Heimskringla - 10.11.1926, Side 3

WINNIPEG 10. NÓV. 1926.
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSÍÐA
BAÍtlNG
POWDEB
Magic Baking Powder
er alt af áreiðanlegt t>l
þess aS baka sætabrauÖ,
kökur o. fl. Ekkert
áiún er í því, og er það
ósvik’ð að öllu leyti.
Verið viss um að fá það
og ekkert annað.
íslendingum er sú hugsjón, sem vak-
ir hér fyrir mér, og i þessu sam-
ban.di vil eg þá geta þess litla, er
<g hefi gert til þess aö koma hugsun
minni á framfæri.
Fyrir nokkru síhan bauð eg ýms-
um herrum og hefðarkonum heim til
mín hér í Reykjavík, til þess aS
hlýða á útlistum mína um “AlhygS’’.
Voru þar saman komnir nokkrir
helztu rithöfundar og listamenn vor-
ir, og geröi eg tilraun til þess að
flytja erindi mitt í samhengi meS
röksemdum, stig af stigi.
HiS fyrsta meginatriSi, sem eg
tók til athugunar, var óheilbrigSi og
falshugsun þess anda, sem þykist
bera tvennar meSvitundir. Menn tala
þrásækilega um þaS sem gerist í
“yfirmeSvitund” eSa undirmeSvit-
*
vm.d” þeirra, og er svefninn venju-
lega heimfærSur til þess síSarnefnda.
En nú er þaS alkunnugt, aS tvígrein-
ing hugarlífsins er frávitleg, óheil-
brigS og annarleg. Oteljandi orS-
tæki málsins benda til þessa. “Ut-
an viS sig”, úti á þekju”, frá sér“,
“annars hugar”, “ekki meS sjálfum
sér” o. s. frv., eru hittandi táknanir.
um slíkt ástand. A hinn bóginn er
þaS jafnvíst, aS starfsemd hvers-
■dagslegra athugana getur rúmast inn-
an vébanda þeirra mannlegra hugsana
eSa skynjana, sem taka ekki til hinna
sálrænu verkefna.
Eg minnist þess vel, hve eg varS
snortinn á fyrstu námsárum minum
af þeirri kenning Hafnarháskólans,
aS eSli sálarinnar var ekki, eSa þurfti
ekki aS vera, vísindalegt rannsóknar-
efni. FræSin um mannsandann
þurftu þess ekki meS. En. seinna
varS mér þaS fullkomlega ljóst, hver
falslærdómur þetta var. Ekkert í
allri himnaveröld vorri getur veriS
óviSkomandi sönnum vísindum. Ann-
aShvort hlaut þetta aS vera þrota-
búsyfirlýsing heimspejcingsins eSa
afneitun ódauSleikans., En er þaS
ekki fullkomlega samræmilegt viS
sönn vísindi aS viSurkenna eilífS-
ina, þar sem tíminn er vitanlega ekki
til i algeimi heimshöfundarins'? Mér
fyrir mitt leyti finst óskiljanlegt,
hvernig nokkur maSur getur veriS
blindur fyrir því, hvaS mannleg.sál
er. Hún er sameining reynslvits
og eSlishyggju.
Þetta er þá hinn nýi skóli. — Og
vér tökum strax til starfa, inni í voru
eigin hugskoti. HiS allra fyrsta verk
efni er gagnger rannsókn þess, hvers
vegna eölisvit manndýrsins líSur und-
ir lok aS sama skapi sem reynslufræS
in nemast. HiS ritaSa mál, erfSir
þeirra fræSa, sent feSurnir röSuSu í
kerfi, og göfgi hinna andlegu yfir-
burSa, sent annálahöfúndar kvnslóS-
anna áttu yfir fjöldanura, reistist
eins og turn upp af lágstöSu múg-
anna — en náSi ekki upp í himin-
inn. Og Babel stendur enn óbrotinn
meSal vor, en vér, sent erunt í raun og
veru menn nútímans, vitum, aS sú
mikla smíS lyftir okkur ekki til æSri
sjónar, heldur jarSfjötrar hún hug
vorn og hjarta.
