Heimskringla - 04.08.1926, Side 1

XL. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN, 4. ÁGÚST 1926.
1926.
Ánnar Ágúst.
Herra forseti!
íslendingadagsnefndin!
Systur og bræður!
Aðeins vil eg ykkur á það
minma, að sá sem þótt hefir al-
þýðlegastur og innilegastur
allra þeirra, sem á íslenzku
hafa kveðið — hann sem “gat
látið steina og stál falla í
stuðla”, hefir einhversstaðar
látið í ljós þökk sína yfir því
láni sínu að fá að ‘‘sitja kyr á
sama stað og samt að vera að
ferðast”. Hins getur hann ekki,
sem eg veit, að verið hefir
vandinn á, sem sé: að detta
ekki af baki.
Þegar því að sá sýnir sig hér,
sem stirðast hefir stuðlað og
mestu moldviðri upp þeytt í ís-
lenzku rími, að margra dómi,
«n þó hlotið þann “þakkarverð-
asta” heiður, að vera boðinn
gestur ykkar á íslenzku hátíð-
inni hér í dag, án þess því fylgi
aðrar álögur en þær, að mæta
og njóta, þá þekkir hann sig þó
sjálfac svo vel, að hann veit,
að eitt verði hann að varast,
og það er, að halda hér ræSu,
því það yrði honum sama sem:
að falla af hestbaki. Engu síð-
ur veit hann eins vel, og þakk-
ar það í huga sínum, hver sómi
honum er sýndur, með þessu
heiðursboði hingað, jafn van-
fær sem hann er við að taka.
Hann þakkar ykkur einlæg-
lega ánægjustund sína hér.
Eitt er það þó, sem hann
metur sér meira til metnaðar,
og sem hann veit að við varir
meðan íslendingar eru uppi,
þetta sem hann tæpir á í fer-
skeytlunni, sem hann fer nú
með. Hún er svona:
ur. Hygg eg engar öfgar, að held-
ur sé ag lagast nieS atvinnu, boriS
sanmn við undanfarandi ár.
Hænsnarækt er sú atvinnugrein,
sem mest ber á af nýjum atvinnu-
vegum. Er mesti sægur af fólki að
taka hana upp og eiga Islendingar
hér um slóðir fullan þátt í því. Ekki
samt af þvi að það sé svo mjög auð-
geraj

við hann hina nýjustu aðferð við
krabbameini; en það er rafmögnuð
nál, sem sett er inn í holdið þar sem
meinið er fyrir, og brennir alt um-
hverfis sig á þumlungssvæði. Var
þetta reynt nokkrum sinnum með
hæfilegu millibili, og virtist sjúk-
lingnum batna í fyrstu. En svo fór
sem fyr að uppsprettan reyndist ó-
gert, kosti svo lítið. Alment gera i tæmandi-' Læknirinn gaf hann upp
menn ráð fyrir að það kosti kringum 1 og sjúklingurinn biður nú úrslita, er
$500 að koma upp þessum nýmóðins j en^um blandast hu^ur um hv^ verða
hænsnahúsum yfir 500 - hænsn.
nuim. Sjúklingurinn er Benedikt
Sigvaldason, ættaður úr Vatnsdal i
Húnavatnssýslu á Islandi.
Slysfarir. — Nokkur slys hafa og
skeð á þessu tímabili. Börn og kon-
ur handleggsbrotnað. Ein öldruð
OH

m.
ö. o. elnn dal á hvert hænuhöfuð.
Ekki til neins að byrja með minna.
