Heimskringla - 24.01.1934, Page 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 24. JANÚAR, 1934.
Hítmskringla .
(StofnuO 1SS8)
Kemur út á hverjum miSvikudegi.
Elgendur:
THE VIKING PRESS LTD.
153 og »55 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86 537 _____
VerB blaðsins er $3.00 árgangurinn borglst
fyrlrfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
Ráðsmaður TH. PETURSSON
»53 Sargent Ave., Winnipeg
Uanager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIM SKRINGLA
853 Sargent. Ave., Winnipeg.
"Helmskringla” is published by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 24. JANÚAR, 1934.
RÆÐA HON. H. H. STEVENS
í ræðu er Hon. H. H. Stevens, verzlun-
armálaráðherra sambandsstjórnarinnar,
hélt 15. jan, í Toronto, hélt hann því fram,
að svo megn samtök ættu sér stað í við-
skiftamálum landsins, að framleiðslunni
stafaði hætta af því. Ræðan hefir vakið
svo mikla athygli, að vel á við, að bent sé
á helztu atriðin í henni.
Tók ráðgjafinn fyrst t. d. félög, er kjöt-
verkum og niðursuðu stunduðu. Sagði
hann þau algerlega ráða kjötverði; þau
færu þannig að því, að þau keyptu í senn
nokkuð meira af gripum, en með þyrfti,
og sýndu svo með því, að markaðurinn
væri ofhlaðinn, er næsta sala færi fram.
Með því héldu þeir verðinu þar sem þeim
sýndist og félög á gripasölutorginu
(stockyards) yrðu að sætta sig algerlega
við það, sem niðursuðu og kjötverkunar-
félögin segðu um verðið. Samtök þessi
kvað hann ná yfir alt land. Og af því
sypu bændur eða gripaframleiðendur
seyðið. Gripaverð alt síðast liðið ár bæri
vitni um þetta. Gripimir væru keyptir af
framleiðanda á því verði sem næsta dag
yrði á kjöti. En þegar sá dagur rynni
upp, flyttu blöðin fregnir um að t. d. í
þessari borg (Toronto) væm um 1000 til
1100 gripir óseldir frá deginum í gær.
Önnur samtök er ráðgjafinn fordæmdi
voru þau, er hveitimölunarfélög hefðu um
alt land. En þau lúta að því, að hveiti-
mölunarfélögin hafa stofnað brauðgerðar-
hús, er selja brauð svo lágu verði, að
ekki er hægt að framleiða þau og greiða
vinnufólkinu lífvænleg laun. Þetta hefir
orðið til þess að brauðgerðarhús, sem
ekki hafa gefið sig samtökum þessum á
vald, hafa hrunið niður hvert af öðru af
því að þau hafa ekki haft lund í sér til
að greiða eins sultarlega lág vinnulaun og
samtökin láta sér sæma að gera. Slæm
áhrif á verð hveitis hefir þetta einnig að
því leyti, að samtök þessi gera kaup sín á
því í stórum stíl og það þröngvar kaup-
manni að selja, hvað íágt verð sem boðið
er fyrir það. Þetta getur eflaust átt
nokkum þátt í að halda hveiti á lágverði.
Vér erum ekki á móti semkepni. En
þegar samkepnin hvílir á því, að lækka
verð bændavöru svo, að ekki svarar
kostnaði að framleiða hana, eða hinu, að
lífvænlegt vinnugjald sé ekki greitt, þá
gengur hún of langt, og þá er tími komin
til að stemma stigu fyrir henni. Við höf-
um allir rétt á að lifa. Og það að einn
hefir meira fé handa á milli en annar, á
ekki að selja honuín einum þau réttindi í
hendur.
