Heimskringla - 31.08.1921, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 31. ÁGOST, 1921
HEIMSKRINQLA
(i> 18S6)
Keuiur út ft hverjum miSvlkudegl.
og cigendur:
THE VIKíNG PRESS, LTD.
729 SHKttBltOOKK ST., WIPINIPEG, MAN.
TalNÍmll xsr.r.T
V.rO blallMliiN «f!.#0 ftricnniciirlna twr*-
|«t fyrir Iriiiu. Atlar buricanlr seadlat
rAiunmnul bluöuliiu.
RáSjmaður:
BJÖRN PÉTURSSON
Ritstjórar:
BJöRN PÉTURSSON
STEFÁN EINARSSON
Vtaaðaluift tlt klallulKi
THE VIKISIU FBBSS, I.tll., Ilut 3171,
Wlanitec. Maa.
VtanAaluift tll rltatlfcraaa
EDITOR HBIMSK31INGVA. Box 3171
WtanlfW. Uua
The '‘Halmekrhn gla“ fc) prlntad and F»fc-
U*ba by the Vlktae Prass, LUaitod. at
729 Sharbaaoka Straat, Wlnnlpen. ManU
teba. Telapbone: M-6B37.
WINNIPEG, MANITOBA 31. ÁGOST 1921
Álit brezku blaðanna
um
Hon. Arthur Meighen.
í>á er Hon. Arthur Meighen aftur kominn
heim, eftir að hafa dvalið um sex vikna tíma
á forsætisráðherrastefnu Brezku ríkisráðherr-
anna. Framkoma hans á þessum tíma, virð-
isthafa vakið almenna eftirtekt, og hafa jafn-
vel mörg af mótstöðublöðum Umon-stjórn-
arinnar ekki getað varist að dáðst að honum.
Jafnvel blaðið Free Press lætur í ljósi aðdá-
un sína viðvíkjandi framkomu hans fyrir
hönd Canada. Auðvitað hefir Lögberg ekki
ennþá gert það, en það hefir ef til vill verið
af vangá, eða þá annríki að kenna. Ritstjór-
inn á svo hörmulega annríkt nú á dögum, því
úr öllum áttum finnast honum meinvættir og
forynjur raska sinni eðaliyndu en brokk-
gengu ró!
Eins og getið hefir verið um hér áður í
blaðinu, var Mr. Meighen öflugasti forvígis-
maður þess að láta umheiminn vita hvað var
að gerast á ráðstefnu þessari, meðan hún
stóð ytfir, því hann hélt því fram, að þjóð
in hefði rétt og heimtingu á að vita hvað
þeir, sem vinnumenn hennar, væru að starfa
Það er einnig Ijóst nú orðið, að það var
Meighen að þakka að það var gert mögulegt
fyrir Harding forseta að kalla stefnumót það
er ákveðið er nú að haldið verði íWashington
meðal stórþjóðanna, til að ræða um Kyrra-
hafsstrandar málin og niðurfærslu herútgerð
ar þjóðanna. Hans óbilandi kjarkur og stað
festa fyrir h°nd Canada þegar endurnýjun
japanska samningsins kom til umræðu, óe'f-
að opnaði veginn fyrir Washington-fundin-
**
um.
Meðan Mr. Meighen dvaldi á Englandi,
hélt hann fáar opinberar ræður, en þær fáu
sem hann hélt, voru þrungnar af sannfærandi
afli og sumum af ræðum hans, eins og til
dæmis ræða sú sem hann hélt við afhjúpun
minnisvarðans sem reistur var yfir föllnu
canadisku hermennina við Vimy Ridge, hefir
verið jafnað við ræðu Lincolns að Gettys-
burgburg. London Times segir meðal íuinars
um þá ræðu, að hún hafi verið “hámark
fegurðar og hreinleika”. “Að hún hafi sýnt
þær djúpu hugsjónir sem leiddu Canada til
að taka þátt í heimsstyrjöldinni miklu sam-
hliða sambandsþjóðunum,” og Mr. Meighen
kveður það með þessum orðum: “Dvöl þín
á meðal vor var stutt. Tími þinn, sökum
annríkis við stjórnarstörfin, var takmarkað-
ur, en heim til þín flytur þú með þér þá
dýpstu lotning frá öllum er þér kyntust. Þeg-
ar þú hverfur héðan, þá kveðjum vér einn
hinn trúasta og ærlegasta son Brezka ríkis-
• **
íns.
