Heimskringla - 25.05.1927, Page 1

XLI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN. 25. MAÍ 1927.
NÚMTR 34

i
CANADAI
M)a»n«w>«»i»
Hi^voavoMO-avix
►<o
Bracken— I flokksfylg;i.
<3 «►<)
Undirbúningsfund átti ----------- ,
stjórnin nieð þingmananefnum fram Þeirri spurningu var lieint til Mr.
sóknarflokksins í Manitoba og ýms— Hoadlev, hvort ekki vseri rétt, aó
um fleiri fulltrúum, á fimtudaginn og bændastjórninni í Albertá heföi veriö
föstudaginn var, aö Port Garry gisti 'boriö á brýn, aö lata stéttarhagsmuni
húsinu hér í Winnipeg. Meöal gesta 1 ráða. Svaraöi hann því á þessa leiö.
Þaö er ósatt, að bændastjórnin í Al—
berta einblíni á stéttarhagsmuni. Eg
hefi hvað eftir annað mótmælt opin—
berlega þeirri aðdróttun, og skorað
á menn, að nefna eitt einasta dæmi
því til sönnunar. Það er ekki til einn
er þenna fund sátu, var Hon. George
Hoadley, landbúnaðarráðherra Al—
birtinga, og einn af helztu frant-
sóknarmönnum í því fylki.
Bracken forsætisráðherra hélt að-
alræðuna á fimtudaginn; skýrði hann
frá því helzta, er stjórnin hefði unn j einasti borgari í öllum sex borgum
ið fvlkinu í hag þau fimm ár, er hún j Albertafylkis, sem getur fært til þess
nokkurt dæmi, að bændastjórn Al—
bertafylkis hafi gert þeim að nokkru
lægra undir höfði en oðrum mönn—
um.” Nefndi ræðumaður til dæmis.
að þegar stjórnin vildi fá endurmat
hefði setið að völdum, og sýndi aðal—
lega fram á það, hvernig stjórnin
hefði rist fram úr tekjuhallaforæð-r
inu, er hún tók við af fyrirrennur—
ttnum; hvernig tekjuhalli hefði breyzt
í. ágéða; hvernig útgjöld hefðu minnk j á jörðum, þá hefði hún ekki tekið sér
að, svo að Manitoba væri eina fylk— j úrskurðaryald í hendur að kjósend—
ið í sambandinu, er hefði minnkað . um fornspurðum, eins og henni hefði
gjöld sín á árunum 1922—1926, og þó verið í lófa lagið, lieldur hefði
að ekkert vestan fylkið greiddi jafn látið kosningar skera úr. —
lágan nefskatt) til stjórnarkostnaðar Auk Mr. Hoadley ihélt Ilon. R. A.
og Manitoba. -___ Hoey, kennslumálaráðherra, snjalla
Um kvöldið gerði forsætisráðherra ræðu, og lofaði dugnað og úrræða-
heyrumkunnugt, að fylkiskosningar þrek það, er Brackenstjórnin hefði
skyldu fara fram þriðjudaginn 28.
júní, og skyldu kjósendur þá um leið
greiða atkvæði um bjórsöluna.
Á föstudaginn samþykkti fundur-
inn þakklætisyfirlýsingu til stjórnar—
innar fyrir unnin störf,- sérstaklega
"ineð tilliti til fjárhagslegrar við—
reisnar fylkisins, og lækkaðs kostn—
aðar við stjórnina, er næmi uni hálfri
miljón dala á ári. Var sú yfirlýsing
svar til leiðtoga fylkis—liberala, H.
*A. Robson, er hafði borið á stjórn—
ina, að hún hefði velt byrðinni yfir
á sveitafélögin- Sýndi yfllýsingin
-meðal annars fram á það, að þessi
stjórn hefði skattað sveitafélögin
raiklum mun vægar en fyrirrennarar
tiennar.
Hon. George Hoadley hélt aðal—
ræðuna seinni daginn. Hvatti hann
flokkinn til þess að standa fast við
'aðalatriðin í stefnuskrá sinni, og láta
okkert hræða sig til þess að hopa
frá þeim. Kvaðst 'hann sannfærður
om að einmitt á þvi myndi flokkur-
inn sigra i þessum kosningunt. Kvað
hann hina miklu framsóknarhreýfing
bænda í vesturfylkjunum, vera nauð—
synlega til þess að afnema ýrnsa þá
stórgalla, er verstir hefðu verið og
væru enn i fari gömlu flokkanna, og
TOest hefðu staðið landslýð fyrir þrif
um. Yrðu bændur vel að því að gá,
, að láta ek ikeinnig blindast svo, að
vinna einungis að eigin hagsmunum,
heldur hlafa stöðugt fyrir augum
' Tiauðsynjar og velferð allrar þjóð-
félagsheildarinnar, og vinna sam—
"vizkusamlega að henni, hver eftir eig
in sannfæringu fremur. en blindu
sýnt siðastliðin fimm ár, við að brjót
ast frarn úr þeim torfærum, er fyrir
hana voru lagðar.
