Heimskringla - 21.02.1918, Síða 7

WINNIPEG, 21. FEBRÚAR 1918
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
TZrr.
Verkveitendur og
verkþiggjendur.
Þegar við verkam-enn lesum rit-
gerðina í Lögibergi, sem út kom þ.
31. jan. þ.á., með iþessari fyrirsögn,
þá hljótum við allir að finna sárt
tfl þ&ss, ihversu fáa við Islendingar
eigum á meðal vor, sem finna kölk
un 'hjá sér til að rita um okkar mál
tná öháðu og sanngjörnu sjónar-
Miði. Það er sumt í þessari ritgerð
aJlvol sagt og réttilega með málið
farið, en því miður er þar margt illa
sagt og ranglega með farið, og aem
bendir til að sá, sem greinina hefir
ritað—sem vafalaust er ritstjórinn,
eé annað hvort miálum verkamanna
ókunnur, eða hitt, að hann sé verk-
veitendum svo hliðhollur, að rétt-
lsetið og sanmgimln tapar sér og
hverifur með ölllu f meðferðinni á
málinu hjá honum. Og hvort held-
ur sem svo kann að vera, er það A-
stœða, sem var fullnægjandi til
þess, að maðurinn hefði aldrei átt
að taka sér penna f hönd til þess að
rfta um þetta mál, sem er mjög yf-
irgrlpsmikið og viðkvæmt fyrir
báða málsparta.
Við vitum öil og viðurkonnum,
að auðvaldið og verkalýðurinn eru
tvö þau öfl í heiminum, sem hafa
háð strfð og baráttu sín á mUli, og
▼ið hljótum að viðurkenna einnig,
að það stríð og sú harátta ihefir oft
eg tíðum haft alkstomar afleiðingar
1 för með sér fyrir báða málsparta
um stundarsakir. Vorkföll, sem er
einn hluti af stríðinu og baráttunni
milli þessara flokka, hafa æfinlega í
för með sér vinnutap fyrir verka-
manninn um einhvern tíma, en
vinnutapi má verkamaðurinn illa
við að verða fyrir, ef hann ó að geta
haldið í horfinu og viðhaldið sínu
heimili og sinni fjölskyldul Það
gerir verkveitanda minna til hags-
munalega þó uppiihald verði á verki
einlhvern lítinn tíma og líður hann
því minna við verkföllin.
Það er viðurkent, að allar gjörðir
M-annanna, hvort heldur sem þær
eru til góðs eða ills í heiminum,
styðjist við einhverja ástæðu; að-
gjörðir mannanna sé afleiðing af
•nnað hvort virkilegum eða fmynd-
uðuim ástæðum, og hljótum við því
að slá því föstu, að ástæða sé og
hafi verið fyrir 'þessu stríði og þess-
ari baráttu milii þessara tveggja
flokka. Og hiklaust segi eg, að sú
ástæða sé og hafi verið virkileg, en
ekki tmynduð.
Höfundur ritgerðarinnar í Lög-
toengi getur ekki um neina ástæðu
fyrir þessu stríði og þeissari baráttu
milli þessara tveggja flokka, né fyr-
ir verkföllunum, heldur sogir hann:
“Yerkföilin eru örþriifaúrræði og
eru í rauninni ekkert annað en
upphlaup.” Þannig lýsir hann að-
ferð þeirri, sem hefir reynst sú eina
möguieg fyrir verkalýðinn til að öðl-
ast dálítinn skerf af þeim' réttind-
um, er Ihonum bar frá hálfu auð-
valdsins fverkveitendunum). Fögur
lýsing, er það ekki? og isjáanlega frá
göfugu 'hjarta runnin.
Nú skulum við að dálitlu l'eyti at-
l huga ástæður þær, sem verkamenn
hafa haft fyrir verkfölllum þeim,
sem þeir hafa gert á ýmsum tírnum
nú á sfðast liðnum árum.
Auðvaldið var það yfirgnæfandi
afl í heiminum, sem enginn fékk
helzt rönd við reist. Það réði öllu
í ölluim málum; en þaðan var aldrei
mikillar sanngirni að vænta. Verka-
mennirnir, sem atvinnu þurftu að
þjggja sér og sínum til lífsfram-
færslu, skriðu f duftinu að fótum
þessa valds, sem leit niður til þeirra
og knúði þá áfram með iilúð og
hörku. Svo voru launin úr hnefa
skömtuð af svo skornuim skamti, að
rétt varð dregið fram lífið algerlega
án allra lffsþæginda.