Þriðju samtökin er ráðgjafinn mint-
ist á, em stórbúðiraar sem deildir hafa er
alt selja (departmental stores) og sam-
bands-búðimar, sem chain-stores em hér
nefndar. Verzlanir þessar kvað ráðgjaf-
inn hættulegar iðnaði, með því að þær
gætu með fjármagni sínu, ráðið verði á
framleiðslu ,og iðnaðarhúsin yrðu annað
hvort, að selja þeim ekki, eða að lækka
svo kaup verkafólks síns, að hann hrylti
við að tala um það. í vefnaðarverksmiðj-
um kvað hann vinnulaun hafa farið mjög
lækkandi og áleit hann búðir þessar eiga
sinn þátt í því. Sem dæmi sagði hann
konu eina hafa $32 á mánuði í e*nni verk-
smiðju. Karlmanni, sem þaulvanur væri
við vinnuna, kvað hann greitt vera $14.40
í laun á viku, fyrir 60—70 klukkustunda
vinnu. Ungan nýgiftan mann þekti hann
er vann 60 stundir á viku og vom greidd-
ir $12. fyrir. Sex manns í einni fjöl-
skyldu kvað hann vinna í einni verk-
smiðju um 72 kl.st. á viku hvera. Laun
fjögra í fjölskyldunni væm $2. á viku;
eins $5. og eins $7.
1 skógerðinni kvað ráðgjafinn ástandið
ekki betra, en í vefnaðarverksmiðjunum.
Ennfremur benti ráðgjafinn á að þessi
viðskifta aðferð væri að gera út af við
smáverzlanir, sem engin samtök hefðu sín
á milli en sem þjóðfélaginu væm tiltölu-
lega þarfari en stórverzlanirnar. Þessi á-
minstú samtök öll kvað hann ganga orðið
lengra en góðu hófi gengdi og heill væri
að fyrir þjóðfélagið. Takmörk yrði að
fara að sitja þeim, ef vel ætti að fara.
Þetta er nú kjarninn úr ræðu Mr.
Stevens, eins og blöðin fluttu hana. Eftir-
tektarverð er hún í sjálfu sér, en þó ekki
sízt fyrir það, að hún er af ráðherra flutt.
Andmæli hafa verið skrifuð gegn henni í
blöðunum, en ráðherran hefir svarað þeim
all-rækilega. Aftur hafa aðrir lofsam-
lega á ræðuna minst og telja hana orð í
tíma talað. Það er sannleikur, sem
ekki er neitt launungar mál, að alt of
margir hafa notað tækifærið meðan
kreppan stendur yfir, að lækka kaup
vinnufólks síns að ástæðulausu. Hafa
menn ekki gert sér þess nægilega grein,
að viðskiftakreppan stafar af kaupgetu-
leysi almennings, að mestu leyti. Kannast
skal við, að neyðin hefir oft rekið til
þess, en þó ekki ávalt. Félög sem vexti
greiða af höfuðstól sínum og gróða sýn?
auk þess, hafa vissulega smeykt oki
kreppunnar fram af sér. Þó gott sé til
þess að vita, að bankar landsins séu ör-
uggir, og þeir sem fé sitt eiga í þeim
geti þess vegna sofið vært tekur talsvert í,
að lesa ársskýrslur sumra þeirra er ný-
lega hafa verið birtar.
í Bandaríkjunum var það eitt af
fyrstu verkum Roosevelts, forseta, að á-
kveða hvaða vinnulaun skyldu greidd. Ef-
laust hefir það aukið kaupgetu almenn-
ings. Og með henni eflast viðskift1, því
alþýða manna liggur ekki á fénu. Það er
í veltu eins lengi og hún hefir það handa
milli.
Þetta virðist og þungamiðjan í ræðu Mr.
Stevens. Og hvað boðar það? Men-
bíða hér svarsins með eftirvæntingu við
þeirri spumingu.
í þessu blaði var nýlega svo að orði
komist um viðreisnar-áform Roosevelts,
að enn sem komið væri, virtist ekki frá
lýðræði vikið nema þar sem athafnafrelsi
einstaklingsins kæmi í bága við velferð
fjöldans. Er ástandið í Canada að verða
það, að til hins sama komi hér? Eftir
öllum eyktamörkum að dæma þessa
stundina, værum vér ekkert hissa á því.
