmum voru í meirihluta á Alþingi
síðustu öld í krafti kjördæmaskipun-
ar með misvægi atkvæða og hefðu átt
að hafa þar öll tögl og hagldir.
Tryggvi Gíslason skólameistari á Ak-
ureyri er síðastur manna til að viðra
kenninguna í skólaslitaræðu og
stundum hafa álíka tónar heyrst frá
Þorsteini Gunnarssyni háskólarektor
á Akureyri. Engum blöðum er um það
að fletta að stofnun háskóla á Akur-
eyri er eitthvert stærsta skref sem
tekið hefur verið í byggðaþróun á ís-
landi. Með honum er kominn þar vís-
ir að þróun borgarsamfélags. Það
sem hins vegar engin
samstaða hefur •
verið um meðal t
landsbyggðarmanna !
eða kjördæma utan |
Reykjavíkur er
hvernig forgangsraða
eigi verkefnum. Ætl-
um við t.d. að hafa
tvær borgir í landinu
sem virka eins og
segull á nútíma-
fólk sem kýs a<
búa í borgum?
Eða á að vera ein
í hverjum lands-
hluta? Miðað við
það að mest af því
erlenda fjármagni
sem ætlunin er að
Mál manna
Einar Karl Haraldsson
ræðir kenninguna um Reykjavík-
urvaldið og landsbyggðina
fá til landsins á næstu árum
verður virkjað á Austurlandi,
« er ekki við því að búast að
\ menn einbeiti sé að þvi að
^ efla borgarsamfélag við
Eyjafjörð. Og með leyfi
að spyrja: Er það
ií, Reykjavíkurvaldinu að
y kenna? Og er það
Reykjavíkurvaldinu að
kenna að kvóti hefur flust
frá Vestfjörðum og m.a. til Ak-
ureyrar? Það er hetjulegt að
berjast við óvini en það eru sjón-
umhryggir riddarar sem velja
sér vindmyllur að berjast við. ■
Þolmörk
ferðamannastaða
rannsökuð
ífyrsta sinn
Rannís úthlutar styrkjum til verkefna á sviði umhverf-
ismála og upplýsingatækni.
ÞOLMÖRK STAÐA.
Verkefnið fékk styrk frá Rannls.
—4—
„Nú eru í
umhverfismál „Það sem er merkileg-
ast við þetta er að nú eru í fyrsta sinn
rannsakaðir allir þættir þolmarka
ferðamannastaða. Það hefur hvergi
verið gert áður að því er ég best veit.
Erlendis hafa þolmörkin verið rann-
sökuð með tilliti til tiltekins afmark-
aðs þáttar, eins og til að mynda þol-
mörk náttúru," segir Bergþóra Ara-
dóttir hjá Ferðamálaráði Islands um
verkefni það sem hún er rannsóknar-
stjóri fyrir. Verkefnið var meðal
nokkurra annarra á sviði umhverfis-
mála og upplýsingatækni, sem í gær
fengu styrk frá Rannsóknarráði ís-
lands, og var hann til
þriggja sumra.
, , Styrkurinn nemur
fyrsta sinn 2,4 milljónum og
ra".ns®'<a^lr varðar þolmörk
allir þættir ferðamannastaða á
þolmarka fslandi. Aö því stan-
ferðamanna- da auk gergþóru,
staða." Háskólinn á Akur-
—♦— eyri, Háskóli ís-
lands, Arnar Már Ólafsson, Anna
Dóra Sæþórsdóttir og Guðrún Gísla-
dóttir. Skilgreining þolmarka í ferða-
mennsku er sú að þau séu sá há-
marksfjöldi ferðamanna sem tiltekið
svæði þolir áður en það þarf á að-
gerðum eða takmörkunum að halda
til að hnigna ekki. Þolmörkum þess-
um skipta rannsakendur í fjóra
þætti, mörk sem náttúran setur,
mörk sem innviðir setja, þar er átt
við það efnahagslega umhverfi sem
fyrirtæki starfa í, sálræn mörk sem
tengjast upplifun ferðamanna og
mörk hvað varðar viðhorf heima-
manna til ferðamennsku. Vegna þess
hversu víðtæk rannsóknin er koma
margir ólíkir aðilar að henni. Verk-
efnið er nokkurs konar framhald af
forverkefni sem hófst í fyrra og inn-
an nokkurra vikna má vænta niður-
staðna rannsókna á Skaftafelli. Þeir
staðir sem áætlað er að rannsaka á
þessu ári eru Mývatnssveit og þjóð-
garður í Jökulsárgljúfri og næsta
sumar Vestfirðir og Gullfoss/Geysir.
