Heimskringla - 28.03.1934, Qupperneq 3

WINNIPEG, 28. MARZ 1934
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
hrúga upp drápsskylfjum arð-
lausra skulda, til að verða við {
kröfum nytjalausra eigenda
stéttar. Stjórnun þjóðeignar-
tækja verður í höndum sér-
fróðra hæfileikamanna undir
umsjón sérstakrar nefndar í
hverri iðn. Skipulagið kann að ^
verða mismunandi eftir ólíkum1
kröfum og aðstöðu hinna ýmsu
iðntegunda. Rígbundnum regl-
Um veröur síður fylgt, en hæfi-
leikavali starfsmanna. Fylgi-
sleikjum (Patronage) sem við-
gangast í mörgum stjórnar
deildum verður útrýmt með
prófgengi. Verkamenn í opin-
berum iðngreinum verða að
vera frjálsir til félagssamtaka í
iðndeildum sínum, og verða
einnig þátttakendur í stjórnun
iðnar sinnar.
Framh.
gæða. Eftir þann tíma fóru
gestirnir að tínast burtu. Sein-
ast var Mike Lee einn eftir. En
hann fór líka eitthvað í burtu
til að leita að nýjum olíulindum.
Hann kom aldrei aftur. Marm-
það með öllu. Þessúm óförum
verða allir góðir drengir að vara
sig á og afstýra áður en of langt
er gengið og það geta menn ef
þeir vilja.
Eg á hér ekki við, að stefnu,
slíka menningu ber öllum Vestur-íslendingar! Lítið þið
mönnum er mest og best þekkja ú. Jóns Bjarnasonar skóla, eins
til menningarmála saman um
OLÍUFRAMLEIÐSLAN í
BANDARÍKJUNUM
arahöllin á hæðinni stendur auð: ega meininga múnur eigi ekki
og yfirgefin, eins og minnis- j iengur að eiga sér stað, það væri
merki þeirra æfintýra, sem hvorki hugsanlegt á meðal ís-
gerst hafa í sambandi við leitina j lendinga, né heldur æskilegt, en
að olíunni.
Nýja Dagbl.
* *
SAMÚÐ OG SAMTÖK
Eitt
til er,
af því ömurlegasta sem
eg á við að menn haldi þeim
meininga og skoðana mun í
skefjum svo, að hann verði ti!
uppbyggingar í stað eyðilegg-
ingar, og að hann sé svo rétt-
og ber að líta á hann — sem
tákn, ekki aðeins okkar eigin
menningar þroska heldur menn-
ingar þroska þjóðar okkar og
látum þá aðstöðu verða til þess,
að viö látum niður falla alla
sérdrægni og óverulegan mein-
. „ inga mun, sem svo lengi hefir
ada og við íslendmgar erum að skmð okkur að> og tafið þroska
’eitast við að gera það lika? Er viðleitni okkar og láti8 hana
og það er sökum þeirrar full-
vissu, eða réttara sagt, þess
sannleika að Norðmenn, Danir,
Svíar og Þjóðverjar, stofnsettu
eg starfrækja sína eigin skóla,
bæði í Bandaríkjunum og í Can-
er ósamlyndi og ósam- sýnn að hann viðurkenni, meti
Fyrsta olíulindin fyrir 75 árum
Fyrir 75 árum fanst fyrsta
olíulindin í aBndaríkjunum. Það
var viö Titusville í Pennsyl-
vaníu. Síðan hefir hver fundur-
inn rekið annan. Nú eru um
30 þús. olíunámur í Bandaríkj-
unum og olíuframleiðslan er
nál. 168 miljarðar lítra á ári.
Olían hefir stórt hlutverk í
athafnalífi Bandaríkjanna og
það myndi verða snöggur aftur-
kippur í. sögu hins ameríska
hraða og vélalífs, ef olíuna þryti
skyndilega. Hún hefir verið
ein aðalundirstaða hinna miklu
vélaframfara og hún hefir skap-
aö hringi og fjármálavald, ef.til
vill meira en nokkur önnur
vörutegund.
Framleiðslan jókst og verðið
lækkaði —---------
Kreppan hefir komið hart við
olíuframleiðanduma og liggja
til þess. skiljanlegar ástæður.
Árin 1921—26 tvöfaldaðist olíu-
framleiðslan og þessi mikil
framleiðsluauki, ásamt harðn-
andi samkepni kom olíuverðinu
niður úr öllu valdi. Olíuhring-
arnir hafa því átt við margvís-
lega örðugleika að stríða sein-
ustu árin, en mest hefir það
bitnað á verkmönnunum, sem
sviftir hafa verið vinnu, ýmist
vegna minni framleiðslu eða af
sparnaðarástæðum.