Ummæli Mr. Stevens og stefna Mr. Ben-
netts í bankamálum og þar er átt vi
stofnun miðstöðvar-banka, sem nú er
komið í ljós, að bönkun landsins er alt
annað en vel við Mr. Bennett fyrir—virðist
alt gefa nokkra ástæðu til, að slíks megi
vænta.
BÆTIR EINNI FRAMLEIÐSLU
CREIN VIÐ SIG
Á öðmm stað í þessu blaði er frá því
skýrt, að Thorkelsson’s kassaverksmiðjan
í Winnipeg sé fyrir skömmu byrjuð að
framleiða nýja vöru, er að því lúti að
koma í veg fyrir súg eða veggnæðing í
húsum. Þetta er viðbót við það starf,
sem verksmiðjan hefir rekið. Em þær
iðngre4nar færri er á þessum tímum færa
út stakkinn. Má nokkurs vert þykja um
dugnað og áræði þeirra er það gera.
Auk þess sem nokkrir hljóta atvinnu
við þetta nýja fyrirtæki — og hvað góðra
gjalda verðara er, en að veita mönnum
nú atvinnu, verður erfitt að benda á —
er þetta nýja fyrirtæki S. Thorkelssonar
eitt hið þarfasta. Hús svona upp og ofan
hafa verið gerð þannig í Winnipeg, að
nauðaköld eru á vetrum. Þó með enda-
lausum kolaaustri sé hægt að hírast í
þeim, eða að menn verði að sætta sig við
það, má fjöldi þeirra útihús eða lúruhjall-
ar heita, að minsta kost* þegar þau eldast
og gillingin dettur af þeim, sem á þau var
rjóðrað, meðan verið var að selja þau.
Hafa augu manna, opnast fyrir þessu á
seinni árum, eftir að reynslan var búin að
leiða í ljós, hver hrákasmíði á húsunum
var og hvað óvistleg þau voru í saman-
burði við það sem þau gátu verið með
litlum tilkostnaði, ef um það hefði verið
hugsað. Hefir því talsvert verið unnið
að því, að endurbæta húsin með veggja-
stopp1 eða súg-teppu, eins og það mun nú
nefnt, sem hér er talað um, sem insula-
tion. Það hefir og margt húsið bætt.
Thorkelsson’s verksmiðjan nefnir vöru
sína “Woodwool” og mættl það á ís-
lenzku blátt áfram nefnast viðamll (sbr.
bómull). Með henni er þeirri þörf full-
nægt betur en áður, að gera íveruhús
hlýrri, vegna þess, að hún er ódýmst
vara þessarar tegundar. I Tiús upp og
ofan að stærð kostar efnlð frá 12 til 18
dollara. Það hlýtur því að verða mikJð
notað er frá líður og kostir þess eru
kunnir.
Þeir sem þegar hafa reynt þessa nýju
vöru Thorkelsson’s verksmiðjunnar, eru
á einu máli um það, að hún spari elds
neyti og geri hita í húsum jafnari.
Mr. Thorkelsson hefir hér sem áður
sýnt viðurkenningarverðan dugnað.
ALMANAK O. S. TH. 1934
Þetta vinsæla almanak er nýkomið út
fyrir yfirstandandi ár. ’ Er það fertugasta
árið, sem það hefir göngu sína.
Veigamesta efni þess er í þetta skifti
sem oft áður safn til landnámssögu Vest-
ur-íslendinga. Er það um Piney-bygðina,
sem nú er skrifað. Höfundur þeirrar sögu
er Sigurður Magnússon, sonur séra
Magnúsar Sigurðssonar á Gilsbakka í
Borgarfjarðarsýslu. Hefir hann búið í
Piney bygðinni um 25 ára skeið og þvf
kunnugur högum, háttum og íbúum bygð-
arinnar.
Frásögnin er samandregin sem auðvitað
er, þar sem hverrar fjölskyldu er getið,
en hún er eigi að síður á ljósu og lipru
máli skrifuð og flytur, sem landnámsþætt-
irnir í Almanakinu áður, ýmsan ómetan-
legan sögulegan fróðleik. Eftirmáli fylgir
landnámsmannaþáttunum og er það eitt
út á hann að setja, að hann er of stuttur.