Markmið þessarar rannsóknar er að
nýtast við skipulagningu og stefnu-
mótun fyrir þá aðila sem að þessari
hlið ferðamannaiðnaðar koma. Ef
staður er kominn að þolmörkum hvað
tiltekinn þátt varðar er hægt að
bregðast við og auka burðargetu
svæðisins, í stað þess að hann haldi
áfram að spillast, svo áfram verði
hægt að taka þar á móti ferðamönn-
um. ■
Ragnar Frank Rnstjánsson:
Getum bœtt við
í Skaftafelli
ferðaþjónusta „Hér koma um 140 þús-
und ferðamenn á sumrin og við get-
um enn bætt við“, segir Ragnar
Frank Kristjánsson þjóðgarðsvörður
í Skaftafelli aðspurður um þolmörk
staðarins. Það er helst gagnvart nátt-
úrunni sem fara þarf með gát, gróður
hefur víða færst fram vegna aurs og
sumir göngustígar eru orðnir of
breiðir, þar sem gengið hefur verið
utan þeirra. Stöðugt er unnið í lag-
færingum á stígum og veitti um-
hverfisráðuneytið meira fjármagni í
ár til viðhalds á svæðinu, svo nú eru
um 6 milljónir til ráðstöfunar. Yfir
sumarið koma um 30 enskir sjálf-
boðaliðar að vinnu við endurbætur
stíga. Þeir borga ferðir sínar til
landsins sjálfir en fá frítt fæði og
gistingu. „Þetta er 8 tíma vinna á dag,
þrælavinna, ég er alveg dolfallinn
yfir dugnaðinum11, segir Ragnar, en
samfara auknum ferðamannastraumi
verða kröfurnar sífellt meiri um
betri göngustíga svo allir komist á þá
staði sem þeir vilja sjá. ■
((
Sigbjörn Gunnarsson:
„Allt hœgt í
Mývatnssveit
ferðaþjónusta „Þolmörkum Mývatns-
sveitar sem ferðamannastaðar er
ekki náð“, segir Sigbjörn Gunnarsson
sveitarstjóri í Mývatnssveit. Miðað
við skiptingu þolmarka í 4 þætti,
náttúru, starfsumhverfi fyrirtækja,
ferðamanna og heimamanna, telur
Sigbjörn þrjá síðastnefndu þættina
vera í góðu lagi. Þolmörkum sumra
ferðamanna er til að mynda náð þeg-
ar þeir upplifa mergð manna og spill-
ta náttúru á því svæði sem dvalið er
á. Um það segir Sigbjörn „stundum
vilja menn vera í margmenni og
stundum í frið og ró. Þó hingað komi
hátt á annað hundrað þúsund ferða-
menn yfir sumarið, þá er mjög auð-
velt að finna frið og ró. Þú getur kom-
ist á bar eða kaffihús en þú getur líka
farið í fallega laut og verið í algjörum
friði. Umræðan er stundum ósann-
gjörn því fólk sem ekki þekkir til á
svæðunum talar gjarnan um að
skortur sé á ósnortinni náttúru, en
hún er ósnortin að mestu leyti." Hins-
vegar segir Sigbjörn nauðsynlegt að
laga vegi og göngustíga á svæðinu,
það sé hægt að auka þolmörk náttúr-
unnar og taka á móti fleirum. ■
>)
((
Árni Finnsson:
Styrkurinn
fagnaðarefni
ferðaþjónusta „Það er fagnaðarefni
að stjórnvöld sjái hag í að styrkja
rannsóknir á borð við þolmörk ferða-
mannastaða. Það er bæði viturlegt
og klókt því hér eru náttúruperlur
sem meira er sótt í en aðra staði“,