Búist er við, að um þrjátíu þing-
mannaefni sæki til fylkiskosninga um
hin tíu þingsæti, er Winnipegborg er
ætlað að fylla. Hafa ellefu þegar
verið tilnefndir.
Af hálfu stjórnarinnar; Hon. W. J
Major, dómsmálaráðherra, Dr. E. W.
Montgomery, Max Steinkopf og
Royal Burritt þersir. Af hálfu
verkamannaflokksins: flokksforinginn
John Queen. S. J. Farrner, W. Ivens,
R. Durward, W. A. James og S-
Cartwright. Af hálfu kommúnista:
J. Penner.
Conservativar og liberalar hafa
enn ekki tilnefnt þingmannsefni sín
hér í bænum, en víst er um þing—
menn conservatíva, W. Sanford Ev-
ans og J. T. Haig; aðrir líklegir úr
þeim flokki taldir : Theo. Hunt, K.C.;
J. Barry bæjarráðsmaður; Dr. A.
W. Woody, W. V. Tobias og S. L.
Goldstine. — Af hálfu liberala er
víst um flokksforingjann, H. A.
Robson, K. C. og Mrs. R. A. Rogers
er setið hefir á þingi. Aðrir líkleg—
astir taldir: Duncan Cameron, fyr—
verandi fylkisþingmaður; Ralph
Maybank; A. M. Shinbane og W. J.
Líndal, lögmaður.
Frá Gimli kjördæmi fréttist nýlega
að þar hefðu conservativar tilnefnt
þingmannsefni sitt, Mr. Gísla Sig—
mundsson, kaupmann að Hnausa í
Nýja Islandi.
Fjær
og
nœr
Almennur fundur verður haldinn
«ftir messu í fundarsal Quill Lake
safnaðar, næstkomandi sunnudag þ.
29. maí.
Umtalsefni: Næsti Isletidingadagur.
Mrs. G. Magnússon, 627 Home
St.f gekk undir holskurð á almenna
sjúkrahúsinu, fimtudaginn 19. þ. m.
Ur. Brandson skar, og (hjepptiaðist
ágætlega, svo að Mrs. Magnússon er
TOt úr allri hættu.
-----------x-----------
Orð í belg
Fylkiskosningar fara í hönd. Hér
í þessu kjördæmi, (St. George) horfir
TOálum einkennilega við. Þrír menn
ssekja til þings, sinn undir hverju
flokksmerki.
Allir eru mennirnir Islendingar og
Mlir eru þeir frá Lundar. Þetta er
þegjandi vottur þess að Islendingar
séu að einhverju leyti fremri öðrum
þjóðbrotum í kjördæminu, þótt önn—
ur séu þar fjölmennari. Það sýnir
það einnig. að Lundar (íslenzkasti
bærinn), eigi fleiri, sem unt sé að
velja, en aörir bæir kjördæmisins.
Mennirnir hafa sína kosti og sína
ókosti. Væri það ekki ófróðlegt að
blöðin flyttu af þeim jafn trúa og
fullkomna lýsingu og Fjallkonan
flutti forðurn af þingntönnum á
Fróni.
Hér skal enginn þessara manna
lastaður né lofaður — enginn sam-
anbttrður gerður á þeirn persónulega,
að minnsta kosti ekki nema tilefni sé
gefið.
Hitt finnst mér skylt og sjálfsagt
hverjum þeim, er á annað borð lætur
sig opinber mál nokkru varða, að
beita áhrifum sínttm, ef nokkur eru,
til þess að skýra mismun flokkanna,
sem mennirnir fylgja.
Það er saga flokkanna í liðinni
tíð, sem miklu mun ráða um at—
kvæðagreiðsluna i þessu kjördæmi.
Látinn Hon. Thomas H. Johnson, Str. F.; K.O.
Fyrverandi dómsmálastjóri og ráð
herra opinberra verka í Manitoba—
fvlki, hr. Thomas Herntann John-
son. andaðist að heimili sínu, nr. 18
Rothesay Apartments hér í bænutn
síðastliðinn föstudag, 20. þ. m., að
rúmri klukkustundu að afliðnu rióni.