Eastern Daily Press, Norwick, segir meðal
annars: “Mr. Meigen stranglega ávítaði
brezku blöðin fyrir að þau vanræktu að
skýra frá canadiskum fréttum; en vér
álítum að þetta lagist, eftir því sem verzl-
im á milli ríkjanna eykst og þörfin fyrir sömu
fjárhagslegu hagsmunum verður ríkari, þá
hlýtur að skapast meiri löngun eftir fréttum
og nánari þekking milli þjóðanna.”
Manchester Guardian getur þess, að eftir
því sem álíður ráðstefnuna, þá hljóti allir að I
viðurkenna hvað stóran þátt Mr. Meighen ,
hafi átt þar í og viðurkenning hans hljóti alt i
af vaxandi að fara. “Fyrsta stigið til að t
leysa úr ráðgátum ríkisins er að þora að
kannast við erfiðleikana og öll þau mismun-
andi gerfi er þeir klæðast í. Þetta hefir Mr.
Meighen gert óg erurn vér honurn í stórri
þakklætisskuld þar fyrir, og án þess að taka
tillit til nokkurra canadiskra pólitískra flokks
mála vildum vér óska að þetta yrði ekki sú
síðasta ráðstefna er hann sæti vor á meðal.”
The Yorkshire Evening News fer þannig
orðum um hann: “Meighen er áhtinn fá-
orður vor á meðal. Hann kýs sér ekki, eða
heldur geðjast honum að dekri og blysum
tízkunnar sem ætíð er haldið á lofti fyrir
þeim sem í háum embættum standa. En héinn
er æfinlega einlægur, hvatir hans eru góðar,
sannfæringarþerk hans er óbifanlegt og merki
hans er hreint og flekklaust.
“Canada sendir okkur með manni sem
Meighen, mentaðan stjórnmálamann á háu
stigi; mann sem sómi er að hvar sem hann
er staddur, og í hvaða sessi sem hann situr.
Hans glögga og brennandi skarpskygni sem
heldur sínu stryki líkt og ör fljúgi og kryfur
hvert mál til mergjar, sýnir okkur bezt hvað
stóran skerf Canada er að leggja til að græða
sundurflakandi sár þjóðanna.
Það er eitthvað það við hann sem bendir
á traust og einlægni. Áður en hann Iagði af
stað hingað og á meðan hann var á ferðinni,
voru honum send óteljandi tilboð um að vera
við ýms tækifæri, en hann afþakkaði þau öll.
“Eg þarf á öllum mínum kröftum að halda,”
sagði hann, “til að geta leyst af hendi það
stóra verk er mín bíður. Eg get með því bezt
unnið fyrir land mitt og þjóð, að eg verji
öllum mínum kröftum í hennar þarfir.” Þann-
ig kaus hann heldur að hafna öllum veizlum
og vellystingum, en að eyða nokkru af kröft-
um sínum frá stjórnarstarfinu. Hjarta hans
er stórt og hugsjónir hans eru fullkomnar.
Hann stendur sem sérstakur og óbifanlegur
á meðal allra forsætisráðherra brezka veldis-
fc **
íns.
The Evening Telegram and Post Dundee,
segir.:— “Það hefir enginn vakið meiri aðdá-
un hjá Lloyd George en canadiski forsætis-
ráðherrann Mr. Arthur Meighen. Ræður hans
sýna skarpskygni og dýpt og halda beint að
efninu. Þekking hans á málum brezka ríkis-
ins er ótakmörkuð og sannfæringarafl hans
ómótstæðilegt.”
Yorkshire Evening News, Leeds, mælir á
á þessa Ieið: “Það er á allra vitorði, að
Canada sem liggur svo nálægt Bandaríkjun-
um, óskar af heilum hug, fyrir hagsmuna
sakir brezka veldisins, að friður og eindrægni
komi í stað heiftar og blóðsúthelhnga í írsku
málunum. Mr. Meighen forsætisráðherra
Canada, og hershöfðinginn Smuts frá Suður-
Afríku, hafa á göfugan og heiðarlegan hátt
reynt að greiða úr þeim málum og rétta við
hluta Irlands.