--------þangað til Roosevelt
tók til sinna ráða
Síðan Roosevelt kom til valda
hefir tekist að hækka verðið
á olíunni nokkuð, fyrir atbeina
nýrrar löggjafar. Roosevelt hef-
ir tekið sér tvent fyrir hendur:
Að hækka vöruverðið og auka
kaupgetuna. Hækkun vöra-
verðsins þýðir betri afkomu fyr-
irtækjanna, meiri framleiðslu,
meiri vinnu. Meiri vinna og
styttri vinnutími draga úr at-
vinnuleysinu og auka kaupget-
una alment.
Sagan um marmarahöllina.
Það eru til margar sögur ær-
ið æfintýralegar frá þeim dög-
um, þegar leitin að olíunni greip
hugi manna sterkustum tökum.
Ungir og framgjamir menn
komu hvaðanæfa til olíustað-
anna og unnu þar mánuðum og
árum saman við leit að nýjum
olíulindum. Einn af þeim var
Mike Lee. Hann var sonur olíu-
grafara og alinn upp á olíu-
stöðvuunm. Með iðni og spar-
semi hafði hann aflað sér fjár-
muna til þess að geta grafið
fyrir eigin reikning. Hann hafði
hamingjuna með sér. Honum
tókst að finna olíulind, sem gaf
af sér miljónagróða. Hann á-
kvað að byggja sér mikla og
veglega marmarahöll með út-
sýni yfir olíulandið. Hann vildi
láta það ganga fljótt. Það
varðaði ekki miklu hvað hún
kostaði. Auraráðin voru nóg.
Og marmarahöllin mikla var
bygð, Mike vildi hafa vígsluhá-
tíðina sem viðhafnarmesta og
eftirminnilegasta. Fimm daga í
röð stóðu hátíðahöldin og þar
var enginn skortur þessa heims
hentni. Það er ekki einasta,
að það lýi menn og spilli frið
þeirra og ró, heldur er það hinn
mesti fatartálmi í öllum at-
höfnum þeirra og allri viðleitni,
á hvaða sviði sem er. Við þurf-
um ekki annað en líta í kringum
okkur á athafnir og aðfarir ein-
staklinga og þjóða, til þess að
sjá að svo er. Meira ósam-
komulag á milli þjóða, hefir víst
og styrki það sem réttmætt er,
þarft og lífrænt, í skoðunum,
athöfnum, tilraunum, og af-
komu annara. Hversu mikill á-
vinningur væri það ekki ef við
gætum gert þetta og hversu ó-
tvírætt þroskamerki væri það
ekki?
það einkis virði fyrir þig vestur-
fslenzki maður og þig vestur-
íslenkza kona, að það 'sem
hann faðir þinn og hún móðir
þín matti mest og unni heitast,
sé scmi sýndur þegar það á
sama tíma er þroska skilyrði
þér og samtíðafólki þínu? Er
það einkis virði fyrir þig, að
heiðri þeirra, þínúm eigin og
þióðar þeirra og þinnar sé hald-
ið sem hæst á loft og að lífs-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
lítrnOir: Henry Ave. East
Simi 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry oj? Argyle
VERÐ - CÆÐI - ÁNÆGJA
og
verða til þess, að við rétturn ------ ----------------
hver öðrum hönd skólanum til þenna fyrir peninga, og fór því
sryrktar, menningarþroska þeim sh'ks a leit við stjórnina í Berlín.
sem hann táknar til varnar og
minningunum þeim sem við
hann eru bundnar til verðugs
heiðurs . Sendið einn dollar á fyrirstöðu. Streymdu nú kvik-
ári til skólans þá er öllu borgið, myndasmiðir og fregnritarar
ef nógu margir fást til að vera blaða að, til þess að víð-
með.
Fékk hreppsnefndin það svar
um hæl, að ekkert væri því til
J. J. Bíldfell
reynsla þeirra fái að bera sem
Eg held að það sé ekki eitt nrestan arð að unt er í lífi og
einasta mál, er Vestur-íslend- þroska annara manna og
inga varðar alment sem þeir kvenna? Ef ekki, þá strengdu
hafa getað orðið einhuga um. þess heh að Jóns Bjarnasonar
aldrei átt sér stað en nú er, og
um einstaklingana er hið sama j Blöðin eru tvö, kirkjudeildirnar skóli skuli lifa og sendu honurn
Gjafir til Jóns Bjamasonar
skóla sendist til féhirðis skól-
ans, S. W. Melsted, 673 Banna-
tyne Ave., Winnipeg.
að segja, hugsanir þeirra eru ó-
ákveðnari, stefnur þeirra reyk-
ulli, og óvissan á öllum sviðurn
á.takanlegri.