Veikur var hann búinn að vera um
allnokkurt skeið — kenndi sjúkdóms-
ins fyrir þremur árunt síðan — og
rúmfastur að heita mátti síðustu sjö
vikurnar. I fyrrasuntar í júltmánuði,
gekk hann lindir stóran og hættuleg—
an uppskurð, er virtist heppnast svo
vel, að þó að batinn væri seinfær,
komst hann á fætur aftur og gat
gegnt öllunt störfum sem áður hafði
verið, fram að miðjum þessum vetri.
en þá tók heilsu hans að hnigna að
nýjtt. Ferðaðist hann þá vestur að
hafi, en hafði þar þó skamma dvöl,
og sneri til baka aftur snemma f
marztuánuði og var kominn heitn
fyrir ntiðjan mánuðinn. Þó á ferli
væri fyrstu dagana þar á eftir, og léti
lítt á sér sjá, hve nærri sjúkdóm—
urinn gekk honttm, voru kraftarnir að
þrotum komnir. A þreki hans og
staðfestu sigraðist sjúkdómurinn
aldrei. Tvisvar í banalegunni reis
hann á fætur til þess að ganga frá
verki, er honum fannst hann eigi
hafa fvllilega ráðstafað. Lýsti það
þeirri karlmannslund og hugsunar-
setni, er auðkennt höfðtt hann alla
æfi og hafið höfðu hann til þeirrar
virðingar og metorða í lífinu, er
hann varð aðnjótandi. Má óhætt full
yrða, að enginn Islendingur í þess—
ari álfu hafi komist þar framar en
hann.
Thomas Hermann Johnson var
fæddur 12. febrúar árið 1870 að Héð
inshöfða í Sttður—Þingeyjarsýslu.
Móðir >hans var Margrét Sigríður
Bjarnadóttir bónda í Fellsseli í Kinn.
Faðir hans var Jón Björnsson Krist—
jánssonar á Illugastöðum í Fnjóska—
dal. Björn var albróðir þeirra
Kristjáns amtmanns á Möðruvöll-,
um og séra Benedikts í Múla. Kona
Björns var Alfheiður Eirarsdóttir
prests, áðUr gift Gísla Wíunt, og var
sonur þeirra Gíslt skáld Wíutn, er
þjóðkunnur var á sinni tíð.
Börn þeirra Jóns og Margrétar á
Héðinsihöfða voru 9, og var Thomas
yngstur þeirra. Dó eitt í æsku,
Bjarni Benedikt, en átta komust ti!
aldurs, en það \"oru Kristján, flutt—
ist vestur um haf 1874, var í fyrsta
landnemahópnum í Nýja Islandi og í
Argylebyggð, bóndi við Baldur, og
andaðist þar fyrir nokkrum árurn
síðan, giftur Arnbjörgu Jónsdóttur
Snædal. Jónínai giftist Sigurjóni Snæ
dal, og er þeirra sonur J. G. Snæ—
dal tannlæknir hér í !>a». Hún andað
ist fyrir ntörgum árunt. Arngrímur,
fluttist vestur 1874, bjó um tíma
hér í bæ, fluttist því næst suður til
Dakota á landnámsárum íslenzku
byggðarinnar þar, en þaðan vestur að
hafi; var póstmeistari í Victoriaborg
um nokkur ár, og leiðtogi verka—
mannahreyfingarinnar þar; missti
þar fyrri konu sína, Helgu Þorsteins
dóttur frá Mýrarlóni í Eyjafjarðar-
Um íhaldsflokkinn þarf ekki að
fjölyrða; hann á sér “forniælendur
fá” á þessum svæðuni, eins og greini
lega kom í ljós við tvennar síðustu
sambandskosningar. Sá flokkur gæti
tæplega fengið fulltrúa kosinn hér,
þótt engill væri í boði.
Kjördæmið er frjálslynt yfirleitt;
það er að segja, kjósendur fylgja
flestir liberalstefnunni, eins og oft
hefir komið í ljós að undanförnu.
