Heimskringla - 13.02.1929, Side 1

XLIII. ÁRGANGUR
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 13. FEBR., 1929
NÚMER 20
Agætustu nýtízku litunar og fatahrala*-
unarstota i Kanada. Verk unnfB k 1 d**l.
ELLICE AVE., and SIMCOK STR.
WinolpeK —í— Man. __
Dept. H.
FATALITiIK OO HRBINSCK
ui Itmeee Str.
f.
I Iml 37244 — tvier ltnnr
Hattar kreliuMiVlr og endurnýjatHr.
Sambandsþingiö var sett fimmtu-
daginn 7. febrúar i Ottawa, með
venjulegri viöhöfn. Eftir að há-
sætisræSan, sem nánar mun veröa iget
iS í næsta blaSi, hafSi veriS lesin,
minntist forsætisráSherrann, Rt.
Hon. W. L. MacKenzie King á sjúk
dóms konungs og lét í ljós fyrir
hönd þjóSarinnar fögnuS yfir því,
liversu vel hefSi rætzt úr honum, svo
kvíSvænlega sem lengi hefSi viS
horft. Bar hann fram ávarp til
konungs til þingsamþykktar, í til-
efni af afturbata hans. — Tóku aörir
flokksleiStogar undir þessa ræöu for
sætisráöherra, og var ávarpiö síöan
afgreitt frá þinginu. —
Á föstudaginn kom hásætisræSan
til umræöu og svöruSu þeir T. M.
Caylay, þingmaSur frá South Ox-
ford, á ensku, og Charles E. Ferland,
JiingmaSur frá Jolliette, á frönsku,
og lögSú til aö þingiö afgreiddi hana,
sem hún var lesin.
Fylkisþingiö í Manitoba var sett
meS venjulegri viöhöfn á mánudag-
inn var. Var fáni dregin í hálfa
stöng á þinghivsinu í minningu um
nýskeS fráfall Burrows féylkisstjóra.
Hinn nýi fylkisstjóri, Hon J. D.
McGregor las hásætisræöuna, sem
nánar mun verSa skýrt frá í næsta
lilaSi. ForsætisráSherrann, Hon.
John Bracken var viSstaddur, og
virtist hafa náS sér eftir hinn lang-
varandi lasleika, er hefir þjáö hann.
— Allir þingmenn voru viöstaddir,
aS undanteknum F. Y. Newton, þing
manni Roblin kjördæmis. —
Konunglegu rannsóknarnefndinni,
er sett var til þess aö rannsaka á-
kærur Taylor’s hersis, fylkisleiötoga
conservatíva, á hendur Brackenstjórn
inni, í tilefni af Sjö-systra samning-
unum, varö Htiö eSa ekkert á'gengt
vikuna sem leiS. StrandaSi allt
starf nefndarinnar á því, aö ömögu-
legt var aS ná í þaS vitniS er nefndin
taldi nauSsynlegast aö fá til yfir-
heyrslu, en þaS er F. Y. Newton,
Jiingmaöur Roblin kjördæmis. En
þiví er svo áríöandi aö ná í hann, aS
liann kvaö einmitt vera maöurinn.
er hefir komiö á gang sögunni um
$50,000 ávísunina, er Winnipeg El-
ectric félagiö átti aö hafa greitt í
kosningasjóö Brackenstjórnarinnar í
kosningunum 1927, eSa lagöi til á
einhvern hátt til styrktar flokknum.
Er enda sagt, ab Mr. Newton hafi
skýrt frá því, einum eöa fleirum, aS
hann hafi sjálfur séS þessa ávísun.
Mr. Newton var staddur hér í
Winnipeg þá er ‘ rannsóknarnefndin
hóf starf sitt, og þá hafa veriö þar
viöstaddur. En strax á eftir og
áöur en hann var kallaöur sem vitni,
brá hann sér vestur Saskatchewan.