Og þá virSist hin næsta spurning
liggja beint fyrir. Hvers vegna
reynist stjörnuspeki vor áreiSanleg
um eSli,- vöxt og gang himintungla,
en getur þó ekki skýrt fyrir oss þá
megingátu, sem verSur* aS leysast,
ef vér eigum aS skilja og mæla þann
heim, sem vér lifum í? Vér skilj-
um hvorki takmörk né óendan-
leik geimsins, eins og alment er ját-
aS, — en úr því aS annaShvort hlýt-
ur þó aS vera, liggur þaS ekki ljóst,
hvers vegna andi jarSarmanns er
ekki vaxinn því aS gera sér grein
fyrir þessu. Eflaust getur þaS valdiS
mikilli truflun, aS þjóSirnar-hugsa
sér veldisstól himnaríkis einhvers-
staSar hæst í hæSum — í staS þess
aS innræta sér þaS sanna, sem leiS-
ir af Alnándinni aS himnaríki er hvar
sem ódauSleg • meSvitund nýtur full-
komins friSar og ’ jafnvægis. En
meginþröskuldurinn í götu manns, sem
leitar fullskilnings um þetta, hygg
eg aS sé þaS villuljós, sem tendrast
viS missjón anda vors á grundvelli
tölvísi og rúmmáls. Þar blandast
sá eiturdropi í sál vors innra lifs,
sem meingar alt innihald hyggjuvits
vors — eins og eitt sandkorn getur
blindaS augaS, þótt sólin skíni i heiSi.
An þess aS vér vitum af því, þjóta
straumar hugskots vors eldingarsnart
fram og aftur milli ótölulegra þús-
unda af minnismyndum, en þar eru
rök og þankasambönd lögS á gull-
ivogar andans, sem starfar í innilegu
samræmi viS hugarlög hinnar alvitru
veru. Alger, fullkomin samstilling
hugheildarinnar, viS hvern minsta
neista af vilja, viS hina fjarlægustu
I fortíSarmvnd, og viS hina dýpstu
j viljahvöt, heímtast til þess aS and-
inn verði fullskygn. En eitt einasta
hár gerir veraldarskugga á sólarsjón
j andans. Samband hins ódauSlega
j manneSlis viS heimsheildina raskast
j af einu öfugyrSi, einu misstignu spori
á veginum til þekkingar. Fullkomn-
unin þolir ekkert sér sjálfri ólíkt. —
; Öskeikul, heilög og eilíf gnæfir hún
í því ríki, sem veit af engri villu.
Fyrir þá sök erum vér, sem dveljum
i í biSsölum hins síSasta tíma, skyldir
til aS hrinda vorri eigin framþróun
til stórfeldra breytinga.
Rudyard Kipling hefir sagt, aS
austur og vestur mætist aldrei — og
er sú setning gildari aS andríki held-
ur en sannleik. Einmitt líkingar viS
áttirnar sýna oss, ef til vill betur
'en nokkuS annaS, hve ósegjanlega
lítil veila í hreinleik hugarins getur
1 umturnaS lífsjóni vorri til blindni,
eins og eitt viSvik í stjórn skipsins
, getur stefnt því langar leiSir afvega.
ÞaS eru hin ósýnilegu, smávægilegu
mistök, sem fjarlægja mannlegan
; anda frá alvitund þeirrar veru, er
vér lifum og hrærumst í.
hins liSna og kvíSi þessi þess komanda
hjaSnar niSur í ekkert.
Hér er nú ekki rúm til þess aS
fara fleiri orSum um þetta efni. Eg
vildi einungis leitast viS á þenna hátt
aS kynna löndum mínum aSalefni
þeirra íhugana, er eg birti fáeinum
vinum og kunningjum heima hjá mér,
sem hiS fyrsta stig í áttina til þess, aS
einhverjir fleiri mættu vekjast til
nokkurra hugleiSinga um slík andleg
hlutverk vor hér úti á Islandi, sem eg
fyrir mitt leyti er algerlega sannfærS-
ur um, aS eru einmitt viS hæfi gáfna
og skilningsþroska vorrar sérstæSu, fá
mennu og víSbýlu mentaþjóSar.
Einar Bencdiktsson.
—EimreiSin.
Almennur vel lesinn og hygginn
| NorSurlandabúi er aS ýmsu leyti ó-
greindari en mállausi rakkinn, sem
. fylgir honum, Hundurinn er rat-
visari og skynjar fjær. Hve herfileg
ar og afskræmandi eru afvegaleiSsl-
ur upprunalega andans frá hinni
beinu leiS til takmarksins mikla.