Hvers er að vænta þegar
þannig er ástatt? Afleiðingarn-
ar eru óumflýjanlegar. Tor-
tryggni manna á meðal, ósam-
hentni í öllum framkvæmdum,
kvíði fyrir komandi áföllum,
veiklun -á öllu framkvæmdar
valdi, hræðsla við ímyndaða og
verulega erfiðleika og að síð-
ustu vantrú og vonleysi.
Þennan sannleika getum við
ekki aðeins séð nú í daglegu
lífi umhverfis okkur, heldur
sannar mannkynssagan að sam-
lyndið og ósamhentnin hafa á-
valt gert þetta. Þegar þurft
hefir að koma einhverju áhuga-
máli fyrir kattaraef, þá hefir ó-
samlyndið og ósamhentnin veriö
skæðasta vopnið.
Þegar að ræða hefir verið um
þörfustu þjóðþrifa mál þá hafa
það verið ósamtök og ósam-
lyndið sem oftast hefir komið
þeim á kné. Ósamtökin og ó-
samlyndið erú verstu óvinir
alira menningar og mannfélags-
mála, og mannanna sjálfra, því
tvær, Góðtemplara félögin tvö að minsta kosti einn dollar nú,
og þjóðminningardagarnir nærri Dg á ári hverju hér eftir á með-
því orðnir tveir. Um ekkert af an ag þú lifir.
þessum málum hafa þeir getað , Það hefir einnig yerið haft á
sameinast. Ekkert þeiraa fengiö móti skólanum að hann sé
að njóta óskorinnar samúðar kirkjuskóli) eða me8 öðram orð-
þeirra og stuðnings, og er það;um að hann sé starfræktur af
mesta furða, hversu vei þeim |slenzka ^úterska kirkjufélaginu
hefir tekist að standa straum af: og að hann starfi f anda þess og
öllum þessum stofnunum þratt i undir þess 4hrifum. Eg skil
fyrir hinar skiftu skoðanir, 1
Nazistakálfurinn
í smáþorpinu Stellau
af-
skiftaleysi fjölda manna og fjár-
afstöðu þeirra á meðal Vestur-
íslendinga sem þannig húgsa og
hagslegt tap sem samtaka og er gú a.fsta8a bein afleiðing af
samúðarleysi hefir óhjákvæmi- kirkjulegu ósamlyndi og skoð.
lega í för nieð sér. Er það þá
engin stofnun, ekkert mál sem
jana mun en ekki af því að þeir borg og bætir því við,
frægja “nazistakálfinn”, er svo
var nefndur, og ferðamenn úr
öllum áttum, að svala forvitni
sinni og veita skepnunni viðeig-
andi lotningu.—Dagur.
* » *
I _____ ..
Smjör á ferðinni
kringum hnöttinn
Fyrir nokkru síðan hefir verið
Slés- gerg nierkileg tilraun til að sýna
vík-Holstein urðu þau tákn og gægi danska smjörsins og
stórmerki, rétt upp úr nýárinu, hversu lengi það getur haldið
að þar fæddist rauðskjöldóttur sér jafngott. Þann 17. október
kálfur með stóran hvítan haka- í haust var lítill trékassi með 3
kross á enni. Ekki var nóg með kg af smjöri sendur á stað frá
þetta, heldur hrúgaði forsjónin Kaupmannahöfn og þangað
öðru undrinu ofan á, — á ann- kom hann 89 dögum seinna og
ari lend kálfsins sáu glöggir hafði þá farið hringinn í kring-
menn táknaðann örninn úrum jörðina, eða 45,212 km.