Hefir nefndin símað eftir honum um
allar jarSir þangaS, en ekki fengiö
svar beint frá honum sjálfum, en
þó vitneskju frá einhverjum um-
boSsmanni hans þar, aö liann væri
þar í viSskiftaerindum til og frá, og
gæti eigi komiS fyr en í dag hingaö
til Winnipeg aftur. Spunnust / út
af því ýmsar tilgátur um þaö, aS
hann myndi ætla sér aS renna af
hólrni, en því hefir hann lýst yfir
sjálfur, eSa látiS lýsa yfir fyrir
sína hönd, aS á því sé engin hætta.
Frá Ottawa var simaö 8. þ. m., aS
Mr. C. K. Mclntosh, liberal þing-
niaSur frá North Battleford ætli
fána, er veröi hluti af brezka fán-
anum, sem merki um jafnhliöa aS-
stööu Kanada viö önnur sambands-
ríki í samveldinu brezka.
Eftir því sem heyrst hefir frá bæj
arstjórnarfundum, eru öll líkindi til
þess, aö skattur veröi hækkaSur hér
í Winnipeg á þessu ári í 31 mills.
Myndi þaö þá setja nýtt met, því
31 mills er þaS hæsta sem skattur
hefir nokkurntíma komist í.
* *
Heyrst hefir aS bæjarstjórnin í
Winnipeg hafi í ráSi, aö leggja mikiö
fé í endurbætur hér í bænum og hon-
um til prýöis. Er talaö um aS fé
sem til þess er ætlaS muni ef til vill
fara fram úr miljón dölum, þar á
meöal um $300,000 til strætisbikun-
ar og steyptra gangstétta í Winnipeg
nyrSri. ÁriS sem leiö voru $776,-
700 veittir til endurbóta í bænum.—
Eftir þvi sem símaS er nýlega frá
Montreal hefir Canadian National
Railway í hyggju, aS byggja 695
mílur af hliöarbrautum næstu þrjú
árin.
Fregn frá Edmonton í Alberta, 6.
þ. m., hermir. aS Brownlee forsætis-
ráSherra Albertafylkis hafi látiö á
sér skiljast, í umræöum um hásætis-
ræSuna, er fram fór þann dag, aS
! hann væri ekki ánægöur meS þau kjör
| er sambandsstjórnin bauö Alberta-
fylki í sambandi viö endurheimt
fylkisins á auösuppsprettum sínum.
Þætti honum eiigi sanngjarnt, aö Al-
berta yrSi greitt minna viö endur-
heimtina en Saskatcliewan eöa Man-
itobafylkjum, af því einu, aS sannaS
væri, aö Alberta fæli meiri auSæfi í
í skauti sínu en hin fylkin.
Mislingafaraldur er nú hér í bæn-
um. Sýktust um 250 manns vikuna
sem leiS, en ekki hefir veikin veriS
alvarleg, engir dáiö. 614 sýktust
alls í bænum í janúarmánuSi.
Rannsóknarnefndin tók aftur til
starfa í morgun, eftir aö hafa frest-
aS störfum síSan á föstudag, sökum
fjarveru Mr. Newton, þingmanns
frá Roblin kjördæmi. Ekkert hef-
ir frétzt af Yannsókninni í morgun
annaS en þaS, aö þrír ráSherrar
Brackenstjórnarinnar voru kallaSir
sem vitni, W. R. Clubb, ráSherra op-
inberra verka; R. A. Hoey, kennslu
málaráöherra, oig D. L. McLeod,
námu og auSsuppsprCtturáSherra.
Frá Ottawa var símaö í gær, aö
umræSur um hásætisræöuna heföu
veriö á enda á mánudaginn, eftir að
þær höfSu staöið fimm klukkutima.
Sagt er, aö svo fljót afgreiösla há-
sætisræöunnar, sé ekki dæmalaus í
þingsögu Kanada. en langt síöan aö
þaö hafi hent. Hafa umræSurnar
stundum staöiö tvær og þrjár vik-
ur. VerSur nú tekiö til óspiltra
málanna meS löggjöfina, og er þaö
gleöiefni, að allir flokksleiötogar
skula hafa getað komiö sér saman um
aS lengja ekki þingtímann, meS ó-
þarfa skrafi um hásætisræSuna.