Flestir byrja með 1000 og bæta svo
við árlega. Þegar búið er að kaupa
1000 unga, vélar sem þarf til þess
að halda þeim heitum — ala þá upp kona terbrotnaBi og er nú á sjúkrhúsi
og fæða í 5—6 mánuði auk vinnu, j ' Bellingham. Bíll rakst á mótorvagn
þangað til unginn er orðinn að hænti j °£ rneiddust tveir nienn, sem í bílnum
Og farinn að verpa, hefir það tekið j voru> eigandinn, hr. Vilhjátmur Hólm
töluverðan höfuðstól að byrja — ; bondi 1 Birchbáv og hr. Hóseas Thor-
vátrygging o. s. frv. En þrátt fyrir ! 'áksson. Voru báðir fluttir á sjúkra-
Hvert sem út um okkar heim | a,t þ.vkir srl atvinnugrein lx>rga sig bus 1 Bellmgham, en munu nu baðir
vel, fyrir þá sem kunna með- að fara.! a,bata eða því sem næst. Þetta mun
En það kostar endalausa árvekni. ! ba^a skeð seint i febrúar eða snemma
Þeim sem hafa þessa árvekni — sem 1 11131-2 s- b (1926).
láta hænsnin sín sitja fyrir öllu öðru
—• gefa þeim sitt á réttum tíma,
reynist það vel. Engum öðrum er
eða verður hænsnarækt að tekjugrein.
Reyndin er í þessu sem öðru. Marg
ir gera vel, þar sem aðrir flosna
íslendingar flytja:
í öllum hófum hæfir þeim
Við háborðið að sitja. ,
Svo kann eg ekki betur að.
mæla. — Þökk fyrir mig.
Stephan G—.
Dauðsföll. — Þessir hafa dáið af
Islendingum í bænum og grendinni á
áðurnefndu tímabili:
1.' Þorgeir Símonarson, 13—14 ára
piltur; sonur hjónanna Þorgeirs og
Guðrúv<ar Símonarsonar í Birchbay
i C-ANADA
1 / 1 ,
1 WÞ < * -•■■► < >
Föstudaginn 23. júlí átti fylkis-
samband framsóknarinanna. í Mani-
toba fund með sér, til þess að ræða
um kosningaundirbúning. Voru þar
•allir sambandsþingmenn framsóknar-
flokksins í Manitoba frá síðasta
þingi samankomnir nema W. J. Lo-
vie og T. W. Bird, er eigi gátu kom-
ið; og einnig voru þar þingmanns-
efni flokksins, er eigi náðu kosningu
í haust. Var það álit fundarins, að
allir lágtollamenn í Manitobafylki
ættu að vinna saman fyrir þessar
kosningar, á því ylti velferð lands og
þjóðar. Var ákveðið að leggja það
til að umboðsnefndir framsóknar-
flokksins, reyndu að vinna með öll-
um lágtollamönnum í hverju kjör-
dæmi, til þess að forðast þriggja
flokka sókn. Var ákveðið að krefj-
ast af þeim er tilnefndir yrðu fyrir
:slíka samvinnu:
1. Að tollur verði á engan hátt
hækkaður, og lækkaður að ýmsu frá
þvi sem nú er.
2. Gagnskifta við Bandaríkin, að
því er snertir náttúruafurðir.
3. Að fullgera Hudson’s Bay járn-
brautina.
4. AB halda flutningsgjaldi ;
korni i öllum aðalatriðum sem Crows
Nest Pass samningarnir mæltu fyrir.
5. Lækkun á höfuðstól Canadian
National Railways.
6. Sanngjarnt endurmat hermanna-
jarða.
7. Sveitalán til lengri tíma, með
hagkvæmum borgunarskilmálum.
8. Dómsnefndar með rannsóknar-
valdi, er rannsaki í yztu æsar alt
misferli í tollmálaráðuneytinu.
kvæðin sæmileg. Ekki spilti útliti
ræðupallsins þær Fjallkonan og meýj
ar hennar, þar seni þær sátu að baka
til undir sólskýlinu. Einna mest
mun það hafa aukið ánægjuna hjá
sumum, að skáldjöfurinn okkar
upp. Þrátt fyrir það virðist þetta | —úr tæringu veturinn 1924.