The Star, London, segir: “Þegar Búa-
stríðið stóð yfir, bauð Arthur Meighen sig í
sjálfboðaliðið, en fékk ekki inngöngu.
Hefði boð hans verið þegið, hefði hann bar-
ist á móti liði Smuts hershöfðingja, en nú
sitja þessir tveir menn saman á ráðstefnu
stjórnmála ráðherranna að númer 10 Down-
ing street og dáðst hvor að annars miklu
stjórnmálahæfileikum og augu allra þjóða
hvíla ef til vill meira með aðdáun á þessum
tveim mönnum en nokkrum öðrum er sitja
ráðstefnu þessa.”
Mörg fleiri brezku stórblöðin hafa mælt
sama rómi um framkomu og viðurkenningu
Mr. Meighens og er óhætt að fullyrða að
enginn hefir hlotið stærri fremd eða veitt
landi sínu meiri sóma á nokkurri ráðstefnu,
en einmitt Hon. Arthur Meighen.
að reyna að létta undir með þeim sem ör-
magr.ast æíla svo þeir geti hvílst og orðið
færir um að byrja aftur á nýjan leik og
vinná meira gagn fyrir sig og sína þjóð.
Öumflýjanleg skattaálög sem stríðið hef-
ir orsakáð, hvíla á oss.
Jórnbrautarkerfi það sem ríkið var knúð
til að fcaka að sér, getur ekki orðið annað en
byrði, nema það sé endurbætt og starfrækt
landsins umhverfis það aukist. Þjóðheilla
vegna ber oss að vinna að þeim málum
af fremsta megni og velja oss þá einu fyrir
leiðtoga sem vér getum treyst til að fylgja
þeirri stefnu á farsælan hátt.
Vöru viðskifti vor við önnur lönd hafa
minkað að m.un og eru aðal orsakir þess,
getuleysi Evrópu-landanna að kaupa vörur
vorar og hinn voðalegi tollgarður sem Banda-
ríkin hafa hlaðið um sig, og útlit er fyrir
að muni loka markaði þeirra fyrir varningi
okkar.
Vinnuleysi fer vaxandi. I janúar 1920
voru við vinnu á 2242 mismunandi verk-
stæðum í landinu 395,290 manns, en í júní
í sumar unnu á sömu verkstæðum 319,710
manns, eða 75,580 færri en fyrir tæpu hálfu
öðru ári síðan.
Peningar vorir hafa falhð í verði sem nem-
ur 12—14 cent á hverjum dollar sem kaupa
verður fyrir í Bandaríkunum, og veldur þar
af leiðandi hærra verði á innfluttri vöru en
Iægra á vorum eigin vörum.
óspektarmenn sem mótfallnir eru öllu
stjórnarfyrirkomulagi, ganga um og reyna að
æsa upp lýðinn án þess að reyna að sýna
heppilegri veg til að ráða úr vandamálum
landsins.
En því fer betur, að það rísa einnig upp
margar hreinar og sterkar raddir, sem vilja
landi sínu og þjóð vel, sem þora að standa
við sannfæringu sína og benda á hversu bet-
| ur mætti fara. Orð þeirra eru hlý og sterk,
og snerta það bezta sem til er í manneðlinu.
Þau munu dreifa burt skýjunum, svo dagur-
inn sem upp er runninn verði sólfagur og
happaríkur fyrir land og lýð.
fyrir kornsölu yfirleitt í haust.
Rannsókn frá hálfu óháðrar
nefndar að öllu leyti, er það eina
sem greitt getur viðunanlega fram
úr þessu máli. Kornframleiðendur
æskia hennar nú þegar; og hún er
ákjósanlegust fyrir kornverzlun-
ina í heild sinni og alt landið.

Kornverzlunin.
Morgunroðinn.
Spáir hann heiðríki eða dimmviðri?
Að morgni, þegar ekki sést ský á lofti,
þegar dagsbrúnin er að lyfta sér hærra og
hærra upp á himinhvolfið, þegar dimma næt-
urinnar hverfur smátt og smátt lengra undan
og þegar hún er að lokum alveg horfin, þá
læsir sig yfir austurioftið fagur roði sem boð-
ar upprás sólar.