Stjörnuspekingar fornaldanna hafa
getaS náS tökum á hinum hæstu
hlutverkum fræSa sinna án þess aS
eiga þau verkfæri eSa hjálparmeSul
; vors tíma, sem n.ú eru algeng um alla
jörS. Hvernig er þessu variS,
hljóta menn aS spyrja. Fornfræðing
arnir geta ekki levst úr þessu á
neinn fullnægjandi hátt. Sagan er‘
i steinþögul um hennar leyndardóma
eins og Sfinxin í eySimörkinni. En
eg fyrir mitt leyti á engan efa til um
, lausn þessarar gátu, í náinni framtíS.
Þegar hugskygn.i og reynsluþekking
verSa sameinuS í nýjum vísindum,
verSur æSsta Hfsmynd jarSar vorrar
fær um aS nota sínar guSdómlegu
upprunagáfur, út yfir verksvæSi efn-
istækjanna.
Hver sem lítur guS hann deyr,
segir heilög ritning. Eg skil þetta
svo, aS dýrshamur mannsins falli af
honurri, þegar hann verSur hluttaki
í meSvitund hins alvísa anda. MeS
því aS varpa frá sér allri ígrundun
sérlegra efna geta Asíumenn og aSr
ir frumhyggjandi jarSbúar leyst sig
af áhyggjum og jafnaS niStir á lág-
rétta og slétta tilvistarmeSvitund öll-
| um hinum þverbeinu straumum and-
1 ans. Þetta lögmál ræSur hjá hinum
veiSisæknu auSugu Bretum, sem leita
alstaSar um heim aS laxa- og sil-
ungafljótum. VatniS þýtur fram hjá
augum þeirra og meSvitundin verSur
því samferSa, en'truflandi minningar
Einar Þorkelsson:
Ferfætlingar.
Reykjavík 1926.
Þetta eru fimm sögur af húsdýrum
eftir Einar fyrv. skrifstofustjóra
Alþingis. I bókinni eru margar á-
gætar myndir eftir RíkarS listamann
Jótíssion. Etrtungis ein af sögum
þessum, “Skjóna", hefir áSur birzt
á prenti; hinar hafa víst eigi komiS
út fyr en nú.
Bók þessi er ágætt verk, frá hverri
hliS sem á hana er litiS. I henni
er meS snilli sameinaS tvent: “sann-
reyndir og skáldskapur”. Þar fylgist
aS bæSi djúpur skilningur sálfræS-
ingsins á fyrirbæri náttúrunnar í
blíSu og stríSu.
Fyrsta sagan segir frá gæSakúnni
“Huppu”, og mikilli sorg hennar
af missi kálfs hennar. Alkunna er
þaS, aS móSurástin er heilagt nátt-
úrulögmál, og alkunna er hitt líka.
aS blessaSar skepnurnar gera sumum
mæSrum i mannsmynd skömm til
meS ræktarsemina.
önnur sagan er af gæöingnum
“GyrSi”. Þar, sem annarsstaSar í
sögunum birtist vel, hversu djúptæk
ást höf. er á dýrum, og hve mikil
eftirtekt hans er á sálarlífi þeirra.
Þessi saga sýnir bezt, hve mikiS vit
hestum er gefiS, og hve heit vinátta
getur skapast milli góSs manns og
reiShests hans.
ÞriSja sagan, “Strútur’’, er um
ágætan hund, sem bjargar lífi höf.
í svartahríS á hættusamri leiS. Hund-
urinn er líklega óeigingjarnasta
skepnan, sem guS hefir skapaS. Þar
er ekki heimskan og frekjan höfuS-
einkenniS, heldur þessi óbiluga trygS
og ógleymiS minni. ÞaS er mann-
kyninu beint til minkunnar, hve
margir menn hafa notaS sér þaS, aS
hundurinn heimtar ekkert fyrir HS-
veizlu sína, og því eigi sýnt honum
þann viSurgerning og atlot, sem þessi
skepna á skiliS. I þessari sögu, sem
víðar, koma og fram hjá höf, ágæt-
ar lýsingar á náttúrnnni , öllum hrika
leik hennar og blíSleik.
FjórSa sagan heitir "Skjóna”, um
fyrirtaks góSa og vitra hryssu, sem
höf. átti. 'I þessari sögu er eigin-
lega sagt frá mörgu, er alt ber sama
fimleikablæinn.