Vér höfum áður minst á það í þessu
blaði, að vér söknuðum frásagna af fram-
för bygðanna í landnema-þáttum Al-
manaksins og jafnvel lýsinga svo sem
sveitasagna. Það gæfi landnemaþáttun-
um líf og fagra litu. En á þgð ber að
líta, að alt verður ekki í einu gert. Og
það sem afkastað er, ber eigi að síður að
viðurkenna og þakka.
í inngangi sögunnar bregður höfundur
upp góðri náttúrulýsingu af Piney-bygð-
inni. Höfum vér einnig það um hana að
segja, að vér hefðum getað lesið hana þó
mikið lengri hefði verið og höfum vér þó
ekki nema tvisvar snöggva ferð til Piney
komið og unnum ekki og metum þær
öðru vísi en sá, er hlýtt er til þeirrar
moldar er grær kringum íslendings bein,
en ekki sem þeir er fjölda minninga eiga
við bygðina tengda.
Að rétt sé skýrt frá ættum bygðar-búa,
efumst vér ekki. Þó fyrir komi að nöfn
breytist í prentun, má ávalt leiðrétta það.
Um föður Halldóru konu Eymundar Jóns-
sonar segir t. d. að hann hafi verið Stefán
Einarsson frá Árnanesi. Stefán var Eiríks-
son. Þetta getur verið mislestur hand-
rits.
“Marmara-töflumar” heitir æfintýri
eftir J. Magnús Bjarnason. Er það um
ungan grískan mann, er ritaði sögu-fróð-
leik um þjóð sína á marmaratöflur. Fund-
ust töflurnar mörgum öldum síðar. Segir
frá því í niðurlagi æfintýrsins á þessa
leið.
“Hvaða fróðleik hafa marmaratöflur
þessar að geyma?”
“Þær segja okkur nöfn grískra manna
og kvenna, sem tóku sér bólfestu í Meso-
potamíu í fornöld,” sögðu vísindamenn-
irnir, “og þær segja okkur um þrautir
þeirra og sigurvinningar — um skapferli
þeirra, hugprýði og menningu.”
“Og hvað hafið þið fundið margar af
marmaratöflum þessum?”
“Vér höfum þegar fundið fjörutíu, en
vonum-------að við eigum eftir að finna
margar fleiri.”
Hvað sem æfintýri þessu er ætlað að
skýra, hefir Almanak Ólafs Thorgeirsson-
ar á þessu ári komið út í fjörutíu ár.
Sitt af hverju fleira er læsilegt og fróð-
legt í Almanakinu. Ættu Islendingar að
meta þá stefnu útgefandans að safna til
sögu Vestur-íslendinga, með því að kaupa
Almanakið. Það kostar svo lítið, að eng-
an munar um það, en markmið þess er
of dýrmætt til þess, að útgáfu-starfið
leggist niður.
Á Cuba hafa sex sinnum orðið forseta-
skifti á tæpum fimm mánuðum. Þó þetta
megi sérstakt kalla, er hitt þó enn fá-
heyrðara og undrunarverðara að enginn
forsetanna hefir verið drepinn.
Þegar þú ert í Róm, þarftu ekki lengur
að vera Rómverji, en þú verður að gera
eins og Mussolini segir þér.
Það er gott ráð, til þess að læra að
skilja hvers virði þögnin er, að hlusta á
munnsöfnuð annara.
Gestur: — Má eg kynna þenttan vin
minn fyrir yður, frú, hann er skipstjóri
frá Kanarieyjum.
Frúin (spekingslega): — Þér hljótið að
syngja vel, fyrst þér eruð þaðan, herra
skipstjóri.
KRISTUR
Frh. frá 1. bis.