Mr. I. Ingaldson, fylkisþingmaSur
Gimlikjördæmis, fór nýlega til Chi-
cago í boSi “National Livestock Pro-
ducers Association,” til þess aö kynna
sér gripasamlagið þar sySra, er sam
anstendur af 13 deildum víösvegar um
rikin. Er það voldugur 'félagsskap-
ur; til dæmis seldi St. Paul og Minn-
eapolis-deildin áriö sem leiS 17,886
vagnfarma af alidýrum, eöa 28% af
öllum alidýrum, er um igripakvíarnar
þar fóru síöastliöiö ár. — Einnig
var markmið Mr. Ingaldson aS ná bein
um viSskiftasamböndum fyrir gripa-
samlagiö "hér, viS samlagiS syöra,
meS tilliti til sölu sumarbeitunga og
haustalninga ("stockers and feed-
ers”L
Mun Mr. Ingaldson hafa orSiö vel
ágengt nteS samningana. — Á sam-
lagsfundi i Chicago flutti Mr. Ing
aldson erindi um gripasamlagsstarf-
semina í Kanada og hugsanlega sam-
vinnu vib Bandaríkin. Var hann
svo beöinn að tala í víSvarp WENR
um sama efni, og var því erindi víð-<
varpaS föstudaginn 25. janúar síöast-
liSinn.
---------x---------
BANDARfKIN
Fregn frá Bandaríkjunum hermir,
aö fullvíst muni vera aS Hoover for-
setaefni hafi þegar rábiS sér ríkis-
ráSherra og sé þaS enginn af þeim,
er helzt hafa áöur veriö tilnetndir,
heldur Henry S. Stimson, er veriS
hefir landstjóri á Filipseyjum og var
hermálaráöherra í ráSuneyti Tafts
forseta. — Lesendur Heimskringlu
kannast ef til vill við Mr. Stimson
frá því, að hann var sendur suöur
til Nicaragua til þess aS undirbúa
friöarsamninga miili Moncada og
Diaz, foringja liberala og conserva-
tíva flokkanna þar, og varö honum
svo ágengt, að Moncada lagSi niöur
vopnin og samþykkti, aö Bandaríkin
skyldu gæta forsetakosninganna í
Nicaragua, en út af þvi reis Sandino
styrjöldin, er eigi hefir veriö til
lykta leidd enn í dag, meS því aS
Sandino vill ekki viöurkenna , aS
Bandaríkin hafi minnsta rétt til þess
aö hlutast til um sérmál Nicaragua.
—Mr. Stimson hefir getiS sér gott
orö, sem. landstjóri á Filipseyjum;
hefir þótt þjálli og samningaliSugri
við eyjarskeggja, en fyrirrennari
hans, Leonard Wood yfirhershöfðingi
Hervaldssinni kvað Mr. Stimson þó
vera.
Hermt er sunnan yfir landamærin,
^S líkindi séu til þess, aö um sex
tmiljón meþódistar og presbýterar hafi
i hyggju aö sameinast í eitt voldugt
kirkjufélag og hafi ráöstafanir ver-
ið gerSar til þess á fundi, er fulltrúar
jMethodist Episcopal Church of
America og “The Presbyterian
Church in the United States” áttu
meS sér í Pittsburgh, 30. janúar síS-
'astliðinn. Muni hinir frjálslyndari
menn innan kirkjufélaganna eiga upp
rtökin aS þessari sameiningu, meS því
að þeir telji sennilegt, aS öll alþýSa
manna viti harla HtiS um muninn á
skoöunum Kalvíns og Wesley, er
varS til þess aö þessir tveir kirkju-
flokkar hófust, hvaS þá heldur aö
menn kæri sig nokkuð um þann skoö
anamismun.
Ennfremur er sagt, aö “Congre-
gational” og “Christian” kirkjufélöig
in, er telja meira en miljón meSlimi,
séu að hugsa um sameiningu, og
verði sú hugmynd lögð fyrir alls-
herjarfund Congregational kirkn-
anna, er haldinn veröur i maimán-
uöi.