Þannig gekk það til í mörg ór, og
þannig kyntust íslendingar ástand-
inu f Winnipeg þegar þeir komu
frá íslandi fyrir 20 til 25 árum síðan,
allslausir efna lega méð þungar fjöl-
skyldur fyrir að sjó. Þessir Islend-
ingar þurftu að fá atvinnu; það var
þeirra lífsspursmál, og urðu því að
lút þessu. 3>eim voru ú;hlutuð öll
örðugustu og verstu verkin, þvf
þeir voru dugnaðarmenn og ósér-
hlífnir, en þau verk vou æfinlega
verst launuð. Um lffshættur, sem
stöfuðu af illum útbúnaði í sam-
bandi við vinnuna, var ekki mikið
hugsað af vinnuveitendum. Ef
kvartað var, voru æfinlega sömu
svörin á reiðuim höndum lijá þeim:
“Ef þér líkar ekki, þá getur þú far-
ið; það eru margir til að þiggja at-
vinnuna.” Hvað var því um annað
að gera fyrir þessa menn en þola alt
sem á þá var lagt, meðan þeir gátu
staðið með skófluna og pikkinn?
Þó eg hafi hér sérstaklega minst ó
fslendinga, þá er langt íá þvf, að
þeir væru Iþeir einu, sem þannig var
ástatt fyrir. Það var yerkalýðurinn
í heild sinni. En sökum dugnaðar
sfns og ósérhlífni við verk, urðu ís-
lendingar á þeirn tímum ef til vill
mewt fyrir hnjaskinu.
Svo tók þetta að smábreytast.
Verkamenn fundu sárt til ánauðar-
innar; þeir fundu sárt til iþess, hve
lítið þeir báru úr býtum fyrir vinnu
sína, borið saman við það, hvað
vinnuveitendur höfðu upp úr
vinnu þeirra peningalega; þeir
auðguðust dag frá degi. Verka-
mennirnir sáu að þarna var eitthvað
ekki með feldu; þeir sáu, að þarna
var enginn jöfnuður eða hlutfalls-
legur ágóði. Þeir vonuðust ekki
eftir jöfnum blut, en þeir þóttust
eiga heimtingu á jafnari ihlutföllum.
Fóru þvf verkamenn að knýja ó dyr
auðvaldsins og biðja um að kjör
vsín yrðu bætt; að þeir ifengi hærri
laun, og að útbúnaður yrði bættur
og gerður óhultari, og vinnutfminn
takmarkaður. Með þessu mætti
jöfnuð dálítinn gera milli verkveit-
enda og verkamannsins, sem í raun
réttri gátu ón hvor annars verið.
En þegar engin áheyrn fékst, fyrir
góð orð og bænir, varð til annara
úrræða að taka, og urðu úrræðin
iþau, að verkamenn mynduðu félag
með sér og tóku að vinna að sínum
velferðarmálum í samféiagi hverjir
við aðra, og svo að beita því eina
vopni, sem þeir höfðu í höndum
sér, sem var að gera verkföll. En
auðvaldið hló og sagði, að þegar
hungrið færi að kreppa að, þá
myndu verkamenn verða fegnir að
koma aftur og biðja um vinnuna.
En svo þegar það varð ekki nógu
fljótt og auðvaldið sá, að það var
að tapa fjárhagslega við verkföllin,
þá voru gerðir menn út af örkinni
til að miðla málum. Lyktaði sú
málamiðlun oft á þann hátt, að
verkamenn fengu ekki alt það, er
þeir fáru fram á, en æfinlega dálitla
bót; kauphækkun að einhverju
leyti og stundum bætt úr vinnu út-
búnaði.
Tímarnir hafa breyzt á ýmsan
hátt. Verkveitendurhafa haft meir
KAUPIÐ
Heimskringlu
Blað FÓLKSINS og FRJALSRA skoðana og elsta fréttablað Vestur-tslendmga
Þrjár Sögur!
og einn árgangur af blaðinu fá nýir kaupendur, sem senda
oss fyrrrfram eins árs andvirði blaðsins. — Fyr eða síðar
kaupa flestir Islendingar Heismkringlu. — Hví ekki að
bregða við nú og nota bezta tækifærið? — Nú geta nýir
'kaupendirr valið þrjár af eftirfylgjandi sögum:
“SYLVIA.” “HIN LEYNDARDÓMSFULLU SKJÖL.” “DOLORES.”