Ef við nú fylgjum þessari
sömu aðferð viðvíkjandi æfi-
sögu Jesú frá Nazaret, verðum
við að viðurkenna, að við vitum
næsta lítið um hann. Margir
halda, að það sé til all greinileg
frásögn um líf hans og starf í
nýjatestamentinu, en þeir, sem
halda það, geta ekki hafa lesið
nýjatestamentið með nokkurri
athygli. Það eru til fjögur æfi- 1
sögubrot af honum, sem eru i
kölluð guðspjöll, en sem sögu-1
leg rit eru þau mjög ófullkomin,
og í mörgum mikilvægum at-
riðum ber þeim alls ekki sam-;
an. Skilningur manna á hon-
um eftir þessum guðspjöllum er
líka svo ólíkur, að sumir trúa
því, að hann hafi verið guð í
mannsmynd, fæddur á yfiraátt- (
úrlegan hátt og upprisinn úr
gröf sinni eftir dauðann, en
aðrir komast að þeirri niður-
stöðu, að hann hafi alls ekki
verið til, nema í ímyndun
manna, og að allar sagnir um
hann séu eintóm munnmæli,
sem ekkert hafi við að styðjast
nema trú einhverra um það
leyti, sem hann á að hafa verið
uppi. Eg hefi lesið þó nokkrar
“æfisögur” Jesú eftir nútíma-
menn, alt frá hinni fögru og
skáldlegu sögu Renans niður til
þessarar einu íslenzku æfisögu
Jesú, sem heita má að nýlega
sé út komin, og eg get ekki
fundið nokkurt samræmi í þeim.
Hjá einum er Jesús ljúflyndur
og dreymandi maður, sem ferð-
ast um Gyðingaland með lítinn
hóp fylgjenda, hugsandi um
framtíðarríki, sem enginn veit,
hvort átti að vera af þessum
heimi eða öðrum; hjá öðrum er
hann Messíasinn, kominn til
þesg að frelsa þjóð sína frá
lúgun og stofna guðsríkið; og
hjá þeim þriðja er hann upp-
reistarmaður, fullur samhygðar
með öllum undirokuðum og með
megnustu óvild til yfirstéttanna.
Ekkert samræmi! Engin sam-
eiginleg heildarmynd! Og við
því er máske heldur ekki að
búast. Heimildirnar eru svo ó-
ljósar. Þeir, sem hafa tekið
sér fyrir hendur að semja “æfi-
sögur” hans, hafa byrjað það
verk með fyrirfram ákveðnum
skoðunum, og það eru skoðanir
þeirra sjálfra, sem lita alt, er
þeir hafa um hann ritað.
Eg vil ekki þreyta ykkur á
því að fara neitt nákvæmlega
út í það, hvað við getum vitað
sannast og réttast um hann,
eg ætla aðeins að benda á það
með fáum orðum, hvemig mál-
ið liggur við.
Elztu ritin í nýja testament-
inu eru ekki guðspjöllin, þó að
þau standi fremst, heldur bréf
Páls postula til ýmsra safnaða.
Páil minnist aldrei á Jesúm sem
sögulega persónu; hann minn-
ist ekkert á fæðingu hans, ekk-
ert á uppvaxtarár hans, ekkert
á starf hans. Annaðhvort hefir
hann ekkert vitað um hann eða
honum hefir fundist algerlega
óþarft að fræða lesendur bréfa
sinna um nokkuð, sem hann
gerði. En samt talar Páll mikið
um Jesúm — hann talar um
dauða hans og upprisu. í aug-
um Páls er Jesús sá, sem að dó,
til þess að frélsa mennina frá
afleiðingum syndarinnar, sem
hinn fyrsti maður, Adam, leiddi
yfir mannkynið. Skoðun Páls
á Jesú er algerlega guðfræðileg.
Við getum lesið bréf Páls, án
þess að fá nokkra hugmynd
um, að Jesús hafi gert nokkuð
annað en að deyja og rísa upp
aftur. Þeir, sem halda því fram,
að Jesús hafi aldrei lifað, benda
fyrst og fremst á þögn Páls sem
sönnun fyrir máli sínu. Þeir
segja, að það sé óhiugsandi, a<}
hann segði ekkert um hann
annað en þetta, ef báðir hefðu
verið uppi á sama tíma að heita
má. En þess ber að geta, f
hvaða tilgangi Páll skrifaði
bréf sín. Hann skrifaði þau öll
í þeim tilgangi að styrkja söfn-
uðina í trúnBl; bréf hans eru
er.. DODDS

|KID N EYJ
k.pinsA
?heumaTL,
rHE: PgSíi
I fullan aldarfjórðung hafa Dodd’*
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru
sjúkdómum, og hinum mörgu kvilla.
