Heimskringla - 06.09.1922, Blaðsíða 1

TSÍS r
BERG’MAL.
..L
Efíir-ómar af:
“’Mid pleasures and palaces
’tho we may roam,
Be it ever so humble, ther a
no place like horae."
(John Howard Payne.)
Þann cr “Svít-Hóm” sendi
sínu landi. að gjöf,
Lét það Tyrkjann í Túnis
Tyrfa í gröf —
ISrtin bar heim uppgrafning
Utan fyrir hóf.
\
Bftirsjá yngrt
upp tók það ráð:
AS hlaða upp hans beS,
Er hafSi svo spáS.
\
II.
‘ Þó alt gengi aS óskum
I erlendum bce,
Er hreisiS tnanns heitna
Samt hjartféTgnast œ, ■
Þó þrœtt sé af þjóðleiS
Til þaks undir snœ.”
Svo söngálfar sungu,
Er Sveinbjórn tók land,
I bergmáli er búa
Og brimhreim viS sand —
Scm höfn fagnar haf-jó
Scm hlcypt þótti í strand.
Þcir sungu: Vor Sveinbjörn
Ei sökk út í lönd,
Uns söngvari samtíS
Sig sœi um hönd,
Mcð beiniti hans bliknuð
Sér bjargaði að strönd.
III.
Og sall kom þú, Sveinbjörn!'
1 A söngradda-bckki —
Við'léð gcetum IciðiS þitt,
En lögin þin ekki.
Og sœll kom þú, Sveinbjörn
Að Sccmornar-stcin!
McS lista-hljóms Uiftvin
Um Ufandi bcin.
“Þó alt gangi að óskum
I erlendum bce,
Er hreisið manns hcima
Samt hjartfólgnast ce.
Þó þrcett sé af þjóðlcið
Til þaks undir sna.
Stephan G—
27.—7.—'22.
Þetta mælist alment svo illa fyrir, aö
nú er sagt útlit til, afi ekki einungis
járnbrautarþjónar, helditr hópar af
öðrum verkámönnum í bandartkjun-
um, eða allir Independent Worlds
Workers. ætli aö gera verkfalj.'Verð-
ur þá ástandiS suSurfrá svipa'S og i
Winnipeg fyrir þrem árum, er One
Big Union menn gerSu verkfalliS.
I'jóSverjar hafa enn sent alþjóSa-
fclaginu alvarlegt sliíeyti tim þaS, aS
sjá svo fyrir, aS franski heritln verSi
fluttur burtu úr Saar-héröSunum.
' 'Kolaskorturiun 30.000,000 tonn.
Afleiöingin af kolaverkfallinu et
sógö sú, aö 30 miljótiir tonna af kol-
um skorti i Bandaríkjunum þetta ár-
iS
þyrfti^ aS framleiöa
á mánttSi. I staö
Ur bœnum.
vildu sttnnudagaskóla Sam-
Foreldrar
sem nota
bandssafnaöarins á komandi vetri
fyrir börn sín, eru vinsamlega beönir
aS senda þatt til kirkjttnnar næst-
Ef kol ættu aö vera tmnin eins jjomandi sunnttdag kl. 3 e. h.. til viö-
tals viö kennara skólans. AS sjálf-
scgStt eru þatt börn engu síöur vel-
og þörf krefttr,
6,000.000 tonna
þess hefir nú ekkert veriS unniS aö
þvt stöan 1. apr’th eöa í 5 mánttSi.
jj Gainall bóndi.
j Xýlega dó bóndi nokkttr. John Dtys-
f dale að nafni, nálægt Craigsville W.
Va Skýrslttr um aldttr hans bera
þaö meö sér, aö hann hafi veriö
fæddttr 1796. og því 126 ára gamall.
komin. sem ekki eiga foreldra eöa
aöstandenditr í söfnuöinum. Kenslan
er öllum heimil. sem' fæta vilja sér
hana í nyt.
Ragnar E. Kvaran.
Ungfrú Helga Pálson.
Þýzkaland tapaöi viS stríöiö ný-
lendum, sent voru 43.481 fermíla aö
stærö meö 6,560.000 ibúttm.
Séra Rögnv. Pétursson kom ásamt
fyú sinni vestan frá Wynyard um
miöjá síöustu viktt.
lyyyy^cccccey^yzccccccrscccccccccccccccccccc^^
CANADA
Brackcn fcr til I.c Pas.
Forsætisráöherra Bracken TTrá ser
snögga ferö til Le Pas s.l. viku.