þýzka skjaldarmerkinu, en þólanga leið. Sérfróðir menn voru
eigi eins greindega og krossinn. kvadidr til þess að úrskurða
Frétt þessi kemur frá Ham- hvaða breytingum það hefði
að tekið og dómur þeirra var á þá
. t . , , .. . i álíti að kristileg áhrif á æsku- hreppsnefndin í þorpinu hafi leið, að það hefði haldið gæð-
Sn.( r ,ir, eS„^1" f,:°n.J°!,-!. bvðin séu honum óholl, eða verið í efa um, hvort viðeigandi um sínum og væri að öllu leyti
skaðleg, enda væri sú afstaða gæti talist, að sýna undrakálf óskemt.
naumast hugsanleg, þegar að j ...... ■— ■ ----- ■■ ■ =
hún er tekin frá alvarlegu sjón- j
armiði. Hvaða unglingur gæti
sem þeir geta allir sameinað sig
um? Það ætti að vera, og það
er mál sem að nær inn að
hjarta púnkti allra Vestur-ís-
lenzkra sérskoðana, allra Vest-
ur-íslenkzra athafna og vona og
það er íslenki skólinn, því hann I
itáknar alt það bezta, sem Vest-
ur-lslenkur þroskamaður þráir,
alt það bezta sem hann á og
hefir til miðlúnar og allan þann
menningar þroska sem starfs-
þróttur hinna ýmsu menningar
stofnana þeirra stefnir að. —
Hann táknar það ekki aðeins í
það gerir þá að verri mönnum. lífi voru Vestur-fslendinga, held-
ur líka í lífi samþjóða okkar.
Þetta var hugsjón þess manns,
eða þeirra manna sem fyrstir
hreyfðu skólamálinu og þetta
hefir verið hugsjón skólans síð-
bæði á meðal íslend- an og er enn. Nú vil eg spyrja
annara, þegar afleið- er þessi hugsjón ekki þess eðlis
að hún ætti að geta unnið sér
samhygð og samúð allra Vest-
ur-lslendinga, hvaða flokki sem
þeir tilheyra og hvaða skoðana
sem þeir eru? Hefir hún gert
marki eyðilegg-! það? Því miður ekki, og hvers
Ivegna? Mest vegna athugúnar
en þeir í raun og sannleika eru
og háir öllum andlegum þroska
þeirra.
Hvernig stendur þá á því, að
svo mikið hefir verið og er af
ósamúð,
inga og
ingarnar eru svona alvarlegar?
Ástæðurnar eru margar, svo
margar að þær verða ekki tald-
ar hér, en þær eru allar frá
sumu rót runnar og stefna að
sama marki
ingarinnar.
Ef að hægt væri að sýna leysis og ýmislegrar afstöðu ein-
sanna og samfelda mynd af staklinga og flokka, en engin
öllum þeim hörmúngum, skaða ástæða sem eg hefi séð, hefir
og skemdum, sem samúðar- j komið fram, er með gildum rök-
skorturinn hefir valdið í heimin- um hefir sýnt hvers vegna að
um, þá mundu menn standa al- Vestur-íslendingar í heild ættu
veg forviða, og ekki aðeins það, j ekki, nei að þeim bæri ekki að
heldur mundu menn hengja höf- veita þeirri stofnun óskifta
uð sín í sárustu blygðun, út af samúð sína og samlyndi.
því að sjá hversu miklu af allri Sumir hafa sagt að skólinn
þeirri ógæfu að menn hefðu væri þýðingarlaus og þess vegna
hæglega getað afstýrt, ef þeir náttúrlega ekki fundið skyldu
hefði viljaö sjá það og athuga sína í að styrkja hann. Látum
afleiðingarnar. okkur athuga þessa ástæðu lít-
íslenzka þjóðin, hefir sannar- ið eitt og helst á þann hátt að
lega ekki farið varhluta né held- hún verði aldrei framar borin
ur fer hún það nú, af hinum fram. Eru orð, hugsanir, lífs
ömurlegu afleiðingum sem sam- reynsla og viðmót þeirra manna
úðar og samvinnuleysið hefir í og kvenna sem maður um-
för með sér. Þær hafa valdið gengst í lífinu einkis virði? Ef
hennar mesta böli, næst eld- ekki þá eru áhrif góðra manna
gosunum, hafísapálgunum og og kvenna í kennara stöðu það
drepsóttunum og vér Vestur-ís- ekki. Eru myndir sem auga
lendingar berum einnig sár unglingsins mætir á þroska ár-
þeirra og er það því tilfinnan- uin lians einkis virði? Ef ekki
legra fyrir okkur sem við erum þá eru hugmyndir góðra kenn-