Kjósendur hér vita það, að liberal-
stjórnirnar hafa ekki verið algóðar
né alfullkomnar, en þeir vita það
líka og muna, að þær hafa reynst
12. FEBRÚAR 1870 — 20. MAÍ 1927.
sýslu, er kvæntur aftur, Sigrúnu Jóns
dóttur frá Mýrarkoti á Tjörnesi, og
býr hér í bæ; dóttir Arngríms af
fyrra hjónabandi er Sigrún kona
Hannesar Marino Hannessonar lög—
fræðings og fyrverandi sambands-
þingmanns í Selkirk. Jón Björn,
fluttist héðan vestur að hafi, og and—
aðist í Smithern, B. C., 1918; eftir
■hann orti skáldið Stephan G. Ste—
phansson, “Til greiðvikni búinn og
boðinn”; voru þeir fornvinir. Sig—
riður; andaðist hér i bæ ógift
snemma á árum. Björn, andaðist hér
í bæ einnig fyrir mörgum árurn síð-
an. Halldár Geir, giftur Hólmfríði
Bjarnadóttur frá Sandhólum á Tjör—
nesi; búa þau hér í bæ.
Er Thornas var barn að aldri, and—
aðist móðir hans. Var hún hin merk
asta kona. Arið 1879 flutti faðir
hans með vngri börnin, er eftir voru
heitna og seinni lconu sinni, Helgu
Gisladóttur, og svni hennar, Krist-
jáni Benediktssyni, er nú býr við
Baldur, vestur um haf og settist að
við Gimli í Nýja Islandi. Dvaldi
hann þar itm hálft annað ár; færði sig
svo upp til Winnipeg og eftir nokk—
urra ára veru hér vestur til Argyle
árið 1886; og andaðist þar fyrir
skömmu síðan.
Undirbúningsnámi lauk Thomas
hér í bæ og vestur í Argyle; stund—
aði hann þar um tíina skólakennslu
yfir sumartimann, en var við nám 4
veturna við Gustaphus Adolpnus
menntaskólann í St. Peters, í Minne
betur en aðrar stjórnir hér í fylki.
Þeir muna eftir ekknastyrkslögunum,
batnastyrkslögunum, verkatnannalög—
unum og fleiru, að ógleymdttm kven
réttindalögum.
Brackenflokkurinn (sem sýnist
hafa komið í staðinn fyrir framsókn
arflokkinn) á ekki langa sögu, en hún
er saga vanrækslu og vonbrigða.
Vinur rninn, séra G. Arnason, rit—
ar grein í Heimskringlu síðast, þar
sem honum farast orð á þessa leið
meðal annars: “— — I fáum eða
engurn stöðum, sem jafn áríðandi
eru, er líklega eins mikið af meðal—
sota. Útskrifaðist hann þaðan 1895.
Lagði hann þá fyrir sig lögfræði:
vistaðist hjá lögfræðingafélaginu
Richard & Bradshaw, og lauk laga—
prófi vorið 1900. Gekk hann þá í
félag með hérlendum lögfræðingi, S.
J. Rothwdl, og stofnuðu þeir lög—
fræðingafélagið Rothwell & John—
son (seinna Rothwell, Johnson &
Bergman). Byrjaði hann þá strax
að gefa sig við landsmálum, og varð
hinn áhrifamesti; því bæði var það,
að hann var almennt vinsæll og vel
máli farinn, jafnt á enska tungu sem
íslenzka. Skipaði hann, sér undir
merki liberal flokksins og Sir Wil—
freds Lauriers, er þá var stjórnar—
formaður Canada. I opinberum kosn
ingum sótti hann fyrst sem skóla—
ráðsntaður í miðkjördeild Winnipeg—
borgar 1904, og náði kosningu með
góðum meirihluta. Aður hafði hann
haft afskifti af skólamálum 'hér í
bæ, og meðal annars komið því til
leiðar. að íslenzka var viðurkennd
sem námsgrein við lægri bekki há-
skólans 15. mai 1902. Arið 1907
sótti hann um kosningu til fylkis—
þings í sama kjördænti, gegn fyrver—
andi borgarstjóra Thomas Sharpe, og
bar sigur úr bítum. Eftir það var
hann kosinn með vaxándi meirihluta.
fyrir hvert kjörtímabilið eftir ann—
að, upp að 1922, að hann eigi gaf
lengur kost á sér, og dró sig út úr
stjórnmálum að öllu leyti.
Er hann kom fyrst á þing, var
flokkur hans í stórutn minnflhluta.