Hann lætur ntikiö af auSi landsins
þar noröurfrá.’ Hev segir hattn þar
ótakmarkaö á 800,000 ekra svæSi aö
tninsta kosti. Ög kálmeti. sem þar
vex, bjóst hann ekki viö svo nfikltt
sem raun er á svo norðarlega.
Hann var útnefndur 1 einu hljóöi á
stjórnmálafundi bænda þar sem þing-
mannsefni.
«
Kvenmaður rektor Wesley-skólans.
Rektorsstööuna viö Wesley-skól-
ann í Winnipeg hefir kona hlotið, er
ungfrú Rowes nefnist Hún hefir 7
tindanfarin ár veriö yfirkennari á
Alma College í St. Thomas, Ont.
Canadiski döllarinn í fulhi gildi.
I fyrsta skifti síðan 1914 vár can-
adiski dollarinn metinn t fttllu gildi
•og affallalauS í New York s.l. mið-
vikudag. Hinar góöu upskertthorfur
i Vestur-Canada og batnandi viö-
skifti eru talin orsökin til þéss, aö
Canadadollarinn er nú jafn Banda-
ríkjadollarnttm. Afföllin uröu hæst
.20 cent, á ööru ári striösins, þegar
Canada fór aö taka lánin n\ikltt.
Tilraun gerð til að ræna banka.
Á þriðjudaginn vikuna setn leiö,
var gerö tilraun til aö brjótast inn í
anka í Elie, Man. Ræninginn var $500; Prince Edward Island $
. f .... Cí „ . . ...
hveiti. Eitthvaö er nú aö. þegar
menn veröa aö svelta innan um slíka
ftatnleiöslu.
Mrsí'^ifovmrs hjurgað frá drnknun.
Mrs. Downes, konu Downes þing-
manns í Winnipeg, lá viö druknun
s.l. föstudag aö Winnipeg Beach.
Mrs. Dovvnes hafði veriö að ganga
írammi á bryggju, varö fótaskortur
og datt út af bryggjtmni. L. W.
Lunn, hertnaÖur, varð til þess að
bjarga henni. Hann var fjarrt, þeg-
av þetta atvikaöist, og varð björgun-
in því erfiðari. Lunn stakk sér og
náöi i konuna..' En á leiðinni ttpp frá
botni rakst hann á slá út frá bryggj-
unni og hálf-dasaðist eöa rotaöist.
Bæöi björguöust þó. Mrs. Downes
er á sjúkrahúsi og tíöur illa. þó von-
a'S sé. aö hún lifi þaö af. Lunn er
einnig lasinn, en ekki hættulega.
(Lunn þessi hefir bjargaö tveim
stúlkum áötir frá druknun í sutnar
viS Winnipeg Beach. I þakklætis-
skyni fyrir þaö hefir veriö lagt til,
aö Roval Humane félagiö sýni hon-
ttm heiður og lattni honum fyrir aö
hnfa bjargaö þ'essum manflslífum
Lunn er frá Ástralíu.
Þingmannakaup.
Þingmannakaup t hinttm ýmsu
fylkjum Canada segir blaöiö “Cal-
gary Albertan'’ þetta: *I Alberta
$2(H)0; British Columbia $1800;
Manitoba $1800, Saskatchewan
$I8(X); Quebec $1500: Ontario $1400.
Nova Scotia $700; New Brunswick
$200.
BRETLANDI
írland.
Næstkortiandi laugardág. hefir
stjórnin á Suður-Irlandi fund til
þess aö ráþstafa verkum Dail Ereann
þingsins, kjósa tnenn í embætti þau,
ef latts ertt. og þingforseta. Sá, cr
þmgforsetaembættinu gegnir, er
próf. John McNeil. en mælt er, að
haiin mttni ekki ætla aö gegna því
framvegis. Þaö er getið nokkttrra.
ev l’tklegir sdp til aö liljóta þessi em-
bætti. Eftirmaöur Collins er sagt aö
verða muiii Richard Mulchay. ð fir-
hershöföingi Beaslev gengnir þvá nú.
Stjórnarleiötoginn er sagt , aö veröa
tmtni William Cosgrano. En hitt er
fullyrt, að hvorki De Valera né neinn
a. fylgismönnum hans mttnf veröa í
stjórninni. Vakir nú fyrir Suöiii-
Irlandi, aö mynda eins öflttga
stjórn og unt er.
Brrtlpnd getur borgað.
EorsætisráSherra Lloyd George
st.gir, aö Bretland geti og ætli aö
borga Bandaríkjunum allar skuldir
sinar jafnóöum og þær falla i gjald-
daga.