5 Eins og getiö hefir verið um áSur
hér blaöinu, héldu Bandaríkin lengi
herliöi í Nicaragua undir því yfir-
skini fyrst, aS þeir væru þar, aS
vernda Hf og eignir amerískra borg-
ara ,en síöar, aö þeir væru þar til
þess aö sjá um þaö, aS forsetakosn-
ingar færu friSsamlega fram. En
raun og veru hefir herliöiS vesiö
þar í styrjöld viö Sandino, frelsis-
hetju Nicaraguamanna. Nú eru
kosningarnar um garS gengnar og
enn eru um 3,500 Bandaríkjahermenn
þar syöra. Og þrátt fyrir allar
fregnir um aö Sandino væri meS öllu
þrotinn, eSa jafnvel dauSur, þá eru
ekki meiri sannindi í því en svo, aS
nýlega sló i brýnu meS honum og
Bandaríkjamönnum, og féllu þrir
Ameríkumenn og tveir Nicaraigua-
menn. — Eru menn forvitnir um
þaö, hvaS Hoover muni afráSa, því
fjöldi manna í Bandaríkjunum er
sáróánægöur meö þetta hermannahald
þar sySra.
Ný hveiti tegund
Á ráöstöfunarfundi sem sérfræS- nefnilega Mindum og Kubanka-Dur-
ingar héldu nýiega hér í Manitoba um og Reward, Ceres, Marquis og
virtist þaS sameiginlegt álit þeirra Garnet.
aS þaS sé veriö aS reyna aö rækta MeÖaltals uppskera yfir siSastliðin
allt of margar tegundir af hveiti, sem, fimm ár á þessum tegundum og öSr-
svimar hverjar væru _ ótiWýSiIegar um viS fyrirmyndarbúiö í Brandon,
allsstaðar. Var þvi ákvaröað aS Man., einnig samanburöur á strái og
mæla aöeins meS sex tegundum. styrkleika þess er sem fylgir:—
Tegund Sterkleiki á strái Bushels 5 ára metialtala
mihati viti 10 Marquis 100
per cent.
Ceres 8.3 40.49 110.60
Mindurn (DurumJ 5.2 39.07 109.17
Marquis 8.9 36.61 100.00
Acme (Durum)' 4.4 35.73 97.60
Kubanka (Duruml 5.5 35.63 97.32
Burbank’s Quality 9.2 32.76 89.48
Reward 8.7 31.22’ 85.28
Garnet 8.2 31.09 84.92
Kota 5.5 28.13 76.84
Af þessum tegundum sem mælt er þaS varöist ryöi, en þá galla aS strá-
með eru tvær ‘sem kallaðar eru
Macaroni tegundir, Mindum og Ku-
banka en fjórar brauötegundir. “Cer-
es,” sú tegundin sem efst er á list-
anum aö uppskeju og er meö
sterkara strái er mjög lítiö þekkt.
Gæti því veriö aö sumir hefðu gagn
og gaman af að fræSast um þessa
tegund.
“Ceres” er árangurinn af sam
kynjan (cross) meS Marquis og
Kota seni Dr. L. R. Waldron viS
North Dakota akuryrkjuskólann
gerSi 1918.
iö var veikt og korniS tæplega eins
gott og Marquis. Var því þessi
tilraun gerð og lukkaðist fremur öll-
um vonum. StráiS á Ceres er meö
þeim sterkustu eins og sjá má af
listanum fyrir ofan, og korniö sem
gangvara er í sömu röð og Marquis.
Ceres verst ryöi ef til vill fullt sr
vel og foreldriS Kota, og er þa
sennilega aSeins fyrit^ þaö aS Koi
lagðist oft svo illa en Ceres miki
síSur. Önnur ástæöa er sú aS Cé
es þroskast og móðnast tveim dögu:
fyr en Marquis og talsvert fyr <
Kota. j
Frá Laugaskóla
Eg hafSi heyrt margt gott af Lauga
skóla, en ág er vantrúaður aS eSlis-
fari og vil helzt sjá hlutina og þreifa
á, því enn sem fyrri er logiS milli
búrs og eldhúss og jafnvel svart á
hvítu í blööum og bókum.