Var það Thomasi algerlega að þakka
að hann náði stjórninni sumarið
1915, hyggindum hans, árvekni og
atorku, og var það margra mál, að
engan ætti flokkurinn jafnan hon—
um um allt, né sjálfkjörnari til for—
ystu. En sökuni hefðar og vana var
hinn svokallaði leiðtogi flokksins,
Mr. T. C. Norris skipaður forsætis—
ráðherra, en Thotnas ráðgjafi opip—
berra verka. Skipaði hann það em—
bætti í stjórninni frani til haustsins
1917, að hann tók við dómsmála—
stjóraembættinu, og hélt því þangað
til hann sagði því af sér og þing—
ntennsku vorið 1922. Var þá altal—
að að hann yrði skipaður dómari við
yfirréttinn, og fylgdi blaðið “Free
Press” því fast fram. Eigi varð þó
af því, en annar maður, er lítið hafði
við sögu komið, skipaður í embættið,
en Thomasi fengið sæti í samgöngu—
málanefnd ríkisins.
1898 kvæntist Thomas, Auroru,
dóttur Friðjóns kaupmanns Friðriks
sonar í Glenboro. Hafa þau eignast
þrjú börn: Margréti EUiel, gift T. E.
H. Joly i Hartford, Connecticut.
Elszvood, deildarstjóri við Hudson’s
Bay verzlunina í Edmonton, kvæntur
hérlendri konu, og Cecil, er heima
hefir verið hjá foreldrum sínum.
Snetnma vann Thomas sér mikið
álit sem lögfræðingur. Var félag hans
kjörið sem aðalráðunautur Hudson3
flóafélagsins (The Hudsons Bay Co.)
og skiftaráðandi og ráðunautur var
hann settur við hið mikla dánarbú
Strathcona iávarðar, auk ótal fleirj
trúnaðarstarfa, er honum voru feng-
in. Fi|lltrúi var hann Canadaríkis
á verkamálar&ðstefnu Alþjóðiasam—
bandsins (The League of Nations) i
Genf 1920, ennfremur við Norð—
mannahátiðina í Minneapolis 1925.
Fyrir þetta hlaut hann verðsLuldaða
viðurkenningu innan lands og utan.—
Hann var ágætur Islendingur, og
gerði flestum meira að því, að kynna
þjóðerni sitt við þau tækifæri, er hon
um þótti við eiga. Fór hann aldrei
dult tneð ætt sína, eða kosti þjóðar
sinnar. Að öllu samanlögðu mun
hann hafa aflað henni meira álits
út á við en flestir, ef ekki allir, sem
vestur hafa flutt.
I viðmóti var hann jafnan glaður
og vingjarnlegur, en fyndinn og
spaugsamur og kunni mæta vel skil
á mönnum sem frændur hans. Er
svo Kristjáni amtmanni lýst, að þeir
setn kunnugir eru, þekkja Thomas
af Iýsingunni. Eftir hann verður þa*5
skarð, í hópi vorum Islendinga að
minnsta kosti, er seint verður fyllt
Utför hans fór fram frá heimili
dr. B. J. Brandsonar og fyrstu Iút—
ersku kirkjunni á mánttdaginn, að
viðstöddu því mesta fjölmenni, er
verið hefir við nokkra íslenzka jarð—
arför hér í þessum bæ Voru þar við
staddir fulltrúar lögfræðingafélags—
ins, forsætisráðherra fylkisins, fyr—
verandi fylkisstjóri, Sir J. A. M.
Aikins, auk ótal fleiri. Dr Björn
B. Jónsson jarðsöng. Ræður voru
engar fluttar, að ósk og fyrirmælum
hins framliðna.
mennsktt, og henni laklegri, sem í
þingntennskunni. Ymsar orsakir
liggja til þess, og ein er 4ú, að
stjórnarflokkarnir eru oft óhæfilega
óvandir að því, hvaða mönnum þeir
ljá stuðning við kosningar.”
“Framsóknarflokkurinn hér í Mani
toba hefir yfirleitt verið lausari við
blint flokksfylgi og stuðning lélegra
en trúrra (flokkstrúrra) þingtnanns—
efna, heldur en báðir göntlu flokk—
arnir. Margar fleiri syndir þeirra
hefir hann líka verið laus við.”
Hér er hallað réttu máli, líklega
fremur af ofblindu flokksfylgi en á-
setningi. Eg hefi annars hvergi ori$
ið var við jafnblint fylgi við gömlu
flokkana, eins og eg hefi stundum
séð eiga sér stað, við hinn svokall-
aða framsóknarflokk.
Sannleikttrinn er sá, að rneðal—
ntennska og hún lakleg, hefir senni—
lega aldrei verið eins algild regla hjá
neinurn öðrum flokki eins og
Brackenflokknunt.
Þetta þættu ef til vill öfgar og
stóryrði, ef eg hefði ekkert við að
styðjast netna mína eigin skoðun. En
eg vona að vinur minn séra G. Arna
(Frh. á 5. bls.)