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þær beint frft
Dodds Medicine Company, Ltd.. Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
ekki söguleg rit, þau em ræð-
ur, sem hann sendi þeim, sem
hann vildi tala við, en gat ekki
náð til.
Þegar við svo snúum okkur
að guðspjöllunum, þá, þrátt fyr-
ir það þó að þau séu líka rit,
sem em ætluð tál þess að
styrkja menn í trúnni, höfum
við alt annað viðhorf. Þar er
sagt frá manni, sem þrítugur
að aldri byrjaði að boða mönn-
um nýja trú. Það er auðséð,
að hann hefir orðið fyrir mikl-
um áhrifum frá öðrum manni,
sem Jóhannes hét, og kallaður
var Jóhannes skírari, af því að
hann notaði vatnsskím sem
tákn þess að þeir, sem honum
fylgdu, hefðu tekið sinnaskift-
um. Jóhannes var hneptur f
fangelsi og af lífi tekinn, og
það virðist sem Jesús hafi bein-
línis tekið upp starf það, sem
hann var byrjaður á. Svo ferð-
ast hann um að minsta kosti
eitt ár, ef til vill eitthvað leng-
nr, og er svo sjálfur tekinn og
líflátinn, af því að hann hafði
eignast marga andstæðinga,
sem hötuðu hann vegna hins
nýja boðskapar sem hann flutti.
Þetta er aðalatriðið, og það
eina, sem með vissu verður lesið
út úr guðspjöllunum. Höfund-
ar þeirra hafa reynt að fylla inn
, í eyðurnar að nokkru leyti. Sum
ejðspjöllin segja frá fæðingu
hans, önnur minnast ekki á
hana; þau segja ekki öll eins
frá atburðiunum, sem eiga að
hafa skeð eftir dauða hans; þau
j segja ekkert um uppvaxtarár
hans, nema að hann hafi gert
menn forviða með spurningum
sínum og svömm, þegar hann
var tólf ára gamall, sem vel
getur satt verið; þau segja frá
undraverkum, sem hann á að
hafa gert, sum þeirra hafa get-
að átt sér stað, önnur hafa
eflaust ekki átt sér stað; þaiu
skýra frá kunningjum hans,
flytja fagrar og lærdómsríkar
dæmisögur, sem hann sagði;
þau flytja jafnvel nokkuð langa
ræðu eftir hann, en þegar að er
gætt, virðist sem að sú ræða,
fjallræðan, geti ekki hafa verið
flutt öll í einu. Þetta er alt í
molum, alt meira og minna
sundur slitið, og ber þess Ijós
merki, að það hafi verið ritað
upp eftir minni einhverra, enda
hlaut svo að vera; guðspjöllin
voru öll alveg efalaust rituð æðl
, löngu eftir að Jesús dó, það
síðasta í fyrsta lagi alt að
hundrað árum eftir dauða hans.
Enginn maður, hversu trúaður
sem hann er í venjulegri merk-
I ingu orðsins, heldur því fram,
að þau séu áreíðanleg, söguleg
rit, eða gefi nokkra fullnægj-
| andi lýsingar af lífi Jesú.
Hvað er þá hægt á þessu að
byggja?
Að minsta kosti það að þessi
maður, sem þau skýra sérstak-
(lega frá, hafi verið til. Hvers
! vegna ættu menn að hafa farið
1 að rita þessi guðspjöll um í-
j myndaða veru, sem aldrei hefði
(lifað hér á jörð? Hverjum
I mundi hafa dottið í hug að fara
að leggja dæmisögur í munn
.siíkri veru eða segja fri hvar
hún hefði verið stödd þennan
og þennam daginn, hvar hún