dreifðari og færri, en heima ara það ekki heldur. Er marg
1 þjóðin. breytileg lífsreynsla og lífsskoð-
Það er ekkert til sem getur anir sem á henni byggjast ekki
eyðilagt Vestur-lslendinga sem þess virði, að æskumaðurinn,
heild og öll þeirra sérkenni eins eða meyjan þekki hana og taki
og samúðar ög samvinnuleysi, sér hana til fyrirmyndar, ef hún
samvinnu og samúðarleysið er er þess virði ? Ef svo er, þá eru
átumein sem sýkir alt félagslegt skólar þess fólks sem slíka lífs-
og andlegt líf vort sem annara reynslu, eða menningu eiga,
og læsir sig að síðustu inn að nauðsynlegir, því annars týnist
hjarta rótum þess og eyðileggur hún og að norrænar þjóðir éigi
haft óhag af því, að kynnast og
taka sér til fyrirmyndar kær-
leiks boðskap kritetindómsins,
eða lífsreglur hans yfir höfuð að
tala, enda halda margir menta
Ifrömuðúr því fram, að það sé
| einmitt kristindómurinn, sem
Iþurfi að ná haldi á huga og
Ihjarta, ekki aðeins æskulýðs-
ins, heldur allra manna og að
hann ætti að vera kendur í öll-
um skólum, og nú þegar lotn-
ingarleysið fyrir öllu sem há-
leitt er og heilagt, er komið í
algleyming og mál manna á
öllum sviðum eru komin I öng-
þveiti, að þá eru það ekki all-
fáir af leiðtogum þjóðanna sem
halda því fram að eina vonin til
viðreisnar og mannréttinda sé
lífsspeki kirstindómsins. Per-
sónulega er eg þeirrar skoðun-
ar að kristinsdóms kenslan sem
fram fer í Jóns Bjarnasonar
skóla séu hin sterkustu með-
mæli með honum og að einmitt
að sá menningar straumúr ætt-
þjóðar vorrar sé hverjum Vest-
ur-íslendingi meira enn eins
dollars virði á ári. Það er ó-
þroskuð hugsun og lífsskilning-
ir, sem að getur ekki metið not-
hæfni einnrar stofnunar fyrir þá
skuld, að hún hafi verið stofn-
uð, og sé starfrækt af flokki
manna sem ekki gangi ná-
kvæmlega sömu trúmálagötu
og einhverjir aðrir. Ef að það
íj’rði viðtekin starfsregla, þá
yrði að stofna jafn margar
mentastofnanir og að trúar-
stefnur og skoðanir manna eru,
en slíkt næði ekki nokkurri átt.
í trúarlegú tilliti verðum við að
muna eftir því, að allar trúar-
legar menningarstefnur fara í
sömu áttina, að þær eru allar
að stefna að sama takmarkinu
— þroskunar takmarki manns-
andans og hvort að eg fer þessa
eða hina brautina að því, finst
mér ekki varða mestu. Frá
mínu sjónarmiði er það ekkert
deilu efni hvort að leiðin liggur
fram hjá lúterskri, kaþólskri,
presibyteriskri kirkju, eða þá ein-
hverri annari kirkju. Aðal atrið-
ið er, að maður njóti þroskans,
sem þar er að finna í sem rík-
ustúm mæli, að hver styðji ann-
an til þess, og að ávextirnir láti
sem mest til sín taka og verði
sem mest áberandi í lífinu.
Meira Tobak
Fyrir Peningana
og Poker Hands að auk
með
TURRET FINE CUT
Þegar þér “vefjið yðar sjálfur’’ úr Turret Fine Cut
þá borgið þér minna á sígarettuna vegna þess þér
fáið meira tóbak fyrir peningana—og meiri ánægju
la'ka af hinum mjúka, svala og ilmandi reyk. Þess
utan eru Poker Hands í hverjum pakka sem þér
getið skift fyrir verðmætar, gagnlegar og snotrar
gjafir ókeypis. Byrjið á að reykja Turret Fine Cut,
strax. Þér getið ekki fengið Turret auka verð- og
vörugæði nema þér kaupið Turret.
Geymið Poker
Hands og fáið hinn
pappír ÓKEYPIS
betri Vindlinga
Allir eru sammála að “Vogue” og "Chantecler” eru
bezti vindUnga pappírinn—og þér fáið 5 stór bókhefti
af öðrum hvorum—ókeypis fyrir aðeins eina samstæðu
af Poker Hands, í næstu Poker Hand verðlaunabúð-
inni, eða með pósti frá P.O. Box 1380, Montreal, P.Q.
Það borgar sig að “Vefja sínar sjálfur,?
úr
TURRET
FINE CUT
VINDLINGA TOBAKI
GEYMIÐ POKER HANDS
Imperial Tobacco Company of Canada Limited