“JÓN OG LÁRA.” “ÆTTAREINKENNIÐ.” “HVER VAR HON?”
“LÁRA.” “LJÓSVÖRÐURINN.” “KYNJAGULL” “BRÓÐUR-
DÓTTIR AMTMANNSINS.”
Sögusafn Heimskringlu
Þessar bækur fást
keyptar á skrifstofu
Heimskringlu, meban
upplagib hrekkur.
Enginn auka
kostnaður við póst-
gjald, vér borgum
þann kostnað.
Sylvía ........................... $0.30
Bróðurdóttir amtmannsins __________ 0 30
Dolores ——.......................... 0.30
Hin ieyndardómsfullu skjöl......... 0.40
Jón.og Lára ....................... 0.40
Ættareinkennið................... 0.30
Lára............................„... 0.30
Ljósvörðurinn ....................... 0.45
Hver var hún ?..................... 0.50
Kynjagull ......................... 0.35
Forlagaleikurinn................... 0.50
Mórauða músin ..................... 0.50
Spelhrirkjamir .................. 0.50
upp úr vinnu verkamannsins, sean
hefir þá eðlilega fundið til þess, að
liann ætti að njóta þess á einhvern
hátt. En þess háttar réttlæti hefir
aldrei fengist með góðu eða fyrir
orðin tin; verkföll hafa reynst eina
úrræðið fyrir verkamanninn, og
með ihverju vekfalli hefir hagur
hanfi batnað ögn, svo nú miá heita,
að hann sé orðinn viðunanlegur f
surnum greinum.
En svo þakkar höifundur greinar-
hefðu ekki átt sér stað, og þeir ekki
beitt því eina vopni sem þeir
höfðu: verkföllunum, þá eru allar
líkur til, að kjör verkamannsins
væru þau sömu nú á fcfaium og þau
voru íyrir 20 árum sfðan, því ekki
eru líkur fyrir iþví, að verkvcitendur
hefðu hætt kjör þeirra ótilneyddir.
En svo 'þakkar höfundur greinar-
innar í Lögbergi það farartálma,
sem orðið hefir á leið þesasrar sam-
vinnu verkamanna, að af henni
hafi ekki hlotist slys. Hann segir
enn fremur, að orsökin að alheims-
stríðinu, sem nú stendur yfir í
heiminu og orsakirnar að verkföil-
um verkmanna sé sprottnar af sömu
rót. Með öðrum orðum þá meinar
hann að leggja þær kröfur, seim
verkamenn haía gjört til verkveit-
enda eftir jöfnuði og réttindum, að
jöfnuðu við ástæðu Vilhjálms
Þýzkaiands keisara til að segja
mannúð, jafnrétti, menningu og
frelsi strlð á hcndur í ágúst 1914.
Fáum mun hafa komið til hugar
slík samlíking og engum fyr, að
setja slíkt á prent. Engum þjóðiholl-
uim brezkum þegn kemur til hugar
að álíta, að Vllhjálmur keisari haíi
verið beittur þeim óréttindum af
hálfu bandaþjóðanna, að hann hafi
þar með fengið sanngjarna ástæðu
til að hefja þetta alheimisstríð,. En
allir sannir og þjöðhollir brezkir
Jægnar vita vel, að óstæður keisar-
ans fyrir þessu -alheims stríði voru
af lágum, fégjörnum, illmannlegum
rótum sprofctnar, og tilganginn ef-
ast enginn um, því hann cr alt af
að koma betur og betur í ljós eftir
því sem fleiri saklausir og bjargar-
lausir oru myrtir á þann' hræðileg-
asta hátt af keisarans mönnum,
samkvæmt hans ósk og fyrirskip-
unuin.
Og þetta á svo að vera hugsunar-
háttur og karaktér verkamiannsins;
og þessi ó að vera tilgangur hans
með verkföllunum. Dáiagleg mynd
af þörfustu stétt mannfélagsins.
Hér er fljótlega yifir sögu farið, því
það er ekki meining mín að rifca ft-
arlega um viðureign þessara tveggja
afla: auðvalds og verkalýðs; þar er
nóg efni f stóra bók. En tilgangur
minn var að eins, að sýna fram á
með fáuim diáttum það afl, sem
verkamenn höfðu við að berjast, og
á hvaða hátt einungis þeim var
mögulegt að ná á nokkurn hátt
rétti sínum; sem var með verkföll-
um. ónákvæmni auðvaldsins í garð
verkamannsinis er ein helztia ástæð-
an fyrir verkföliunum.