Fimta og siSasta sagan, “Skolla”.
er af flækingstík, horaSri og hungr-
aSri, er eftir varð í vonzkuveSri af
óræktarsömum ferSalang, á heimili
foreldra höf. Þar fékk hún, hjá
gömlu hjónunum, ágætt heimili og
hirðingu. ÞaS er auSsætt aS þau
hafa veriS mannúSarríkir dýravinir
og skiliS þau vel. Þessi tík var mjög
vitur og vinföst, þýSlynd og þakklát.
Inn í allar sögurnar vefur höf.
góSum lýsingum á náttúrunni, sem
sýna oss skýr dærni urn æSisgang
snjóhríSa og sjávarróts, vatnsfalla
og veSra, og stundum yndisleik lands
lags og góSviðra, þarna vestur á
Snæfellsnesi. Svo má sízfi gleyma
því, aS höf. leiSir í öllum sögunum
fram fyrir sálarsjón vora marga ein-
kennilega menn og ágætar konur.
Þar kemur fram þessi skarpi skiln-
ingur hans á sálarlífi manna og at-
höfnum. Hann skygnist inn í laun-
króka hugarins og sér hvar undir-
rótin er aS verkum og viðmóti. Mest
urn vert viS þetta er þó þaS, aS hér
er eigi aS tala um menn tilbúna af
tórnri hugsmíS skáldlistar, heldur
virkilega menn, sem hafa lifaS og
starfaS, en höf. hefir kynst og skiliS
svo mæta vel og kann svo \ kænlega
að lýsa. Þetta er la.lt 'ágætisfólk,
sem ábati er af aS kynnast, af þvi
aS það má gera lesandann aS betra
(Frh. á 7. bls.)
Vér höfum öll Patent Meðöt.
Ly fjabúSarvörur, Rubbcr vörur,
lyfseSlar afgreiddir. Vér sendum
hvaS sem er hvert sem vill í Can-
ada.
BLUE BIRD DRUG STORE.
495 Sargent Ave., Winnipeg.
Ábyrgstar Skóviðgerðir
Arlington og St. Matthews
Fótasérfræðingur
Flatlr fætur, velklatíir öklar, lík-
þorn, sigg, umvaxnar neglur og
allir fótasjúkdómar
L.EK.NA III TAFAIILAUST
Dr. G. Albert,
334 Somerset Block, Winnlpeg
Sími: 23 137
MHS B. V. ISFELD
Flanlat A Teacber
STlJDIOi
B«6 Alveratone Street.
Phone s 37 03«
HEALTH RESTORED
Lækningar 6 n 1 y f j a
Dr- S. G. Simpson N.D., D O. D.6.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 207 Somerset Blk.
WINNIPEG. — MAN.
^r- M. B. Haí/dorson
401 Bojd Bldf.
Skrifstofusími: 33 «74
Stundar rérstaklega lungaa.jík-
dóma.
®r finn* 4 .krlfstofu kl. I|- ||
f h. og 2—6 #. k.
HelmJli: 46 Alloway Av*.
Talsími: 33 158
Ellice Fuel & Supply KOL — KOKE — VIÐUR Cor. Ellice A Arlington SIMIi 30 370

SECURITY STORAGE & WAREHOUSE CO., Ltd. Flytja, ceyma, bftn nm og acnda IIAnmunl og Plano. Hreinsa Gólfteppl SKRIFST. ok VÖRUHÚS Elllee Ave., nfllæsrt Sherbrooke VÖIIUHOS “B”—83 Kate St.

M,,* « n Cj.
Muirs Urug More Elllce og Ueverley GÆÐI, NAKVÆMNI, AFGREIÐSLA PHONEi 39 934

King’s Confectionery Nýlr Avextlr og Garðmetl, Vlndlar, Ciffarettar o* Grocery, Ice Cream og Svaladrykklr* SIMI: 25 183 551 SARGENT AVE^ WINNIPEG

L E L A N D TAILORS & FURRIERS 598 Ellice Ave. SPECIAL Föt tllbúin eftir m&Il frá 633-50 og upp MeC aukabuxum $43.50 SPECIAL

Hltf nýja Murphy’s Boston Beanery Afgreiöir Flsh & Chips I pökkum tll helmflutnlngs. — Agætar mál- tiöir. — Elnnlg molakaffi cg svala- drykkir. — Hrelnlæti einkunnar- orB vort. 020 SARGENT AVE., SÍMI 21 »06

SSml 30 650 ) 824 St. Matthews Ave. Walter Le Gallais KJÖT, MATVARA Rýmilegt verTJ.