eina úrlausnin öldruðu fólki. Venju-i 2. Halldór Jónsson — unglingspilt-
legir atvinnuveitendur, félög og ein- ur _ sonur j6ns bónda j6nssonar
staklingar, reyna að losa sig við fr6 Hnúkum í Asum í Húnavatns-
eldri menn, án tillits til þess hve! cýs]U) Gg kon.u hans Ingibjargar Sig-
lengi þeir hafa verið í þjónustu. valdadóttur. Búa þau hjón í British
þeirra eða hve vel þeir hafa þjónað, Columbia hér rétt fyrir norðan lín-
og án nokkurs tillits til cfn-ilegrar
afkomu þeirra. Reynslan er löngu
búin að sanna, að fáir daglaunamenn
leggja svo fyrir á góðu árunum —
Stephan G. kom þar fram og flutti j ef hægt væri að segja að daglauna
stutt ávarp, sem- prentað er annars-
staðar hér í blaðinu. Iþróttirnar voru
þátttakendunum til sóma og sömulelð-
is, islenzka glíman, þótt nokkuð væru
misjafnir glímumennirnir. — Sem
sagt flest stuðlaði að því að gera
hátíðarhaldið ánægjulegt. — En ann-
ars verða frekari frásagnir frá Is-
lendingadeginum að bíða næsta
blaðs.
Til Heimskringlu.
Blaine, Wash., í júlí 1926.
Hr. Sigfús Halldórs frá Höfnum!
Ritstjóri Heimskringlu!
Marino Hannesson ofursti var til-
nefndur í einu hljóði sem þinginanns
efni conservatíva í Selkirk-kjördæmi.
Hér í Wininpeg er talið víst að
Joseph Thorson, formaður lagadeild-
ar háskólans, muni sækja af hálfu
lágtollamanna í Mið-Winnipeg syðri
eða í Suður-Winnipeg. Er vonandi
að svo verði, og að hann hljóti kosn-
ingu.
Viljig þér gera svo vel að lána
eftirfylgjandi fréttagrein rúm í blað-
inu, við hentugleika'?
I meira en tvö ár hefir lítið ver-
ið ritað héðan að undanskildu því,
að flestra eða allra dauðsfalla úr
bænum eða bygðinni mun hafa verið |
getið að nokkru. Hefi eg verið j
beðin að bæta úr þessu. Vil eg því
með aðstoð þeirra er það hafa gert, j
revna að tína upp úr atburðafúlgu
þeirri, er fyrir liggur, það helzta er* l 2 3 4 5 6 7 8
oss Islendinga varðar.
Veðráttufar. — Um það verður ei
nákvaamliega sagt fyrir svý langan
tíma, enda skiftir það ekki svo
miklu. Það eitt er nægilegt, að hér
menn hefðu nokkurntíma góð ár —
að þeir hafi nóg fyrir sig og slna,
þegar elli eða heilsuleysi nær þeim.
Margir eignast þeir heimili — hús
og lóð — eina eða fleiri. En sé það
í smábæ þar sem ómögulegt er að
selja, eða jafnvel í útjöðrum stór-
borganna, þar sem um smá fjárupp-
hæðir er að ræða, þó selt væri, kem-
ur alt fyrir það sama, því hvorki
geta þeir lifað heimilislausir á slík-
um fjárstofni til lengdar, þótt selt
væri, né heldur í tórnu kofunum, þeg-
ar um enga inntekt er framar að ræða.
Þessi hænsnarækt virðist því
úrlausnin, þar sem um óvissa atvinnu
er að ræða, og kona og börn geta
annast hana, f>egar bóndinn vinnur.
Auðvitað hafa og margir vel stæð
ir menn tekið upp hænsnarækt, og
þá venjulega í stærri stíl, og farnast
hún vel. Hænsnarækt er því fylli-
lega takandi til greina sem atvinnu
vegur er borgi sig vel. v
Heilsufar. — Það er nú sem stend-
ur svona upp og niður. Allra handa
kvillar eru að stinga sér niður, svo
sem kvef, “gripp” eða inflúenza, kíg
j hósti, mislingar o. fl.. Af því hafa
samt engir látist af voru fólki hér
slóðir, svo eg viti. En nærri
mörgum hefir það gengið og valdið
miklum örðugleikum. Nú virðist
þetta í rénun. Ymsir aðrir sjúkdóm-
ar hafa og verið hér á ferðinni og
gert ærið skarð í hópi Islendinga,
Ur
.. , . , . v, , • i svo sem tærin£ og krabbamein.
er æfinlega jafnari og betri tið, en , , f . „ r
,, v „ , , .. | þvi fyrnefnda hafa 4 eða 5 daið og
nokkursstaðar annarsstaðar a hnett- . ...........