Eg gerSi mér þess vegna ferS
norður til þess aS sjá skólann. Og
nú verð ég aS játa, líkt og drotning-
in af Saba foröum, aS satt var þaS
sem ég heyrSi, og haföi ég þó ekki
frétt helminginn.
MaSur, sem ég áöur hugöi ólýg-
inn, haföi, til dæmis sagt mér, aS
Laugaskólanemendur ræstu herbergi
sín sjálfir og þótti mér góöar frétt-
ir. En þá bætti hann viö, aS hann
hefði af forvitni horft undir rúmin
og séS þar rusl og lítil vegsummerki.
--------x---------
BRETAVELDI
Mjög hægt miöar áfram meö bata
Georgs konungs. En ekkert hefir
þó versnaS. Var hann fluttur á
laugardaginn til sjávar, til Bognor, í
SussexhéraSi, og býr hann þar í höll
mikilli er Sir Arthur Du Cros, for-
maSur Dunlop félagsins mikla á þar.
Dvelur konungur þar sennilega þang-
aö til hann hefir náö heilsu nokk-
urnveginn aftur, sem vonir standa
nú til, þótt þess veröi langt að bíða.
Mikla óeiröir hafa veriö undanfar
iS í Bornbay á vesturströnd Indlands.
Hafa ekki enn komiö igreinilegar
fregnir af upphlaupunum, er aðallega
áttu sér staS síöustu viku, en svo
mikiS er víst aS hin mesta alvara
hefir veriS á ferðum, því á föstudag-
inn haföi vopnuö lögregla oröið 110
manns aö bana.
--------x---------
ÝMSAR FRJETTIR
Frá London er símaö 12. þ. m., aS
afskaplegir kuldar hafi gengiS í
NorSurálfunni undanfariö. Rínelfi
er lögS viS Lorelei klettinn, og er
þaS óvenjulegt. I Slésíu hafa ekki
komiS önnur eins frost síðan 1690.
I Landeshut voru nýlega —49° Far-
enhtit. I Berlín voru —22°, og er
það mesta frost, sem þar hefir komiS
í 130 ár. I Constantínópel hafa
verið samfleyttar ellefu daga hríSar
og grimdarfrost. Hafa úlfar þar
oröið svo nængöngulir, aS þeir hafa
drepiö menn og étiS þar í útjöðrum
borgarinnar. HefSi þótt ótrúlegt,
að slíkt gæti komiö fyrir í hinni þétt
býlu NorSurálfu.
Jafnvel allra sySst í Evrópu hefir
kuldinn náö sér niðri, svo aS á
Grikklandi hefir sumstaSar falliS 15
feta snjór. — Eystrasalt er gaddfros-
iS landa á milli, aS minnsta kosti
milli Danmerkur og SvíþjóSar, og
sátu þar í gærdag tvær fólksflutn-
ingsferjur meö 1600 farþega fastar
í ísnum.
Vilhjájlmur Þýzkalandskeisari átti
nýlega 70 ára afmælisdag. Var þá
mikiS um dýrðir i Doorn á Hollandi,
þar sem Vilhjálmur dvelur í útlegö-
inni. Voru öll börn hans, sex aS
tölu, þar komin til þess aö samfagna.
honum og barnabörn hans öll, nítján
aS tölu. HirSprestur Vilhjálms,
Dr. Heinich Vogel, prédikaSi í
kirkjunni, og lofaSi hástöfum hina
“Kristlegu eiginleika Keisarans.” —
Ekki hefir frétzt að klérkur hafi get-
iö þess hvenær keisarinn hafi öSlast
þá eiginleika. —
Eg leit yfir skólann meS glöggu
gestsauiga og lika undir rúmin hér
og hvar, og ég sá ekkert rusl heldur
þrifalega frá öllu gengiö.
Skólabyggingin er eftir viöbótina,
sem hún hefir nýlega fengiö, bæði
vönduö og voldug aS sjá meö sínum
þremur bustum, og horfir flestum
gluiggum til sólar fram Reykjadal.