TH. JOHNSON,
Orrnakari og Gullfemttlui
Selur glftlngaleyOsbi**!
eersiakt atnyffll veltt pöntunuo
og vitJí’JörTIum útan af l&nd!
264 Mnin St. Fhone 24 637
Dr. B. H. OLSON
216-220 Medical Art. Bld*.
Cor. Graham and K.nn.dy M.
Phone: 21 834
ViBtalstimi: ll_i2 og l_5.30
Heimili: 921 Sherburn St
WINNIPEG, MAN.
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
Islenzkur lögfrœðingur
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
DK. A. BLöNDAh
602 Medieal Arts Bldg.
Talsími. 22 296
Stnndar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjukdóma. — A ti hitta:
kl. 10—12 f. h. og: 3—5 e. h
Heimiii: 806 Victor St—Simi 28 130
Talsfmit 38 880
DR J- G. SNIDAL
TAIMJVLCFKJV IR
•14 Somertet Bleck
P°r*“rt WINNIP.«
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenzkir lögfreeSingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St
Hafa einnig skrifstofur aS Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DR- STEFÁNSSON
®IEDICAL AHT1 ht
Borni K.nn.dyAr,TGr*y£
staodar eineðnra ____
.. 1Í1.3KÍ™
KUuíwÚU „
CAPIT0L BEAUTY PARLOR
.... 503 SHERBROOKE ST.
ReyniS vor ágætu Mnrcel 4 50ci
Reset 25c oe Shlnkle 35c. — Sfm-
i?S 30 308 til þess atS ákvetia tíma
frfi 0 f. h. tU ð e. h.
/ 1 ---------------------N
J. H. Stitt . G. S. Thorvaldson
Stitt & Thorvaldson
Lögfr. og málafærslumenn.
807 Union Trust Bldg.
IV innipeg.
Talsími: 24 586
Kr.J. Austmann
DR. C. H. VROMAN
T annlæknir
Tennur ySar dregnar eð. 1M
aðar án allra kvala
Talsími: 24 171
505 Boyd Bidg. WinnípB,
i. J. SWANS0N & CO.
I.imlted
R E N T A L, s
INSURAN CB
R E A h estatb
MORTGAGES
«00 Paris Bulldlngr, Wlnnlp,*. Mal
WYNYARD
SASK.
DAINTRY’S DfíUG
STOfíE
Meðala sérfræðingw,
“Vörugæði og fljót afgreiðsJa
eru einkunnarorð vor,
Horni Sargent og Liptoa,
Phone: 31 166
Allar bíla-viðgerðir
Radiator, Foundry acetylen.
Welding og Battery servic*
Scott's Service Station
649 Sareent Ave
Simi 27 177
Wlnnipeg
Emil Johnsor*
Service Electric
524 SARGENT AVE-
Selja rafmagnsáhöld af öllum teg-
undum.
ViSgerSir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
Sfmli 31 507. Helmnsfml: 27 3Sð
Mrs. Svvainson
627 Sargent Ave.
hefir ávalt fyrirliggjandi úrval
birgðir af nýtizku kvenhðttu»
Hún er eina islenzka konan, te
slíka verzlun rekur í Winnipe
Islendingar I LátiS Mrs. Sw»ii
son njóta viSskifta yðar.
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIO GAMLA OG ÞEKTA
KING'S besta nerD
Vér aendum heim tll 7®»h
frfi 11 f. h. tll 13 *. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10o
540 Ellce Aves horat Lanstll.
SIMII 37 455
Beauty Parlor
at 025 SARGENT AVE.
MARCEL, BOB, ClIItL, $0-5«
and Beauty Cultur. In all brach.s.
Hourai 10 A.M. to 0 P.M.
except Saturdaýs to 9 P-M.
For appolntment Phone B 8013.
A. S. BARDAL
eelur likklstur og: annast um út-
farir. Allur úlbúnattur bsstf
Ennfremur selur hann allskenar
mlnnisvarba og legstelno., t «
643 SHERBROOKB 8T
Phone: 86 607 WINNIPEG
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONE: 89 405
Lightning Shoe
Repafring
Slmli 80 704 v.
S2S Haritrave St., < Nftlæet Elllea)
Skðr oa atfflrvél bftin tll eftlr mftll
Lltltl eftir fðtliekntnKum.
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
VERZLUNARSKOLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlaust.