Heimskringla - 29.12.1926, Side 2
2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRIN GLA
WINNIPEG 29. DES. 1926.
Kristur á Fíœmingja-
landi.
Eftir Honore de Balzac.
Sú var eitt sinn tíðin, að all-
‘ar samgöngur milli eyjarinnar
Cadzant og strandbygðar Flæm
ingjalands, áttu sér stað með
báti, er ferjaði menn frani og
aftur. Þá voru aðeins tvö eða
þrjú hundruð manns í höfuð-
borg eyjarinnar, Middleburg,
sem seinna varð svo fræg í
annálum mótmælenda. Hin
auðuga Ostende, var þá óþekt
ur og strjálbygður hafnarbær,
íbúarnir fiskimenn og smákaup
menn, auk sjóræningja, sem
stunduðu iðn sína óáreittir af
öllum. En þótt Ostendeþorpið
teldi aðeins tuttugu hús, og um
þrjú hundruð smáhýsi, kofa og
kumbalda, — sem klöngrað var
saman úr skipsflakatimbri —
þá gátu bæjarbúar stært sig af
landshöfðingja, landvarnarliðs-
flokk, gálga, múnkaklaustri og
borgarstjóra, í stuttu máli, öll-
um stofnunum gamallar menn
ingar. Hver sat þá að ríkjum
í Brabant, Belgíu og Flæjn-
ingjalandi? Um það hermir
sagan ekkert.
Látum oss játa, að þessi saga
er undarlega gagnsýrð af þessu
óljósa, þessu óákveðna, þessari
ást á hinu yfirnáttúrlega, sem
fremstu helgivökusögumenn
Flæmingja ófu inn í helgisögur
sínar, sem hafa jafnfjölskrúð-
ugan skáldskap að geyma og
mótsagnir í smáatvikum. Hún
hefir gengið mann fram af
manni, frá einum til annars,
þessi frásaga, sögð af ömmum
og sögumönnum, og hver öld
hefir sett á hana sinn blæ. Rit.
skýrendur og orðstælugarpar
myndu komast í örvæntingu
yfir henni, eins og yfir gömlum
byggingum, sem gerðar eru
samkvæmt dutlungum alda-
brigðanna, svo að engir nema
skáldin ein hafa yndi af þess-
um skuggalegu, hrörnandi bák-
um. Sögumaðurinn trúir henni
eins og allar hindurvitnasálir á
Flæmingjalandi hafa trúað
henni, án þess þó, af þeirri or-
sök, að verða ögn vitrari eða
ístöðulausaji aadlega. Nú <er
búið að sníða hana á ýmsa
vegu, og ómögulegt að sam-
ræma þá í frásögninni. En
hér er sagan, ef til vill rúin sín-
um æfintýralega einfeldnisblæ,
sem ómögulegt er að endur-
skila, en með djörfum stað-
hæfingum, sem sagan afsannar,
siðferðiskenningu, sem trúar-
brögðin fallast á; kynjablóm
hugmyndaflugsins, sem spek-
ingar geta ráðið eftir geðþótta.
Látum lesandann ganga þar til
grasa og gæta þess að skilja
kjarnann frá hisminu.
Báturinn, sem ferjaði menn
frá eyjunni Cadzant, til Os-
tende, var að því kominn að
leggja úr lægi. Áður en járn-
festin var leyst af steininum á
bátabryggjunni, blés skipstjóri
nokkrum sinnum í lúður sinn.
til þess að reka eftir drollurun.
um, því þetta var síðasta ferð-
in. Nóttin var í aðsigi, og bál-
roði sólarlagsins, gaf tæpast frá
sér þá birtu, að mögulegt væri
að greina Flæmingjaströnd, eða
hina svifaseinu farþega, er lögðu
leið sína eftir torfgirðingunum
á ökrunum, og kræktu mýra-
stígana í háu sefi. Báturinn var
fullur. “Eftir hverju eruð þið
að bíða? Við skulum fara!’’
hrópuðu þeir. Rétt í því kom
maður í ljós, örskammt frá
bryggjunni. / Skipstjóri varð
hálfhissa. Því hann hafði
hvorki heyrt né séð komumann
nálgast. Það var eins og þessi
farþegi hefði alt í einu sprott-
ið upp úr jörðinni. Hann gæti
hafa verið bóndi, er sofið hefði
á akrinum, meðan hann beið
þess að báturinn færi, og hefði
lúðurhljómurinn vakið hann.
Var þetta þjófur, eða var hann
tollgæzlu- eða lögreglumaður?
Þegar hann kom á bryggjuna,
sem báturinn lá við, flýttu sjö
manns, sem staðið höfðu í
skutnum, sér að setjast á bekk-
ina, til þess að vera einir um
þá, og koma í veg fyrir að hinn
ókunni settist á meðal þeirra.
Þetta var skyndilegt eðljsboð,
ein af þessum fyrirmannlegu
eðlishvötum, sem blæs svo ofi
í brjóst ríku fólki. Fjórar mann
eskjur, af þessum sjö, voru af
hábornasta aðli í Flæmingja-
landi.
Fyrstur var ungur riddari,
I með tvo fagra mjóhunda; bar
| hann sítt hár og húfu á höfði,
; þéttsetta gimsteinum. Hann
| hringlaði gyltum sporum, sneri
J yfirskeggið við og við og skotr-
í aði fyrirlitningaraugum til ann-
ara farþega.
Næst sat drembilát hispurs-
j mey, með geirfálka á hanzka
sínum, og yrti aðeins á móður
sína eða tignarklerk einn, sem
vafalaust var ættingi hennar.
Þetta fólk hafði svo hátt um
sig, sem væru ekki aörir inn-
byrðis. Þó sat næstur þeim
maður, er mátti sín mikils;
j feitur kaupmaður frá Bruges,
klæddur skósíðri kápu. Þjónn
; hans sat þar hjá með alvæpni,
! og gætti tveggja troðinna pen-
ingapoka. Þá var lærður mað-
ur, meistari að nafnbót, frá há-
skólanum í Louvain, og ritari
hans. Alt þetta fólk fyrirleit
hvert annað, og skildu þófturn-
ar það frá stafnbúum.
Þegar hinn síðbúni far-
þegi sté ofan í bátinn, leit hann
snöggvast í skutinn; en er hann
sá ekkert rúm þar, leitaði hann
sætis í stafni. Það ' voru fá-
tæklingarnir er þar sátu. Er
þeir sáu þarna berhöfðaðan
mann, í fíngerðri línskyrtu og
brúnum klæðisfötum, s.kraut.
Iausum, er hélt ekki á húfu né
hatti í hendinni, og bar hvorki
pyngju né korða við belti, þá
héldu allir að hann væri borgar
stjóri, góðmenni og prúðmenni,
einn af þessum fornu Flæm-
ingjum, er þarlendir málarar
hafa málað, svo að eðlisfar
þeirra og hispursleysi stendur
j oss lifandi fyrir hugskotssjón-
um. Hinir fátæku farþegar
kvöddu hann virðulega, og hlutu
að launum hvískrandi háðs-
glósur frá skutbúum. Gamall
hermaður, slitinn og reyndur,
gekk úr sæti fyrir honum, og
settist fremst í barkann, þar
sem hann skorðaði sig með því
að spyrna fótum í rengurnar,
; er héldu saman súðborðunum,
eins og þvertindar í fiskdálki.
Móðir, með smábarn, ung
kona, er virtist vera af verka-
mannastétt frá Ostende, færði
sig aftar til þess að rýmra yrði
um komumann. Athöfn henn.
ar bar hvorki vott um þrælslund
né lítilsvirðingu. Hún var ein-
göngu sprottin af hinni fals-
lausu hjálpsemi fátæklinga, sem
kunna svo vel að meta greið-
vikni; vottur þess, hve blátt á-
fram og bispurslausir þeir eru
í allri framkomu, hvort heldur
til góðs eða ills.
Ókunni maðurinn þakkaði
þeim með göfuglegu látbragði,
og settist milli móðurinnar og
gamla hermannsins. Við. hlið
hans sat bóndi og sonur hans,
tíu ára gamall. Fátæk, gömul
kona, með því nær tóman mál,
gömul og skorpin, í tötrum —
lifandi ímynd skorts og van-
rækslu — hnipraði sig saman
á kaðalspólu í kjalsoginu. Einn
ræðarinn, gamall sjómaður, er
hafði þekt hana- þegar hún var
fjáð og fögur, hafði leyft henni
farið í “guðsþakka skyni,” eins
og alþýðan kemst svo fallega
að orði. “Þakka þér kærlega
fyrir, Tómás,’’ hafði gamla kon
an sagt; “eg skal lesa tvö
Paternoster og tvö Ave fyrir þér
í bænum mínum í kvöld.”
Skipsljóri þeytti! lúður sinn
einu sinni enn, leit til hinnar
friðsælu eyjar, dró landfestina
inn í bátinn, skundaði aftur að
stýri, greip um stjórnvölinn, og
stóð keipréttur. Hann gáði
vandlega til veðurs, og kallaði
því næst hárri röddu til ræðar-
anna, er þeir voru komnir góð-
an spöl frá landi: “Sækið fast
róðurinn, drengir; Rán gamla
glottir illúðlega — skollans
nornin! Eg finn ylgjuna við
stýrið og veðurgigt í gömlum
sárum.” Þessi orð töluð á sjó-
mannamáli — máli, sem þeir
einir skilja, er öldugnauðinu
eru vanir — ýttu undir ræðar-
ana. Þeir hertu róðurinn, með
jöfnum, sívaxandi hraða, svo
áralagið breyttist að sínu leyti
eins og þegar hesti er hleypt á
stökk af brokki. Fyrirfólkið í
skutnum skemti sér við að horfa
á hina kreptu arma, hin sól-
brendu andlit, með leiftrandí
augum, þanstælta vöðva og alla
þessa líkami, sem hömuðust í
fullu samræmi, til þess eins, að
koma þeim sjálfum yfir hið
mjóa sund. Þeir kenndu ekki í
brjósti um þá fyrir erfiðið; þeir
bentu til skiftis á ræðarana og
hlógu að andiitssvip þeirra, af-
skræmdum af átökum og kvíða.
Hermaðurinn, bóndinn og
gamla konan í stafninum,
horfðu á sjómennina með þeirri
samúð, sem er eðlileg fólki, er
vinnur erfiðisvinnu, og kann.
ast af reynslu við kvalir og lam-
andi þreytu. Auk þess höfðu
þau alið mestan aldur sinn und-
ir berum himni, og sáu því á
útlitinu, hvílík hætta þeim var
búin. Þau voru þess vegna al-
varleg. Hin unga móðir vagg-
aði barninu í örmum sér, og
raulaði við það gamalt sálma-
lag.
“Ef við komumst yfir,” sagði
gamli hermaðurinn, “ þá hefir
guð ekki gert annað þá stund-
ina en að sjá okkur borgið.”
‘‘Hann er almáttugur,” sagði
gamla konan. “En eg held að
honum muni nú þóknast að
taka okkur til sín. Sérðu birt-
una þarna?” Og um leið vék
hún höfði í áttina til sólseturs-
ins. Eldrákir gáruðu dumb-
rauð skýin sem virtust reiðu-
búin að ryðja úr sér ofsalegum
vindbyljum. 'Hálfbældur niður
heyrðist frá hafinu, eins og djúp
stuna; líkt og gnöldur í hundi,
sem eigi vill láta spekjast.
Að vísu var nú ekki langt til
Ostende. Einmitt á þessu
augnabliki gaf þá sýn til hafs
og himins sem engin orð né
pentill fá fest á pappír né léreft.
Mennirnir kunna bezt andstæð-
unum, og þess vilja listamenn-
irnir helzt lýsa náttúrunni, þeg-j
ar yfirbragð hennar ér sem
glæsilegast, ef til vill af því að
þeir örvænta um að geta endur
skilað hinni stórkostlegu og há-
leitu fegurð, sem felst í hvers-
dagsbúningi hennar, enda þótt
mannssálin kenni sín oft eins
innilega við ró sem röskun, í
blíðu sem stríðu.
Eitt augnablik setti alla á
bátnum steinhljóða. Þeir horfðu
á sjóinn og á himininn, hvort
sem hugboð snart þá, eða hið
fjálga þunglyndi, sem grípur því
nær alla við dagsetur, á bæna-
stundinni, þegar náttúran
hljóðnar og kirkjuklukkurnar
tala. óljósu, hvítu leiftri sló
á sæinn, snöggum litbrigðum,
eins og á stáli; himinnn; var ná-
lega allur öskugrár; í vestrinu
sáust langar, mjóar rákir, eins
og brimskaflar af blóði. En í
austrinu sáust glitrandi línur,
eins og dregnar með hvassýddu
ritblýi, aðskildar af skýjum, svo
að þær mynduðu fellingar eins
og hrukkur á gamals manns
enni. Sær og haf runnu sam-
an í litdaufa baksýn úr eintóm-
um hálflitum, svo að það var
einhver kvíðvænleg blika í sól-
arlagin.u. Ásjóna náttúrunnar
fylti menn geigvænlegum fyrir-
boða. Það var líkt og hermað-
urinn sagði, á skrúðmáli al-
þýðunnar, að “Tíminn færi óð-
fluga,” eða bóndinn svaraði, að
himininji væri eins og böðull í
framan. Alt í einu reis vindur
í vestri, og skipstjórinn, sem
aldrei hafði haft augun af sjón-
um, sá ylgjuna rísa við sjón-
deildarhringinn, og hrópaði að-
vörunarorð til ræðaranna. Þeir
hættu að róa og létu árarnar
; leika augnablik í hömlum.
‘“Skipstjórinn veit hvað við
á,” sagði Tómas. Báturinn sveif
1 upp á bylgjuhrygginn, og svo
var sem hann myndi sogast
niður í gínandi hyldýpið. Við
þetta snögga kast og óvænta
berserksgang hafsins bliknuðu
skutbúar og hrópuðu: “Við
förumst!”
“Ekki enn,” svaraði skipstjóri
rólega. í sama bili rofnuðu
skýin beint uppi yfir bátnum
af vindofsanum. Gráir ský-
flókarnir flugu með kvíðvæn-
legum hraða frá austri til vest-
urs, og rökkurskíman, sem féll
beint að ofan á bátinn, gegnum
stormrofið, lýsti svo, að hvert
andlit sást greinilega. Allir far-
þegarnir, aðallinn og auðmenn
irnir, sjómennirnir og fátæk-
lingarnir, störðu eitt augnablk
steini lostnir á ókunna mann.
inn. Hið gullna hár, sem skift
var í miðju yfir hinu breiða og
göfuglega enni, féll í lokkum
niður um herðar hans, og mark
aði skýrt af við gráan himininn
andlit hans, er ljómaði af há-
leitri blíðu, geislaði af guð-
dómlegum kærleika. Hann fyr-
Om
I
irleit ekki dauðann; hann vissl
að hann myndi ekki farast. En
þó skutbúar gleymdu þannig eitt
augnablik fárviðrinu, sem ógn_
aði þeim með bráðum bana, þá
mátti sín skjótt meira sjálfs-
elska þeirra og æfilangar venj-
ur.
‘‘Hann er heppinn borgar-
stjóra þöngulhausinn sá arna,
að skilja ekki, hvílíkri hættu
við erum í,” sagði hinn lærði
mestari. “Þarna stendur hann
eins og rakki og virðist kæra
sig kollóttan um dauðann.”
Hann var rétt að sleppa orð-
inu, þegar ofsinn brast á með
öllu valdi. Vindhviður komu úr
öllum áttum; báturinn snerist
Skemtiferda Fargjold
AUSTUR
CANADA
til ágætra Vetrarferða
KYRRAHAFS- ÆTT-
Farbréf til sölu daglega
1. des. ’26 til 5. jan '21.
Til afturkomu innan
þriggja mánaða.
STROND
VANCOUVER, VICTORIA,
NEW WESTMINSTER
Farbréf til sölu vissa daga
Des. — Jan. — Febr.
Til afturkomu 15. apríl ’27
LANDIÐ
Sérstök farbréf til
ATLANTSHAFSHAFNA
SAINT JOHN — HALIFAX
PORTLAND
1. Des., ’26 til 5. jan. '21
SÉRSTAKAR LESTIR - TCURIST SVEFNVAGNAR
I «am)»nn<)l vltJ duNenilM*r-«l«;linKnr frfi W. Salnt John
iklpanna
E.s. Minnecíosa
E.s. Montcalm
15. des.
E.s. Melita E.s. Montroyal E.s. Metagama
1. Des. 7. Des. 11. Des.
Spyrjið eftir öllum upplýsingum og pöntunum hjá farbréfasölum.
CANADIAN PACIFIC
HIÐ NÝJA |
! GOLDEN GLOW |
| SPECIAL EXPORT ALE j
j “BEST BY EVERY TEST” |
y Nú fáanlegt fyrir leyfishafa í Manitoba. !
* Vagnarnir fara alstaðar. |
I Pantið það f kössum eða smákössum frá hinu ,
Inýja öleerðarhúsi voru í Ft. Rouge. *
|
| PELISSIERS LTD. j
SIMI 41 111
I
►<o
Yilt þú komast áfram
Velgengni er einungis þeirra, sem eru reiðubúnir að
grípa tækifærið, þegar það gefst. Eruð þér? Eða eruð
þér ánægð að fljóta úr einni lágt launaðri stöðu í aðra?
Nútíðar verzlun krefst þekkingar og kunnáttu. Hún
bíður ekki eftir að óreyndir byrjendur læri einhvern
graut í starfi sínu. Látið ekki vankunnáttu standa yður
fyrir þrifum. Byrjið kaupsýslustarfið rétt.
Elmwood Busmess College
veitir fullkomna kenslu í öllum kaupsýslufögum. Sér-
stakar greinir kendar ef æskt er. Ágætlega lærðir og
hæfir kennarar, sem hafa haft vlrkilega starfsreynslu,
tryggja gagnkvæma kenslu.
Sífeld eftirspurn eftir ELMWOOD LÆRLINGUM.
Námsgreinir
Bookkeeping, Typewriting,
Shorthand, Spelling,
Composition, Grammar
Filing, Commercial Law
'I
Business Etiquette
High School Subjects,
Burrough’s Calculator.
Verð:
Á máhuði
Dagkensla........$12.00
Kvöldkensla .... .. 5.00
Morgunkensla .. .. 9.00
Skrifið eftir fullum upplýsingum til skólastjórans.
210 HESPLER AVE., ELMWOOD.
Talsími: 52 777 Heimili: 52 642
A Strong Reliable
Business School
More than 1000 Icelandip Students have
attended the Success Business College
of Winnipeg since 1909.
It will pay you again and again to train in
Winnipeg where employment is at its best and
where you can attend the SUCCESS BUSINESS
COLLEGE whose graduates are given preference
by thousands of employers and where you can
step right from school into a good position as
soon as your course is finished. The SUCCESS
BUSINESS COLLEGE, Winnipeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted
in its annual enrollment greatly exceeding the
combined yearly enrollment of all other Business
Colleges in the whole Province of Manitoba. —
Open all the year. Enroll at any time. Write
for free prospectus.
WE EMPL0Y FR0M 20 T0 30 1NSTRUCT0RS.
V
Y
THE
ÍLimitecl
385} PORTAGE AVE. WINNIPEG, MAN.