Það er kvillafuliur ihugsunarhátt-
ur, sem höfundur Löghergsgreinar-
innar hefir í garð okkar verka-
manna, og vér ættum að mótmæla
honum allir.
Verkamaður á Gimli.
Jónas J. Húnfjörð........Innisfail
Jónas Samson..............Kristnes
J. T. Friðriksson________ Kanðahar
ó. Thorleifsson .....Langruth
Bjarni Thordarson, Leslie
Óskar Olson ....._________ Lögberg
P. Bjarnason ____________ Lillesve
Guðm. Guðmundsson...........Lundar
Pétur Bjarnasou ......Markland
E. Guðmunds«on_________Mary Hill
John S. Laxdal..............Mozart
Jónas J. Húnfjörð.....Markerville
Paul Kernested ............Narrows
Gunnlaugur Helgason____________Nes
Andrés J. Skagfeld_____Oak Point
St. O. Eiríksson ...... Oak View
Pétur Bjarnason ..............Otto
Jónas J. Húnfjörð..............Red Deer
Ingim. Erlendsson_______ Reykjavík
Gunnl. Sölvason ...........Selkirk
Skólholt:
G. J. Oleson,.............Glenboro
Paul Kernested....:_______Siglunee
Hallur Hallsson ______Silver Bay
A. Johnson ............. Sinclalr
Andrés J. Skagfeld .. .. Stony HJU
Halldór Egilson .... Swan Rirer
Snorri Jónsson ......... Tantallon
Jón Sigurðsson...............Vldir
Valgerður Josephson
1466 Argyle Place
South Vancouver, B. C.
Pétur Bjarnason___________Vestfold
Thórarinn Stetánsson, Winnlpegoeií
ólafur Thorleifsson____Wild Oak
Sig. Sigurðsson_Winnipeg Beach
Paul Bjarnason_____________Wynyard
I Bandaríkjanam:
Jóhann Jóhannsson_____________Akra
Thorgils Aamundsson _ Blaine
Sigurður Johnson_________Bantrj
Jóhann Jóhannsson _______ Cav&llei
S. M. Breiðfjörð.......Edinburg
S. M. Breiðfjörð ..... Garðair
Elfs Austmann......... Graften
Arni Magnússon....... Ilallson
Jóhann Jóhannsson ....... Hensel
G. A. Dalmann __________Ivanhoe
Gunnar Kristjánsson......Milton
Col. Paul Johnson......Mountain
G. A. Daimann ........ Minneota
G. KarveKson ______ Pt. Roberfcs
Einar H. Johnson...Spanisb Fork
Jón Jónsson, bóksali______Svold
Sigurður Johnson__________Upham
“Austur í
blámóðu fjalla”
httk AHaUtelna Krlat-
Jáaaaonar, er tlt attln
á akrlfatofa Helma-
krlnffln. Koatnr fl.Tr>,
aend pðatfrltt. Flonltl
e«a akrlftH S. D. B.
STEPHANSSON, T20
Sherbrooke St„
WlnnlpeK,
$1.75 bókin
EINMITT N0 er bezti tími a$
gerast kaupandi aS Heims-
kringlu. Frestfð því ekki til
morguns, sem þér getið gert í dag.
Slíkt er happadrýgst.
Umboðsmenn
Heimskringlu
1 Canada:
Árborg og Framnes:
Guðm. Magnússon .. .. Framnes
Magnús Tait _____________ Antler
Páll Anderson ..._.. Cypress Rivei
Sigtryggur Sigvaldason __ Baldur
Lárus F. Beck _______ Bcckville
Hjálmar O. Loptsson.... Bredenbury
Bifröst og Geyisir:
Eirfkur Bárðarson........Bifröst
Thorst. J. Gfslason________Brown
Jónas J. Hunfjörd____Burnt Lake
Oskar Olson _____ Churchbridge
Guðou. Jónsson.........Dog Creek
J. T. Friðriksson__________Dafoe
O. O. Johannson, Elfros, Sask
John Janusson .. Foam Lake
B. Thordarson Gimli
G. J. Oleson , Glenhoro
Geysi: F. Finnbogason Jóhann K. Johnson .... Hecla
Jón Jóhannsson Holar, Sask.