Hún stendur nokkuS hátt á eystri
bakka Reykjadalsár og speglar sig
í snoturri sporöskjulagSri tjörn, sem
liggur í lægð fratnan viS og er aS
mestu af mannahöndum gerS. Er
að henni hin mesta prýöi og meiri
þegar koma svanir á tjörn, og hún
verSuð brydduö lauftrjám, og sil-
ungar vaka á kveldin, ef ÞórSur í
Koti hjálpar til. Því ekki er hætt
viS aS vatnið frjósi, þar sem laugar-
vatnið rennur þar út í eins oig vígð
og helguö skírnarlaug.
Austan viö tjörnina, nokkuS frá
skólanum er nýrisið upp annaS hús
minna, meS tveimur bustum í bæja-
stíl. ÞaS á að verSa matreiöslu-
eSa húsfreyjuskóli Þingeyinga, en
þaS er ekki hálfskapaS enn.
Ef lukkan leyfir á enn aS koma
þriðja húsið, milli þessara tveggja,
veglegt og allstórt. ÞaS er hinn
fyrirhugaöi leikfimisskóli, sem Björn
Jakobsson leikfimiskennari á að veita
forstööu. Þvi er spáð, og ekki ó-
líklega, aS smámsaman byggist þarna
á árbökkunum fjölsetið sveitaþorp
meö laglega ræktuSu svæSi í kring.
'■ i
Skólastjórinn gekk meö mér um
híbýlin hátt og lágt og sýndi mér
allt, einnig kennara og nemendur.
Þó skólahúsiö sé rúmgott meS
kjallara undir því öllu og þrem gólf-
um, gerir þaS ekki betur en aö rúma
þá 90 íbúa, sem þar dvelja nú. Svona
er aSsóknin mikil.
Eg hiröi nú ekki aS lýsa bygging-
unni itarlega, en læt mér nægja að
segja, að þar hefir Einar múrmeist-
ari Jóhannsson reist sér eiim óbrot-
legan minnisvaröa, talsvert haldbetri
en eins og gengur og gerist i kirkju
görðum og lítiS gagn er aö.
Herbergi eru björt og ekki vantar
hlýindin, þar sem heita vatniS streym
ir um þau öll. En mesta prýöin er
stóra sundlaugin í kjallarajium. Þar
iðka flestir heimilismenn sund og
hafa sumir oröiS mestu sundigarpar.
ÞaS er ekkert íbúöarskraut eSa
óþarfatildur neinstaðar, en húsgögn
eru snyrtileg og gladdi mig aö heyra,
að þau eru aS miklu leyti smiöuS af
nemendum sjálfum.
Eg sá þá að verki undir handleiöslu
hins listhaga kennara Þórhalls
Björnssonar frá Ljósavatni.
Þeir smíSuSu skiði, skápa, borö
og bekki, stóla og rúm og margt
fleira. En útivið sá ég hlaöa af
velsteyptum steinum eftir þá. í
Uppi á efsta lofti er þurkskáli, því
þar er hlvjast. Þar voru 3 piltar
og 3 stúlkur aS hjálpast aS við aS
hengja upp þvottinn, sem þveginn
haföi verið um morguninn. Nem-
endur skifta verkum meö sér og eru
sínir eigin vinnumenn og vinnukon-
ur, í réttri röö, sinn hvern daginn
milli kennslusturtda. Húsfineyja,
frú Helga Kristjánsdóttir, hefir um-
sjón meö allri ræstingu og þvottum,
og sá ég hvergi neinn kisuþvott né
aktaskriít.
Hér og þar í skólanum á borðum
og veggjum sá ég haglega útskorna
eöa tarsóveraSa smiöisgripi hentuga
til jóla og brúðargjafa. Þar var
einnig handavinna nemendanna fyrir
tilsögn Árnýjar Filippusardóttur, sem
kennir allt það föndur.
Kota hafði þaö til síns ágætis aS
(Frh. á 8. bls.)