, , . , , . , , . . jafnmargir Iengi þjaðst, en munu nu
inum — aldrei of heitt og aldrei ot i , , . „ ,,
, , . , , , ymist kallaðir ur hættu eða albata.
kalt. Þo tekur þessi utliðandi vetur , , v
, ........ * , Af þvi siðarnefnda hefir aldraður
framar ollum oðrurn, er elztu menn1 „ , , ., v , , , ,
, . „ „ , maður nu þjaðst rumt ar, og þratt
muna eftir, að veðurgæðum; að und-
Islendingadagurinn hér í Winn.i-
peg hepnaðist óvenjulega vel, enda
stuðlaði alt til þess. Fyrst og
fremst var veður hið ágætasta allan
daginn, þótt út liti fyrir rigningu um
morguninn. Skreyting hátíðasvæðis-
ins var og sérstaklega * smekkleg;
ræðumennirnir úrvalsmenn allir og
anteknum einum aðeins, en það var
veturinn 1888—9, frekar getið í Al-
manaki O. S. Th. 1926. Vil eg þvi
visa þangað til frekari skýringar og
láta það nægja.
Atvinnumál. — Þau munu lik og
verið hefir hin síðari árin. Máske
hefir þó þessi útlíðandi vetur verið
betri í Blaine. Stöðugri vinna á
þeim verkstæðum, sem hér eru, og
fleiri unnið en undanfarandi tvo vet-
fyrir allar tilraunir, lítið eða ekki
unnist í bataáttina. Hafa læknar
hans gefið hann upp, og bíður hann
því úrslita. Krabbinn byrjaði í vör-
inni neðri. Var reynt að draga hann
út, af konu einni, sem viðhefur svip-
aðar lækningaaðferðir og Indíána-
konan, sem B. L. Baldvinsson for-
svaraði í Heimskrmglu forðum. Náði
hún út tveim eða þrem, en gafst svo
upp. Var þá farið með sjúklinginn
til Bellingham til læknis, sem revndi
Nýja Island.
(Lesið að Arborg, Islendingadaginn 2. -ágúst 1926.)
Þú íslands nafnleifð, elzt og mest,
Sem eldist lengst, sem reyndir flest
í sveit, að víðum ver:
Sé okkar vísa um þig ger,
Hvert orð í henni fagnar þér
Og kveðið hlýjum huga er,
Um héröð hvar sem fer!
Frá landnámsöld á sæld og sorg
Reis sigurþjóðar höfuðborg,
Frá auðnum óbygðs geims —
Hér stafar yfir æskulönd
Bjart aftanskin frá dánar-strönd,
Hér mætast kvelds- og morgun-rönd
Sjálfs minninganna heims.
Og hver sú dygð sem íslenzk er,
Skal endurborin risa hér,
Er Saga vitjar vor;
Og lengst skal geymd í minni manns,
í mörk og sléttu þessa lands:
In seinast gróna gröfin hans,
Sem gekk hér landnáms-spor!
Stephan G—.
una. Bjuggu um eitt skeið hér skamt
fyrir sunnan Blaine. Jón þessi er í
venjulegu tali nefndur Hnjúka-Jón,
til aðgreiningar frá öðruni nöfnum
sínum. Banamein Halldórs var tær-
I ing. Hann lézt í marz 1924.
3. Daníel Dalmann, einnig ungur
maður, lézt úr tæringu í júní 1924.
Faðir hans var Öli Dalmann einu
sinni bón* að Garðar, N. D., en móð
ir Helga Dalmannt kona Ola), ser.i
nú lifir og syrgir þá báða, soninu
og eiginmanninn.
4. Guðrún Davis, öldruð kona,
systir Stefáns Olivers, sem um eitt
skeið hafði verzlun í Selkirk, Man.,
i félagi með Birni Byron. Mun fað-
ir þeirra systkina hafa búið í mörg
ár nálægt Cavalier, N. D. Voru þau
eina SyStkin fleiri. Maður Guðrúnar
heitir Kristján og er enn til heimilis
í Blaine. Börn áttu þau tvö fullorð-
in: Kristján verzlunarmann í Ven^e-
tey, Wa., og dóttur til heimilis í
Seattle. Mun elli og venjulegir fylgi
fiskar hennar hafa valdið að mestu
dauða Guðrúnar. Hún lézt í sept-
ember 1924. Vönduð kona og vel
látin.
5. Karl Svanson, sænskur en átti
íslenzka konu, Ohnu Olson — lézt
af afleiðingum inflúenzunnar spönsku
í október 1924, eftir fimm ára vax-
andi heilsuleysi. Foreldrar ekkjunn-
ar voru hjónin Anna og Helgi Olson,
sem einu sinni voru í Utah og komu
þaðan til Blaine fyrir mörgum ár-
um. Helgi er löngu dáinn, an Anna
lifir enn og er hjá dóttur sinni.
6. Halldóra Johnson, lézt á sjúkra-
húsi í Bellingham. Hafði unnið í
mörg ár í Seattle. Hún var góð og
vönduð stúlka. Um ætt hennar veit
eg það eitt, að hún var náskyld hr.
Sigurði homeopatha Bárðarsyni í
og móðursystir koriu Hnjúka-Jóns,
þess er getið hér að framán. —
María var fjörgömul, átti enga að,
hafði aldrei gifst. Hún var stnávax-
in en mun hafa verið töluvert skörp
af sér á yngri árum, trú og dygg
húsbændum sínum á gamla visu, vildi
þeirra hag í öllu. Þegar ellin náði
henni var úti um skjólin. Enginn
þufti að halda á farlama gamal-
menni. Lenti hún þá af einhverri
tilviljun hjá hjónunum Arna og Onnu
Maguússon (Mikson), sem búa hér
nokkrar mílur frá Blaine, hinumegin
við Drayton-höfnina, og var þar síð-
an nokkur ár. Þar tók hún banaleg-
una. Stundaði Anna Mikson hana
lengi, en gafst upp á því sökum
heilsulasleika, og var þá María flutt
á fátækrahæli Whatcom-héraðs, og
lézt þar eftir fárra daga veru haust-
ið 1924, og munu þau Hnjúka-hjónin
(systurdóttir Mariu og maður henn-
ar) hafa annast um jarðarförina.
Hjá þeim Miksons-hjónum- sá eg
Mariu fyrst. Var hún þá orðin svo
heyrnarsljó að örðugt var að tala
við hana. En svo virtist mér sem
hún hefði náttúrugreind í betra lagi.
Hún var dálítið kýmin — hafði
gaman af spaugi og skildi það vel.
Þá var þar og til heimilis, og í kofa
sér, skáldkonan Júliana Jónsdóttir, og
fór með gamanvísur eftir sjálfa sig.
Sá eg að María nam þær fljótt og
skildi gamanið. Við vorum þar sam
an fjórar kátar kontir, auk Maríu,
og kváðum við raust gamanvísur
Júlíönu. — Öjá, við vorum nú svona
gamaldags, að við kváðum — bara
kváðum — þessar visur og höfðum
gaman af, og María ekki sízt. —
Þarrta fann hún sig með — og það
var enginn að reikna út manngildi
hennar,—ekki til þess að litilsvirða það
það sá hún víst. Eftir þetta glaðn-
aði æfinlega yfir henni, þegar hún
sá mig, og oftast hafði hún eitthvert
gamanyrði á reiðum höndum.
En hvers vegna er eg að tala um
hana Mariu, sem ekkert var, kynnu
einhverjir að segja.