Dr. M. B. Halldorsson fór sttöur
til Newhav^n, Connecticut. í gær. —
Situr þar þing Leikntannafélags Un-
ítara kirkjufélagsins. — ÞaSan ger-
ir hann ráö fyrir að skreppa suSur til
New York og Philadelphia. Hans
er von hingaö aftur ttndir aðra helgi.
Björn Sigvaldason frá Arborg
kom heim úr för sinni vestur aö hafi
s.l. miövikttdag. Hann dvaldi firnrn
vikna tíma vesturfrá. Hann lét hiö
bezta af ferSalaginu og tók til þess,
aö ’lslendingar vestur þar væru
skemtilegir og gestrisnir heim aö
sækja.
illa útbúinn og varö fyrst aö fá sér
hamar og meitil úr sntiðju þar, er
hann brauzt inn í.' En hvaö sem til
kom, þoröi hann ekki annaö en aö
flýja, áöur en hann gat opnað ör-
yggisskáp bankans. Þetta er þriöji
bankinn, sem reynt hefir veriö aö
ræna t Manitoba s.l. tvær vikur. Eft-
iv aöferö innbrotsþjófanna aö dæma.
er haldið, aö þeir hafi ekki veriö
sömu mennirnir, heldur séu þrir hóp-
ar af þeim.
100 mcelar af ekrunni.
Samkvæmt þesstt hlýtur annaðhvort
Austttr-Canada aö vera sparsamt eða
þá Vestur-Canada fratn r hófí evðslu
samt.
BANDARÍKIN.
• Járnbrauiaverkfallið alvarlegt.
i
Það, sem mesta eftirtekt vekur í
sambandi viö járnbrautaverkfalliö,
er þaS, aö H. M. Doherty, dóms-
Þaö kvaö mega benda á nokkra málaráðherra Bandaríkjanna, gaf út
:aði í grend viö Brandon, þar sem skipun þess efnis, aö verkfallsmenn
00 mælar af höfrttm fáist af einni mættu ekkert skiíta sér af járn-
<ru. Mikill eöa mestur hluti alls brautarekstrinum, og láta nienn þá í
veitikorns, sem til markaðar hefir friöi, er nú heföu hann meö höndum,
srið flutt, reynist fyrsta flokks sem eru auðvitað verkfallsbrjótar.
, ÖNNURLÖND.
• Atkvœðagrciðslan í Efri-Slestu.
Nýlega fór fram almelin atkvæöa
greiösla i Efri-Slesíu um þaö mal,
hvort landiö ætti að takast á hendur
siálfstjórn eöa vera t sambandi viö
Prússland. Atkvæöagreiöslan fór
þannig, aö meS sjalfstjórn voru
54,000 atkvæöi, en 513,126 á móti eöa
með sambandi við Prússland. Hver
tnaöur og kona fttllra 21 árs aö
aldri. höföu rétt til aö greiða at-
kvæöi. 74% af öllu atkvæöisbæru
fólki, greiddi atkvæöi.
Indverjar.
Maður er staddur t Canada frá
Itidlandi, er segir frá því, aö Ind-
verjttm búi efst í huga að« segja skil-
iö viö brezka ríkið, ef IndÍand fái
ekki söniu réttindi og aðrar nýlend-
ttr Breta. Maöur þessi er Right Hon.
S. Sastri, og gegnir ríkisráösstöðu á
Indlandi. Ef Bretland veitir ekki
Indlandi þpssi réttindi, segir hann
þaö reiöttbúiö að segja sambandinu
viö Bretland slitið. AS því er þessi
krafa Indverja snertir Canada, ættu
Tndverjar hér aö öölast borgaraleg
réttindi sem hverjir aörir ákjósan-
legir innflytjendur. Segir Sastri
nqkkra af þeitn hafa veriö búsetta í
British Columbia árum saman og
sarnt ekki hafa öölast þegnréttindi.
Hann spyr, hvers yegna þeir séu á-
litnir óákjósanlegir þegnar hér.
Kvetifélag Sambandssafnaöar hef-
ákveðið aö hafa stóra og marg-
breytilega útsölu á þessu hausti. Eru
félagskohut' og allar aörar konur,
vinveittar þessutn söfnuöi. hér meö
beönar aö Öafa þetta í hyggju og búa
ig ttndir útsöluna. meö því aö
ptjóna, hekla og sauma fyrir hinar
vtnsu deildir sölunnar. Forstöðukon-
u'' hinna ýmsu deilda eru þessar:
Barnaföt: Mrs. Rögnv. Pétursson.
Svuntur: Mrs. H. Davíösson.