segir Árni Finnsson formaður Nátt-
úruverndarsamtaka íslands. Hann
telur ekki sé síður mikilvægt að auka
fræðslu en náttúruvernd þegar
stefnt er að hækkun þolmarka, hvað
varðar þátt náttúrunnar. Til að
mynda þurfi að fræða ferðamenn um
rétta umgengni og upplýsa þá sem
aka um hálendið á jeppum um hvað
megi og megi ekki. „Það er ekki bara
fjöldinn sem skiptir máli, heldur líka
hver gæði þjónustunnar eru“ segir
hann og telur mikilvægt að Náttúru-
vernd ríkisins, sem sér um vörslu
þessara ferðamannastaða, sé séð fyr-
ir fjármagni til að sinna því hlut-
verki sem henni er falið. Hann sagð-
ist því mög ánægður með þá ákvörð-
un umhverfisráðherra að veita
auknu fjármagni til náttúruverndar,
sem hefur 100 milljónir til ráðstöf-
unar, en álítur samt að „það þyrfti að
vera tvöfalt." ■
fORÐRÉTT
lyf „Ávanabindandi lyf eru ekkert
annað en lögleg fíkniefni fyrir þá
sem hafa áfengis- eða vímu-
efnafíkn," segir Valgerður Rúnars-
dóttir læknir hjá
SÁÁ. „Á íslandi er
misnotkun á róandi
lyfjum og verkja-
lyfjum mjög algeng.
Þeir sem eru fíklar í
lögleg fíkniefni mis-
nota lyf og þurfa sí-
fellt stærri skammta
til að fá sömu eða
meiri áhrif. Ekki ósvipuð alkóhólist-
um og fíkniefnaneytendum geta
lyfjafíklar tekið túra og neyslan far-
ið út í algert stjórnleysi. Sumir fíklar
og alkóhólistar nota róandi lyf og
verkjalyf þegar þeir hætta að drekka
eða dópa til að geta sofið og til að
dempa fráhvarfseinkenni. Svo eru
þeir fjölmargir sem nota þessi lyf
sem vímugjafa ein og sér.“
Samkvæmt tölum frá SÁÁ bera
tuttugu prósent þeirra sem þangað
koma í meðferð ekki gæfu til að inn-
byrða ávísuð lyf frá læknum án þess
að misnota þau og verða fíkninni að
bráð. Á íslandi eru róandi og örvandi
ávanalyf og verkjalyf mikið notuð til
lækninga og þá fyrst og fremst til að
meðhöndla kvíða, verki og svefn-
leysi. Læknar skiptast í tvær fylking-
ar gagnvart þessum lyfjum. Annars
vegar eru þeir sem aðhyllast þau sem
framúrskarandi leið til lækninga og
svo hinir sem telja lyfin hafa lítinn
lækningamátt og vera að mestu leyti
til bölvunar..
„Þeir sem eiga við þessa fíkn að
stríða fá lyfin oftast hjá læknum.
Einnig segja þeir að auðvelt sé að
nálgast þau á götunni og kaupa af
öðrum sjúklingum, en minnst af því
sem þar er á boðstólum virðist
smyglað", segir Valgerður Rúnars-
dóttir. „Flestir fíklanna hafa marga
lækna til að standa undir þörfinni og
safna sér þannig upp stórum lyfja-
birgðum."
Úr viðtölum Pórdísar Lilju
Gunnarsdóttur um löglegu fíkniefnin í
timaritinu „Skýi".
ÁVANABANINDANDI LYF
Auðvelt að nálgast ávanabindandi lyf á
götunni, segir Valgerður Rúnarsdöttir
læknir.
—-♦—...
„Á íslandi eru
róandi og
örvandi
ávanalyf og
verkjalyf mik-
ið notuð til
lækninga."