Hún María snerti einhvern við-
Blaine, Wash. Mun hann og börn j kvæman streng í hjarta, mínu —
hans hafa aðstoðað hana í veikindum | undarlega viðkvæmann. Mér fanst
hennar annast um útför hennar. Eigi j eg sjá sálina skína í gegnum hrör-
er mér ljóst úr hverju hún dó. Veit]leika líkamans. Sálina, þenna ódauð-
samt að hún misti sjónina og leið j leag hluta af guði sjálfum, sem býr
mikið. Mun hafa verið öðruhvoru i í hverjum. manni, þó í moldarhreysi
megin við fertugsaldur. Hún lézt
í febrúar 1925.
7. Frú Þóra Jónsdóttir, kona séra
H. E. Johnson prests í Blaine, lézt í
nóvember 1924. Láts hennar hefir
áður verið minst í blöðunum og þvi
óþarfi að orðlengja um það hér.~
sé, en sem heimurinn hefði gert sitt
ítrasta til að þurka út. Einnig í-
mvnd allra einstæðinga, sem ekkert
eiga í heimi þessum — og eg fann
að samt var. hún systir. Hjartað
hennar, sem líklega fáir skildu eða
skevttu um, bjó yfir ótakmarkaðri
8. María, ættuð úr Húnavatnssýslu dygð og trúmensku, og þakklæti til
þeirra fáu, sem voru henni vel. Og
í augunum hennar gömlu var eitt-
hvað það, sem maður hlaut að bera
virðingu fyrir. Máske var það trú-
menskan og dygðin. Máske leifar
af tilfinningaeldi, sem einhverntíma
hafði verið heitur og bjartur — dán-
ar þrár, eða alt þetta og meira —
neistinn ódauðlegi. Eg sé hana eins
og eg sá hana þá, og í hvert sinn,
er eg hugsa til hennar, er það svo.
Eg sagði víst, að af einhverri til-
viljun hefði María lent hjá framan-
nefndum (hjónum. Þar eyddi hún
síðustu árum æfi sinnar, og það frels
aði hana frá sveitinni — að mestu.
Hún vann fyrir þáu það sem hún gat
og þau voru henni góð.
En sjálfsagt hefii bessi nefnda
tilviljun verið einn af þessum áþreif-
anlegu vitnisburðum um það, að
“guð sér um sína’’.
Af samskonar tilviljun fann Júli-
ana sál. skáldkona, sem einnig var
munaðarlaus einstæðingur, griðastað
hjá þessum sömu hjónum, síðasta ár
æfi sinnar. — Eða skyldi slíkt vera
tilviljun?
9. Soffía Sigfúsdóttir, móðir Sig-
urbjörns prentara við Lögberg, lézt
árið 1925 — háöldruð kona. Mun
hennar hafa verið eða verða getið
í Lögbergi.
10. Öli Dalmann, maður um fim-
tugt, lézt eftir langa legu að heim-
ili sínu vorið 1925; ættaður úr Eyja-
fjarðarsýslu.
11. Ingibjörg Jónsdóttir Helga-
son, rúmlega tvítug, lézt að heim-
ili foreldra sinna hér í bæ í júní
1925. Banamein tæring. Hennar
hefir áður verið getið í íslenzku
blöðunum.
12. Húsfrú María Benjamínsdóttir
Eyford, lézt frá manni sínum og 5
börnum, í júní 1925. Einnig áöur
getið í íslenzku blöðunum.
13. Kristján Sveinsson, aldraður
einsetumaður, lézt í september 1925.
Banamein krabbi.
14. Frú Ragnheiður Reykdal, lézt
að heimili sínu í ‘janúar 1926. —
Krabbamein varð henni að grandi.
Hennar mun og áður hafa verið getið
í Lögbergi.
15. Þórður Jóhannsson, ættaður
frá Borg í Miklaholtshreppi í Snæ-
fellsnessýslu, lézt í janúar 1926, eft-
ir langa og þunga legu. Mun hafa
verið nær sjötugu.
16. Guðbjartur Laxdal, lézt úr tær
ingu að heimili foreldra sinna í jan.
1926. Hans var getið í Heims-
kringlu.
17. Húsfrú Rannveig Hansína
Guðmundsdóttir, ættuð frá Sneis í
(Frh. á. 5. bls.q