Handklæöi c/g koddaver: Mrs. Sv.
Arnason.
Hannyröir: Mrs. J. Gottskálksson.
Vasaklútar: Mrs. P. Anderson.
Prjónles: Mrs. E. Isfeld.
Sitt af hverju: Mrs. Jakobsson.
. Heimatilbúin mat: Mrs. P. S. Páls
son.
ASaÍ-umsifmarkonur eru:
Mrs. Th. Borgfjörö og
Mrs. Björgvin Stefánsson.
ÞaS hefir verið minst á það stund-
um, aö hitntm yngri Islendingum sé
ósýnna aö keppa viö námsmeun hér ;t
etnu eða ööru sviöi. eti áöur tiök-
isl. NokkuS getur veriö hæft i þessu.
En aö þvi er hljómleikanám snertir,
viröist þetta nýlega hafa breyzt. svo .
að segja má. aö erfitt sé fyrir aöra
aS keppa við Islendinga. 1 Toronto
efndi félag til samkepni i hljómleika-
ihst á Canadian National Exhibition.
Kepti þar alt bezta námsfólk í Can-
ada um að leika á ýmiskonar hljóS-
íæri,• píafié) þó helzt. VerSlaun voru
gefin tuikil þeim. er frani úr skör- ■
uöu Lítiö tækifæri gæti maöur nú[
haldiö, aö væri fvrir íslenzkt fólk aö (
vinna þar fyrir launttm og heiðri. En |
það reyndist nú samt annaö. . Því]
fyrstu verölaunin fvrir aS leika á
píanó fékk íslepzk stúlka úr þessum
bæ. Er þaö ungfrú Helga Pálsson,
15 ára gömul, dóttfr Jónasar Pálsson-
ar píanókennara í Winnipeg. Þessutn
fvrstu verSlaunum, sem voru $100,
fylgdi og gullmedalía, sú eina gttll-
medalía, sem veitt var viö satnkepni
þessa.
Þetta gengur kraftaverki næst, aö
þessi eina islenzka stúlka þarna
skyldi skara svona fram úr öllttm
nemendum landsins. er þar voru sam-
an kontnir. Um ieiö og hún hefir
áunnið sér sjálfri heiöur, hefir hún
og sýnt þaö. aö yngri kynslóð íslend-
ir.ga hér stenzt samkepni viö hérlent
fólk og dálitiö meira,
ÞaS þarf ekki her aö taka þaö
fram, aö Ilelga hefir lært aö leika á
hljóöfæri hjá fööur sínum, og hefir
viö próf hér ávalt skaraö fram úr.
jHrúgald.
Smá-fréttir og fróðlcikur úr ýmsum
áttum.
I liorginni Riga í Eystrasaltslönd-
unum ertt stúlkur á símastöSitini, sem
tala rússnesku, þýzku, ensku og
fronsku, attk Eystrasaltslanda-tnál-
anna, sem eru þrjú, ef ekki fleiri.
Þaö er greiöara fyrir útlenda menn
aö síma þar en hér.
I Búlgariu eru 'eins niargar meyjar
og sveinar á háskólum landsins.
Ef f jörskyldufaðir í Kína er
spttröur aö þvi, hve tnörg börn hana
eigi, segir liann oftast sær, ef hann
á dreng og stúlku, aö hann eijjl aö-
eins eitt barn.
I Spokane bilaöi loftfar hér um bil
I 10.000 fet frá jöröu og datt niður.
1 því var stúlka, er Ethel Delvin héL
Falliö haföi ekki önnur áhrif á hana
en þau, aö hún læknaöist af hevrnar-
leysi, er hún haföi haft frá barndómt.
TILKYNNING. ' \
Eg hefi í hvggjtt að flytja saman-
hangandi erindi ttm ýms trúarleg og
guðfræðileg efni á vetri þeim, er
hönd fer. Verkefni mitt veröttr fvrst
framan af úr trúar- og bókmentasögu
Gyöingdómsins. Mig langar til þess
aö gera grein fyrir helztu ritum
Gamla testatnénrisins. ttpprttna þeirra
og efni, og rekja sögtt veigamestu
trúarhugmyndanna með Israelsmönn
ttm fram til daga Krists. Þeir, sem
kynntt að hafa httg á aö sækja er-
irdi þessi, ertt vinsamlegast beðnir
aö kóma til viðtals viö ntig í kirkju
Sambandssafnaðar kl. 4 næstkomandi
ssmnudag. til þess aö ræöa ttm nán-
ara fvrirkotnulag. Éitt erindi yröi
aö líkindtim flutt á viktt hverri, og
ertt allir velkomnir á þaö aö hjýöa.