Ef roðinn er hreinn og skír, er hann fyrir-
boði þess að fagyr dagur sé upprunninn. Ef
skýjadrög færast smátt og smátt yfir hann,
er dimmviðri í nánd og hildarleikur náttúru-
aflanna kveður senn inngangsorðin að étorm-
slegnum, geðstirðum, ömurlegum degi. En
jafnvel á stundum, ef hlýviðri kemur upp,
verða skýjadrögin að hverfa og sólfagur dag-
ur fer í hönd.
Vér erum búnir að ganga í gegnum voða-
Iegan dag og næturlausa hvíldarvana nóttu
og enn eru mörg ský á lofti.
Þung byrði hvílir á baki canadisku þjóð-
arinnar, sem allir verða að leggja sinn skerf
til að bæta úr. Ekki með sérplægni með því
að vilja ýta byrðinni yfir á aðra og telja
sjálfum sér trú um að baggar sínir séu of
þungir og öðrum að kenna, heldur með því
Verður kornverzlunin í Canada rekin í ár
með sama hætti og að undanförnu?
Þannig spyrja margir. Og til þess eru
nokkrar ástæður. Það eru aðeins nokkrir
dagar þar til að kornið fer að streyma til
markaðar. Enginn getur láð framleiðandan-
um þó hann fýsi að vita eitthvað fyrir fram
um söluna á því. Að öðru leyti var, eins og
menn rekur minni til, nefnd send út af örk-
inni í sumar til þess að rannsaka kornverzlun-
arreksturinn. Nefnd þessi þóttist komast að
þeirri niðurstöðu, að hann væri ekki sem
ákjósanlegastur. En þá var stólinn settur
fyrir dyrnar af kornfélögunum, og henni
ekki leyft að rannsaka þetta til hlýtar. Og
þar við situr ennþá. Þó kornfélögin hefðu
ástæðu til að hefta starf nefndarinnar, komst
hún a<5 nógu miklu til þess, að vekja grun
hjá mönnum um að þessi verzlunar rekstur
hefði ekki verið og væri ekki sem affara-
sælastur. Einnig það gefur mönnum ástæðu
til að spyrja, hvernig sölunni verði hagað
framvegis.
Að haldið sé tafarlaust áfram með að
rannsaka kærur nefnndarinnar, er því
það fyrsta sem beinast liggur fyrir að gera,
til þess að koinast að einhverri vissu um
þetta og svo að enginn misskilningur geti átt
sér stað um það. Séu kærur nefndarinnar
ekki á rökum bygðar, er þetta afar nauðsyn-
legt, svo að órétturinn sem korfélögunum
er sýndur með þeim, komist sem fyrst í ljós
Ef þær kærur eru á rökum bygðar, er rann-
sókn á þeim einnig nauðsynleg, til þess að
það sé sem fyrst hægt að bæta úr þeim göll-,
um sem á kornsölunni kunna að vera. Hér
er utn eina stærstu atvinnu grein landsins
að ræða. Þó ekki sé nema lítill agnúi á verzl-
unarrekstri hennar, getur það leitt af sér
óheyrilegt tap fyrir framleiðendurna.
Nefndin sem sambandsstjórnin skipaði í
sumar til að rannsaka þetta, hefir tjáð sig
fúsa til þess að láta óháðri nefnd í té gögn
þau er hún byggir kærur sínar á, svo framar-
lega, að kornfélögin leyfi að rannsókn fari
fram á viðskiftarekstri þeirra. Þegar þetta er
skrifað, hefir ekkert svar komið frá korn-
félögunum þessu viðvíkjandi. Þau hafa held-
ur ekki borið á móti neinu af því er nefndin
bar á þau. Alt mælir því með því, að máli
þessu sé ekki frestað. Dráttur á því er að
eins til þess að vekja meiri grun hjá kom-
framleiðéncXim um að alt sé ekki með feldu.
Að korrifélögin neiti allri rannsókn eins lengi
og þeini er það fært og þau eru ekki laga-
lega knúin til að Ieyfa hann, er hvorki til
þess að afla þeirra hlið fylgis í augum al-
mennirgs, né til hins, að bæta eða greiða
Kyeðjusamsæti
írú Stefaiiíu Guð~
mundsdóttir.