F. Finnhogaso'n Hnausa
Husawicik: Sig. Sigurðson Andrés J. J. Skagfeld Wpg. Beach Hove
S. Thorwaidson, Rlverton, Man.
i Arni Jónsson____________Isafold i
SkoBun mefl X-Kflsla, ok 1>tI
enKtn Aitlskun.
Hví a3
Eyða
Löngum
Tíma
Me3
“Eitrað”
Blóð
Prof. Dr. Hodfiins
sérfrœðingur
f karlmanna sjúlc- , I
dómura. —25 ára /tOUm .
reynsla.
Spyrjið sjálfan yðar þessum spurningum:
Eftirtaldar tilkenningar eru auðkenni ýmsra alvarlegra sjúk-
dóma, sem oft lykta í vitfirringu og dauða:
1. Þreyttur? 2. Svartsýnn? 3. Svimar? 4. Bráðiyndur?
5. Höfuðverk ? 6. Engin framfióknarþrá? 7.' Slæm melting?
8.. Minnisbiluin? 9. Mæðigjarn? 10 Hræðsla? 11. Kjarklaus?
Svefnleysi? 13. Dofi? 14. Skjálfti? 15. Tindadofi? 16. Sár, kaun,
koparlifcaðir blettir af blóðcitran? 17. Sjóndepra? 18. Ský fyrir
augum? 19. Köldugjarn—ineð hitabyigjum á miili? 20. ójafn
hjartsláttur? 21. Garna-gaul? 22. óregla á hjartanu? 23. Sein
blóðrás? 24. Handa og fótakuldi? 25. Lítið en litmikið þvag,
eftir að standa mikið f fæturna? 26. Verkur í náranum og
þreyta f ganglimum? 27. Catarrh? 28. Æðahnútar? 29. Yeik-
indi í nýrum og blöðru? 30. Karlmanna veiklun?
Menn á öllum aldri, í öllum stöðum þjást af veikum taug
um, og allskonar veiklun, svo þú þarft ekki að vera feiminn
við að leita ráða hjá þessum sérfræðingi í 'sjúkdómum karl-
manna.
Hvers vegna er biðstofa mín æfinlega full? Ef mínar að-
ferðir væru ekki heiðarlegar og algerlega í samræmi’við nútím-
ans beztu þekkingu, þá hefði eg ekki það traust og þá aðsókn
frá fólkinu í borginni Chieago, sem þekkja mig bezt. Flestir
af þeim, sem koma til mín, eru sendir af öðrum, sem eg hefi
hjálpað í líkum tilfelíhm. Það kostar þig ekki of mikið að
láta mig lækna þig. Þú losast við veiklun þína og veiki.—
Komdu og talaðu við mig, það er fyrsta sporið í rétta átt,
og kostar þig ekkert. Margir af sjúklingum mínum koma lang-
ar leiðir og segja mér að þeir hafi aliareiðu eytt mikium tírna
og peningum f a ð reyna að fá bót meina sinna í gegn urn bréfa-
skifti við fúskara, sem öllu lofa í auglýsingum sínum. Réynið
ekki þá aðferð, en komið til mín og látið skoða yður á réttan
hátt; engin ágizkun. — Þú gefcur farið heim eftir viku. Vér
útvcgum góð herbergi nálægt læknastofum vorum, á rýmilegu
verði, svo hægra sé að hrúka aðferðir vorar.
SKRIFIÐ EFTIR RAÐLEGGINGIIM
Próf. Doctor Hodgens, RFZ2cri%B!S
35 South Dearborn St., Chicago, 111.
1
E=
Þér, sem heima eruð, munið eftir
íslenzku drengjnnum á vígvellinum
Sendið þeim Heimskringlu; það hjálpar til að gera lífið léttara
KOSTAR AÐ EINS 75 CENTS I 6 MÁNUÐI
eða $1.50 I 12 MÁNUÐI.
Þeir, sem vildu gleSja vini sína eSa vandamenn í skot-
gröfunum á Frakklandi, eða í berbúSunum á Englandi.
með því að senda þeim Heimskringlu í hverri viku, aettu
að nota sér þetta kostaboð, sem að eins stendur um stutt-
an tíma. Með því að slá einum fjórða af vanalegu verði
blaðsins, vill Heimskringla hjálpa til að bera kostnaðinn.
Sendið oss nofnin og skildingana, og skrifið vandlega
utanáskrift þess, sem blaðið á að fá.
The VikSng Press, Ltd.
P.O. Box 3171. 729 Sherbrooke St„ Winnipeg