Ragnar E. Kvaran.
Úr bréfi--------
Skúli af náðum Norrisar
nauma-bráð mun ausa.
Molum háöur miskunnar
mannsins “ráöalaúsa”.
Visindamaöur einn fullyrðir, aö
litlatáin á kvenfólki sé aö hverfa.
Máli sínu til stuðnings segir hann, aö
nú séu ekki nenta tvö liöamót á tánni
og einstöku sinnum ekki nenta eitt.
En kvenfólk á forntiö Grikkja telur
hann hafa haft þrjú liðamót á tánni.
Lagi á skóm er aö nokkru ttm þetta
kent.
I Canada
tekjuskatt.
Platinum
Prazlítt.
greiða 194,256 manns
hefir nýlega fundist i
Italskttr tnaöitr, sem fróðttr er í
öllu. er að glæpttm lýtur, fullyröir,
;.ð k^ienlúlk standi karlmönnttm ekki
á sporði í aö frernja glæpi. I allri
Evróptt segir hann glæpi frarnda af
kvenfólki finim sinnutn færri en
glæpi, er karlmenn fremja.
AS snúa háriö í 'hnúta yfir eyr-
unutn, eins og kvenfólk nú gerir, er
sagt aö hafi sketnmandi áh|if á
heyrnina. Söngmeistarar-. banna kon-
ttm, er þeir kenna, aö gera slíkL
Um 20,000 konur og stúlkur á*
Frakklandi heyra til félagssköpum, er
leggja stund á ýmsa leiki utan húss.
Baseball- knattleikur er 'aö veröa
einn af þjóöleikjum Frakka.
A Frakklandi fæöast 10 af httndr-
aöi fleir; stúlkur en dréngir.
Hér utn bil 85 af hverju hundraði
matjna á Indlandi stundar akttryrkjtt.
Nærri helmnigttr allra tbúa jarö-
atinnar á heinia t Kína og a Indlandi.
I Tapan hefir sonurinn undantekn
ingarlítiö til þessa lagt fyrir sij
santa starf og faöirimt; þettá er nú
aö hrevtast.
A stjórnarskrifstofum vinna færri
konttr á Tyrklandi en i nokkru öörtt
landi.
I
Sttmar komtr, et' leikfimiskenslu
sttmda í kvennaskólum á Englandi,
hafa $2500 í árslaun.
Brúöarmeyjar í Kína eru ávalt
klæddar svörtum klæðum.
Áriö á Júpíter er jafnlangt 12 ár-
um hér á jörött.
Meira en helmingur íbúa Banda-
ríkjanna er í Missisippi-dflnum.
Eiö vinna innfæddir menn t Assam
á Indlandi á þann hátt, aö þeir stíga
inn i hring úr kaðli. Sá sem eið
vinnttr, æskir meö því þess, aö hann
rotni eins og kaöallinn gerir, ef ha»n
'segi ekki satt.
The Lister Institute t Lundúnum,
setn er efnafræöisrannsóknastofnun,
hefir eldhús, sem hel^tu menn þess-
Lyons á Frakklandi er meira | arar fræöigreinar vinna í viö aö búa
spurtnið og ofið af silki en í nokkrum (.q mat handa 2000 tegundum af svo
öðrum bæ.
S.
Stúkan Hekla er aö undirbúa stna
rlegpt sjúkrasjóös-tombólu, og verö-
hún höfð 9. október í Goodtempl-
tt

Yolanda prinsessa,. elzta barn kon-
tmgshjónanna á Ítalíu, er “húsbónd-
inn” á heimili konungsfjölskyldunn-
ar. * Hún krefst nú fjár þess. sem
henni er lagt til af ríkinu, og kveöst
ætla aö sjá dálítiö meira af heimin-
ttm en hún hafi enn séö.
I
búöir
sjtja.
þinghhúsinu \
konur
fyrir
Svíþjóö eru í-
þær, er á þingi
Bandaríkin hafa oröiö aö greiða
áriö sem leiö $792,500 til erlendra
örsmáum kvikindum (microbes), að
þt-.tt sjást ekki meö berum augum. i
Vegna þess aö enginn stafur í
rússnesku rnáli svarar til “H” aö sagt
e*% taka blöö þar sér þaö skáldaleyfi,
aÖ kalla t. d. Harding forseta “Gar-
den” forseta, og Mr. Hoover Mr„
“Uver”.
Þaö er hægt aö sjá í smásjá einn
fimm httndruö þúsundasta hluta af
blóðdropa, sem fallið hefir á klæön-
aö.