DODPS >}
h-t*'. ■. V . •* v J

Samkoma sú er haldin var í
Goodtempilarahúsinu.til að kveSja
frú Stefaníu GuSmundsdóttur leik
konu, á föstudagskvöldiS, var
fjölmenn.
Hon. Thos. H. Johnson setti
samkomuna, og mintist hann hlý-
lega leikkonunnar, s&m vaeri fleira
til lista lagt, en leiklist; hin mann.
vænlegu börn hennar bæru þess
vott, aS hún hefSi aliS þau Upp
þannig, aS þaS vekti aSdáun allra
er til þektu. Nokkrar heimsfrægar
leikkonur kvaSst hann hafa séS
leika, en engin hefSi hrifiS sig
jafnmikiS og frú Stefanía.
Frú S. K. Hall söng þá
“DraumalandiS”, og var klöppuS
fram aftur. — Þá flutti séra Jónas
A. SigurSsson frá Churchbridge,
kveSjuræSu, og mæltist ágætlega
aS vanda. Lauk hann hinu mesta
lofsorSi á afburSa list frúarinnar
og imannkosti og hiS mikla menn.
ingarlega gildi leiksviSsins. Frú
F. Swanson flutti stutt kveSju.
ávarp til heiSursgestisins.
Hon. Thos. H. Johnson afhenti
þá frú Steíaníu sjóS ($300.00)
frá þeim er fyrir samkomunni
stóSu; leikfélaginu og nokkrum
vinum, er hann kvaS eiga aS vera
afar lítinn vott um virSingu og
þakklæti þeirra er notiS hefSu list
ar hennar hér vestra.
Þá söng frú S. K. Hall einsöng.
AS því loknu, ávarpaSi heiS-
ursgesturinn samkomuna og þakk-
aSi öllum er hún hefSi kynst hér
og notiS svo mikillar ástúSar hjá
og velgerninga, hjartanlega. Leik-
félaginu, er hún hafSi starfaS meS
flutti hún alúSar þakkir, og kvaS
veru sína hér hafa veriS eins og
sólríkan sumardag, og vafalaust
mundi sig langa til aS hverfa hing-
aS aftur.
Var þá sungiS “Fósturlandsins
freyja” og nokkrir ættjarSarsöngv
ar, og “HvaS er svo glatt”.
Þá var prógraminu lokiS, og
var síSan öllum gefiS tækifæri til
aS kveSja frú Stefaníu og son
hennar Óskar, er lögSu af staS
áleiSis heim á sunnudaginn, 28.
ágúst. Dætur hennar Emelía og
Anna, setjast aS hér í bænum
fyrst um sinn. —F. S
....Dodd’s nýmapithir eru bezta
aýntmiie'ðaRS. Lækna ©g gigt,
bakrerk, hjwtabiian, þvagteppu,
og önrrur veikindi, sem stafa frá
nýrunum. — Dodd’s Kidney Pillr
kosta 50c askjan eSa 6 öskjur fyr*
ir $2.50, og fást hjá öUmn lyfsöL
am eÖa frá Tbe Dodd’s Medic.ine.
Co. Ltd., foronto Ont...........-
Islendingur fræg-
ur farmaður.
(Einhver kunningi Heimskr.
hefir sent henni blaS sem geþS er
út í Nome í Alaska. 1 blaSinu er
löng grein um Islending einn er
Kapteinn S. K. GuSmundsson
heitir. Hefir hann veriS í sigling-
um síSastliSiS ár og rataS í þaS
æfnitýri sem hér segir frá og
þýtt er úr áSur nefndu blaSi.
Kunnum vér þeirn er sendi oss
v
blaSiS beztu þakkir fyrir hugul-
semina.)
LandiS miLli KolymaJfljóitsins
og hinnar fornu borgar Yakutsk í
Síberíu, má heita mjög lítiS kunn-
ugt Ameríku og Evrópu mönnum.
Útlendir menn hafa aS vísu heim-
sótt strandirnar, þó sjaldgæft hafi
'þaS einnig veriS. En af ferSum
um landiS út frá þeim fara engar
sögur. Og til bæjar þar, sem kall-
ast Verkhoyansk, lengst inn í
landi, og frægur er fyrir aS vera
kaldasti blettur jarSarinnar, hefir
enginn AmeríkumaSur stigiS fæti,
fyr en nú rétt nýlega. Og maSurinn
sem kannaSi fyrstur héSan þessa
ókunnu stigu heitir Kapt. S. K.
GuSmundsson frá Nome í Alaska,
íslenzkur aS ætt. Kapt. GuS-
mundsson var fyrir verzlunarskipi'
því er “Isbjörninn” (Polar Bear)
heitir. Kom hann nýlega heim til
Nome eftir eins árs útivist í Sí_
beríu. HafSi skipiS fariS þangaS
meS vörur til aS selja; og þó sam-
fara því væri meira en lítiS stíma-
brak, kom kapt. GuSmundsson
! því verki í framkvæmd meS frá-
bærum dugnaSi og bar ekki all-
i lítS úr þeim bítum. En ferSalagiS
alt, bæSi á sjó og landi mlá heita
aS hafi veriS ein eldraunin á fæt-
ur annari og skal sú saga sögS hér
: lesendum blaSsins til fróSleiks og
skemtunar.
“Isbjörninn” [pm kapt. GuS-
mundsson var skipstjóri á, lagSi
af staS frá Nome 24. júní í fyrra.
Á skipinu vom auk skipstjóraHans
Carlson stýrimaSur, Einar Olson
túlkur, Erie Wilson og Peter J.
Paulson sem skipsmenn. HafSi
stjórnin í Anadyr sent verzlunar-
félagi í Nome skeyti um þaS, aS
reyna aS senda hinum illa stadda.
og matvörulausa lýS vöru hiS-
fyrsta. Vegna óvanalega mikils íss,
fyrir norSan Sílberíu höfSu ekki.
skir> komist þangaS í 3 ár. 1 fyrra
hafSi rússneskt skip reynt aS kom-
ast þangaS meS vörur, en komst
ekki til Kolyma og fraus inni »
nánd viS staS þann er Cape
Serge heitir. Fleiri verzlunarskip
höfSu reynt aS komast þangaS,
en urSu öll frá aS hverfa viS svon
búiS.
AfleiSingin af þessu var sú, aS
íbúarnir í Kolyma voru orSnir
mjög'hart leiknir aS því er vistir
j og fatnaS snerti. Um IeiS og stjórn
in í Anadyr baS verzlunarfélagiS
í Nome hjálpar, IofaSi hún því aS
sjá um aS ferS skipsins er sent
yrSi meS vörur, skyldi ekki á
neinn hátt tafin eSa heft. Einu
skilmálarnir sem hún setti, vorui
þeÍT, aS skipiS kæmi viS í Anadyr-
annaShvort á leiSinni til Kolyma
eSa þegar (þaS færi þaSan til
baka til Nome.
En þar sem ekki varS komist
inn á höfnina í Anádyr fyrir ís,
fór “Hbjörninn” beina leiS til
Kolyma meS vörurnar.
1 7. júlí kemst “Isibjörninn” inn
á fjörS þann er Kaluychian heitir.
Var Maud, skip Amundsens
norska íshafsfarans þar, en var þá
aS Ieggja af staS til Norme. Keypti
GuSmundsson af því 2400 gallon
af olíu. BauS Amundsen þeim yfir
á skip sitt og voru þeir þar í veizlu
og yfirlæti, og var ekkert til þess
sparaS af hálf.u hins fræga norS-
urfara aS gera þeim stundina
glaSa. Rússneska skipiS sem áSur
er getiS, fann GuSmundsson úti
fyrir Cape Serge, og var þaS um-
girt af ís. Skipshöfn þess leiS mjög
illa; höfSu margir fengiS skyr-
bjúg af tilbreytingalausri fæSu.
Tveir af skipsmÖnnunum voru
dauSir, en 4 llágu veikir. Kapt.
GuSmundsson færSi þeim bæSi
meSul og garSmat og hjálpaSi
þeim á alla lund sem hann gat.
SíSan braut hann ísinn 16 mílur
út frá skipinu og kom (því út í
auSan sjó. Hélt kapt. GuSmunds.
son þá áfram ferSinni og 20 júlí
fór harin fram hjá NorSur.Horni
(Cape North) ; þar varS hann var
viS skip er lagt hafSi út frá Nome
sumariS áSur og ætlaSi til Koly-